Kontent qismiga oʻtish

Ertak terapiya

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Ertak terapiyasi-bu taʼlim, xulq-atvorni toʻgʻirlash, psixologik ogʻishlarning oldini olish, psixologik va psixoterapevtik yordam va boshqa sohalardagi muammolarni hal qilish uchun ertakdan foydalanadigan psixologiya usuli. [1][2][3]

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ertak terapiya kontseptsiyasining manbalari L.S.Vygotskiyning asarlarida, D.B.Elkonin, tadqiqot va tajribada, B.Bettelxaym hikoyalarida, Gardner asarlarida, E.Fromma va E.Bernning gʻoyalariG.Jung va M.-L.fon Franzning masallari va hikoyalarida ertak terapiya aks etgan. Pezeshkyan, bolalar submulturasini oʻrganish M.Osorina, V. ning asarlarida,Proppa gʻoyalarida E.Romanova psixoterapevtik ertaklar va gʻoyalarida shuningdek,A.Gnezdilova va A.Zaxarova[4] tajribalarida aks etgan.

Ertak terapiya usulidan foydalangan holda bolalar psixologlari va bolalar bogʻchalari tarbiyachilari uchun maxsus yozilgan birinchi kitob Natalya Yurievna Rittinaning 2016-yilda nashr etilgan „Bizning oʻrmonimizda“ ertaklari toʻplami edi[5][6].

Sanʼat, fantaziya elementlarini, shaxs bilan oʻzaro munosabatlarning madaniy kontekstining oʻziga xos xususiyatlarini oʻz mazmunida birlashtirgan amaliy psixologiya maktabi sifatida ertak terapiya tarixi XX asrning 90-yillaridan boshlangan. [7]

O.I.Kayashevaning tadqiqotlariga koʻra, ertak terapiyani shakllantirishda hikoyalarni oʻz-oʻzidan qoʻshish va yetkazish bosqichini, metaforik materialni ilmiy tahlil qilish bosqichini va ertakni psixologik va pedagogik ish texnikasi sifatida ishlatish bosqichini ajratib koʻrsatish mumkin[8]. Ushbu sxemani tugatgandan soʻng, u ertak terapiya tarixida usul sifatida toʻrtta asosiy bosqichga ajratiladi:

  • xalq ogʻzaki ijodi bosqichi;
  • ertaklar va afsonalarni toʻplash va tadqiq qilish bosqichi;
  • ertak terapiyasini psixotexnika sifatida qoʻllash bosqichi;
  • kompleks ertak terapiyasi bosqichi [9].

Usul va texnikalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

I.V.Vachkov ertak bilan ishlashning 24 usuli va texnikasini aniqladi[10]. Mana ulardan baʼzilari:

  • Ertaklarni oʻqish va keyinchalik muhokama qilish.
  • Ertak aytib berish.
  • Ularning munosabatlarini shakllantirish bilan qahramonlarning xususiyatlari tahrirlash
  • Ertakga boshqa ertak qahramonini kiritish.
  • Ertak uchun rasmlarni chizish.
  • Ertakni teskari aytib berish .
  • Qahramonlar ustidan sud jarayoni.
  • Mavjud modelga muvofiq ertak yaratish.

Xususiyatlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ertak terapiya eshitish qobiliyati cheklangan bolalarni reabilitatsiya qilishda, xususan, koxlear Implantatsiyadan keyin logoritmikani[11] boshlashda ishlatiladi.

