Empedokl Akragantlik

Empedokl Akragantlik
Tavalludi	mil. avv. 494
Vafoti	mil. avv. 434
Fuqaroligi	Acragas
Otasi	предп. Exainetos of Akragas

Empedokl Akragantlik (miloddan avvalgi 487/482, Akragant — miloddan avvalgi 424/423, Peloponnes) — yunon faylasufi, shoir va vrach. E. oʻzining "Tabiat haqida"gi falsafiy dostonida olamning asosiga 4 unsur (yer, suv, havo va olov)ni qoʻyadi. Ularning birikishi va ajralishi miqdorii va sifatiy boʻlinishlarga bogʻliq. Unsurlar esa oʻz-oʻzicha doimo oʻzgarmay turaveradi. Bu taʼlimot koʻp asrlar davomida antik va oʻrta asr falsafasida saqlanib keldi. E.ga koʻra, olamda uni harakatlantiruvchi 2 ta kuch — muhabbat (tortish kuchi) va dushmanlik (itarish kuchi) boʻlib, ular navbatma navbat hukmronlik qiladi. E.ning tabiiy ilmiy (Kuyosh tutilishi haqida va boshqalar), tirik mavjudotlarning qonuniyatli evolyutsiyasi (tuproqdan tabiiy ravishda avvalo oʻsimliklar, keyinchalik hayvonot olami paydo boʻlgan, ular uzoq taraqqiyot yoʻlini bosib oʻtgach, inson vujudga kelganligi) haqidagi farazlari, odam oʻziga yaqinroq va oʻxshashroq mavjudotnigina biladi, chunki oʻxshash narsa hamma vaqt oʻxshashi tomonidan bilinadi, degan fikrlari diqqatga sazovordir. E. anatomiya va fiziologiya muammolariga katta eʼtibor bergan. "Poklanish" dostonida ruhning koʻchib yurishi toʻgʻrisidagi diniyaxloqiy qarashlarini bayon etgan. Sitsiliya tibbiy maktabining asoschisi hisoblangan. Uning asarlaridan olingan mashhur parchalaridan, u haqidagi ma'lumotlarning bir qismi qayta tiklanmoqda.