Ellen Karolina Sofiya Kay

Ellen Karolina Sofiya Kay
Tavalludi	11-dekabr 1849
Vafoti	25-aprel 1926
Fuqaroligi	Shvetsiya
Otasi	Emil Key
Onasi	Sofia Ottiliana Posse

Ellen Karolina Sofiya Kay (shved. Ellen Karolina Sofiya Key; 1849-yil 11-dekabr, Sundsholm-1926-yil 25-aprel, Strand) - shved yozuvchisi .

Biografiyasi

Ellen Kay Sundholmda Shvetsiya fermerlik partiyasi asoschisi Emil Kay oilasida tugʻilgan. Uning onasi Sofi Pussi Kay Shvetsiya shimolidagi aristokratlar oilasidan edi. Ellen Kay uyda ta'lim olgan, onasi unga savodxonlik va arifmetikadan, otasi esa chet tillaridan dars bergan. Ellen bolaligidan ko'p o'qigan, u Henrik Ibsenning, xususan, "Per Gyunt", "Sevgi komediyasi" va "Brandt" pyessalari unga katta qiziqish uyg'otgan. Ellen yigirma yoshga to'lganda, uning otasi Riksdagga partiyasiga gubernator etib saylangan va oilasi Stokgolmga ko'chib o'tgan.

Ellen onalikni og'ir ish deb hisoblagan va yerlardan qat'i nazar, davlat onalar va bolalarni qo'llab-quvvatlashi kerakligini ta'kidlagan. Uning ushbu g'oyalari ko'plab mamlakatlarning ijtimoiy qonunchiligiga sezilarli ta'sir ko'rsatgan.

1874-yilda u Daniyaga jo'nab ketgan va u yerda kambag'al qishloqlar uchun xalq institutlarida dars berdi. U o'z vatani Shvetsiyada o'z xalq institutini tashkil etishni orzu qilgan, ammo buning o'rniga 1880-yilda Stokgolmdagi Anna Uitlokning qizlar maktabida o'qituvchi bo'lib ishlagan.

U o'zining adabiy faoliyatida ayolning huquq va burchlari, ayollar mehnati, keksa va yosh avlodning o'zaro munosabatlari, onalik tuyg'ulari, shaxs va jamiyatning o'zaro ta'siri haqidagi savollar bilan shug'ullangan. Hech qanday guruh yoki partiyaga qoidalariga rioya qilmasdan, u har doim o'zining maxsus yo'lidan borishga intilgan. Uning asosiy asarlari "Sevgi va nikoh to'g'risida" va "Bolalik davri" ("Barnets arhundrade",1900-yil, ruscha tarjimasi 1905-yil). O'z g'oyalarini Yevropa jamiyatida yoyish uchun Kay 1903-yilda Germaniya va Avstriya bo'ylab sayohat qilgan va u yerda o'ziga yaqin mavzularda ommaviy ma'ruzalar o'qigan.

Ellen Kayning bir nechta maqolalari 1906-yilda Yevgeniy Jurakovskiyning "Zamonaviy hayot tragikomediyasi" kitobida ilova sifatida paydo bo'lgan. "Kelajak ayoli", "Jasorat", "Ibsenning individualligi haqida", Olga Takke tomonidan tarjima qilingan. U haqida "Qabrga gulchambar (Elen Kay xotirasiga)" esdalik maqolasi rus diasporasining publitsist va jamoat arbobi Ilya Markovich Trotskiy tomonidan yozilgan.

U, shuningdek, "estetika orqali etika" falsafiy kontseptsiyasining muallifi edi. Unda u to'laqonli, qulay muhitda yashovchi odam o'zini-o'zi bilishi va atrofidagi dunyo bilan aloqa topishi mumkinligini ta'kidladi. Bu qarash uning ijtimoiy-demokratik mafkuraga bo'lgan ishtiyoqi bilan bog'liq edi.

Manbalar

• Кей, Эллен // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Троцкий И. М. Венок на могилу (Памяти Эллен Кей) // Дни, № 997, 05 мая 1926. С. 2.