Ushbu usulga boʻlgan talabga qaramay, uni oʻtkir psixotik holatlarda, konvulsiv sindromning rivojlanish xavfi yuqori, miyaning sezilarli darajada shikastlanishi, somatik patologiyaning dekompensatsiyasida qoʻllash mumkin emas[12].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Belozerova A. A. Sotsialnaya reabilitatsiya podrostkov deviantnogo povedeniya sredstvami skazkoterapii //Problemi i perspektivi razvitiya Rossii: Molodyojniy vzglyad v buduщee. — 2018. ya S. 34-38.
  2. ↑ Kultisheva O. M., Kulashkina R. A. Skazkoterapiya v rabote s vzroslimi (na materiale „Skazok dlya detey izryadnogo vozrasta“ M. Ye. Saltikova-Щedrina i „Skazochek ne sovsem dlya detey“ L. N. Andreeva) // Nijnevartovskiy filologicheskiy vestnik. 2017. — № 2. — s. 41-46.
  3. ↑ Salimova A. Sh. Skazkoterapiya i eyo funksii // Vestnik nauki. 2019. T. 3. — № 2 (11). — s. 34—37.
  4. ↑ Zinkevich-Yevstigneeva T. D. Put k volshebstvu. Teoriya i praktika skazkoterapii. — SPb.: Zlatoust, 1998. — 352 s.
  5. ↑ Риттина Наталья Юрьевна. В нашем лесу. 2-е издание. М: УП "ПРИНТ", 2017. ISBN 978-5-91487-095-6. 
  6. ↑ Светлана Шевченко. „Ну вы и сказочники“ (ru). ОТС-Горсайт | Agentstvo novostey. Qaraldi: 2022-yil 18-mart.
  7. ↑ Kuzmin D. A. Skazkoterapiya kak metod kulturno-psixologicheskogo vozdeystviya na lichnost: istoriya i evolyutsiya // Vestnik MGUKI. 2015. № 5 (67).
  8. ↑ Osnovi skazkoterapii / T. D. Zinkevich-Yevstigneeva. — SPb. : Rech, 2010. — 172 s.
  9. ↑ Kayasheva O. I. Biblioterapiya i skazkoterapiya v psixologicheskoy praktike. — Samara : Baxrax-M, 2012. — 286 s.
  10. ↑ Vachkov I. V. Vvedenie v skazkoterapiyu, ili Izbushka, izbushka, povernis ko mne peredom… — M.: Genezis, 2011. — 288 s.
  11. ↑ Sultanova G. M., Smakova A. S., Istakeeva A. A. Ispolzovanie skazkoterapii na zanyatiyax logoritmiki s detmi posle koxlearnoy implantatsii // Kazakh Journal of Physical Medicine & Rehabilitation. 2019. — № 3 (28). — s. 80.
  12. ↑ Xalezova N. B., Isaeva Ye. R., Kissin M. Ya. Psixoterapiya v klinicheskoy praktike. — SPb.: Izdatelstvo SPbGMU, 2010. — 45 s.

Adabiyot

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Beschastnaya Ye. I. Skazkoterapiya kak metod razvitiya lichnosti i korreksii povedeniya sotsialno neblagopoluchnix detey // Vospitanie shkolnikov. — 2009. — № 9. — S. 50-54.
  • Vachkov I. V. Skazkoterapiya. Razvitie samosoznaniya cherez psixologicheskuyu skazku. — M.: Os-89, 2007.
  • Gnezdilov A. V. Puti piligrimov: terapevticheskie skazki. — SPb.: Rech, 2005. — 223 s.
  • Kulinsova I. Progonim detskie straxi // Doshkolnoe vospitanie. — 2007. — № 4. — S. 24-31.
  • Kupchenko V. Ye. Trening razvitiya empatii u podrostkov sredstvami skazkoterapii / V. Ye. Kupchenko, N. N. Terexova // Psixologiya i shkola. — 2009. — № 4. — S. 33-51.
  • Praktika skazkoterapii / Pod red. N. A. Sakovich. — SPb.: Rech, 2004.— 224 s.
  • Sokolov D. Yu. Skazki i skazkoterapiya, a eщyo Lunnie dorojki, ili priklyucheniya prinsa Eno / Dmitriy Sokolov. — [4-e izd., ispr. i dop.]. — M.: Izd-vo In-ta psixoterapii, 2005. — 218 s.
  • Chernyaeva S. A. Psixoterapevticheskie skazki i igri. — SPb.: Rech, 2002.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ertak_terapiya&oldid=2762068" dan olindi