Elektron hukumatni rivojlantirish indeksi

Birlashgan Millatlar Tashkilotining elektron hukumat reytingi jahon mamlakatlarida axborot jamiyati qanchalik taraqqiy etayotganini aks ettiruvchi asosiy koʼrsatkichlardan biri sanaladi. Elektron hukumatning rivojlanish darajasi sharhi BMTning Iqtisodiy va ijtimoiy ishlar departamenti tomonidan eʼlon qilinadi. Bu BMTga aʼzo barcha davlatlar elektron hukumatlarining rivojlanish darajasini baholaydigan yagona global hisobotdir.

BMTning elektron hukumatni rivojlantirish indeksi (E-Government Development Index) da mamlakatlarning mavqei ularning umumiy indeksi asosida belgilanadi.

Tarixi

Elektron hukumat rivojlanish indeksi (EGDI) mutlaq ma'noda elektron hukumat rivojlanishini qamrab olish uchun mo'ljallanmagan; aksincha, u milliy hukumatlarning bir-biriga nisbatan samaradorligi reytingini berishga qaratilgan. BMTning iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish departamenti har ikki yilda bir marta 193 ta aʼzo mamlakatlar ichida elektron hukumat rivojlanish indeksi reytingini baholash maqsadida soʼrov oʼtkazadi.

Texnologik imkoniyatlarning barqaror o'sishi va BMT ushbu o'zgarishlarni o'z indekslarida aks ettirishni maqsad qilganligi sababli, EGDI tashkilot tomonidan e'lon qilingan avvalgi indekslar bilan to'liq taqqoslanmaydi.

Metodologiya

Matematik nuqtai nazardan, EGDI elektron hukumatning uchta eng muhim o'lchovi bo'yicha me'yorlashtirilgan ballarning o'rtacha qiymatidir. Xususan:

1. Onlayn xizmatlar ko'lami va sifati (Online Service Index, OSI)
2. Telekommunikatsiyalar infratuzilmasi indeksi (Telecommunication Infrastructure Index, TII)
3. Inson kapitali indeksi (Human Capital Index, HCI)

${\textstyle EGDI={1 \over 3}\times (OSInormalized+TIInormalized+HCInormalized)}$

Uch komponent koʼrsatkichlarini normallashtirishdan oldin, umumiy EGDI uchta komponent indekslari asosida teng ravishda aniqlanishini taʼminlash uchun har bir komponent koʼrsatkichi boʼyicha Z-transformatsiya protsedurasi amalga oshiriladi. Shunda har bir komponent indeksi  Z-transformatsiyadan oldin taqqoslanadigan farqni aks ettiradi.  Z-transformatsiyadan soʼng, arifmetik oʼrtacha qiymatlar yigʼindisi toʼgʼri statistik koʼrsatkichga aylanadi.

Har bir komponent koʼrsatkichi uchun standart Z -transformatsiya hisob-kitoblari:

$Xyangi={\chi -\mu \over \sigma }$

bu yerda,

χ - standartlashtirish boʼyicha dastlabki koʼrsatkich;

µ - aholining oʼrtacha soni;

σ – standart namunaviy ogʼish;

Har bir komponent indeksining kompozit qiymati oʼrtacha 0 dan 1 gacha boʼlgan oraliqda olinadi va umumiy EGDI qiymati uchta komponent indekslarining oʼrtacha arifmetik qiymati sifatida aniqlanadi.