Kontent qismiga oʻtish

Eson mifologiya

Vikipediya, erkin ensiklopediya

Eson (qadimgi yunoncha: Αἴσων) — qadimgi yunon mifologiyasining Fessaliya sikli qahramoni, Iolk shohi, Peliyning oʻgay ukasi va Yasonning otasi. Peliy uni taxtdan mahrum qildi va afsonaning baʼzi versiyalariga koʻra, Yason oltin moʻyna uchun suzib borayotganda uni oʻldirdi yoki oʻzini oʻldirishga majbur qildi. Boshqa bir versiyaga koʻra, Eson Peliydan omon qoldi va Medeyadan yoshlikni oldi.

Mifologiyada

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eson Fessaliyadagi Iolk shahrining asoschisi va birinchi qiroli Krefeyning uchta oʻgʻlining eng kattasi edi. Uning tugʻishgan aka-ukalari Feret va Amifaon, oʻgay aka-ukalari (Esonning onasi Tiro va Poseydonning oʻgʻillari) — Neley va Peliy edi[1]. Shu bilan birga, afsonaning bir versiyasiga koʻra, oxirgi ikkitasi ham Krefeyning oʻgʻillari hisoblangan va Esondan kattaroq edi[2].

Valerius Flakkusning soʻzlariga koʻra, Eson yoshligida kentavrlar jangida lapitlar tomonida qatnashgan; xususan, kentavr Folga qarshi urushgan. Otasining vafotidan keyin qirollik hokimiyati Esonga emas, balki uning ukasi Peliyga oʻtdi. Bir versiyaga koʻra, Peliy va Neley Esonni agʻdarib tashlagan (shu munosabat bilan Sitsiliyalik Diodor „qoʻzgʻolon“ haqida yozadi), boshqasiga koʻra, Eson oʻgʻli Yason katta boʻlmasidan hokimiyatni ixtiyoriy ravishda topshirgan. Ushbu voqealardan soʻng u Fessaliya qirgʻogʻidagi shaharlardan birida yashadi va uni Peliydan himoya qilish uchun oʻgʻlini Peliondagi kentavr Xironning tarbiyasiga yubordi.

Yason 20 yoshida otasiga qirollikni qaytarish uchun Iolkka bordi. Aynan Peliyning Esonga yon berishni istamagani sababli Elladaning turli chekkalaridan kelgan koʻplab qahramonlar Yason boshchiligidagi „Oltin moʻyna“ uchun „Argo“ kemasida Kolxidaga borishdi. Keyinchalik, argonavtlar xatarli sayohatdan qaytmasligiga ishongan Peliy ukasini oʻldirishga qaror qildi. U o‘z joniga qasd qilishga ruxsat oldi va qurbonlik paytida buqaning qonini ichib o‘ldi (ellinlar buqaning qonini kuchli zahar deb bilishgan). Esonning xotini ham oʻz joniga qasd qiladi, Promax ismli ikkinchi oʻgʻli esa oʻldiriladi[1][3]. Tez orada Iolkga qaytgan Yason otasi uchun qasos oladi[4][5].

Boshqa bir versiyaga koʻra, Eson oʻgʻlini kutgan va sehrgar Medeya oltin qozonda qaynatib, unga yoshligini qaytargan; bu versiya shoirlar Simonid, Ferakid va Ovidiy tomonidan qoʻllangan. Afsonaning yana bir versiyasi bor, unga koʻra Eson yosh vafot etgan, shuning uchun u shoh boʻlmagan[4].

Qadimgi mualliflarning fikrlari turlicha boʻlgan yana bir jihat — Esonning rafiqasi kimligidir. Turli manballarda Filak va Klimenaning qizi Alkimeda; Polimela; Avtolik qizi Polifema yoki Polimeda; Laodikning qizi Feogneta; Amfinoma, Arna yoki Skarfalar[4] koʻrinish bergan.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 Аполлодор 1972.
  2. ↑ Scherling 1937.
  3. ↑ Диодор Сицилийский 2005.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Wernicke 1893.
  5. ↑ Roscher 1886.

Boshqa manbalar va adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Boshqa manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека. Наука, 1972. 
  2. Аполлоний Родосский. Аргонавтика. М.: Ладомир, 2001. ISBN 5-86218-288-8. 
  3. Гай Валерий Флакк. Аргонавтика. Книга первая. М.: Импэто, 2013. ISBN 978-5-7161-0252-1. 
  4. Диодор Сицилийский. Историческая библиотека. Алетейя, 2005. ISBN 5-89329-716-4. 

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. Botvinnik M. Peliy // Mifi narodov mira. — 1988. — T. 2. — S. 297—298.
  2. Botvinnik M. Yason // Mifi narodov mira. — 1988. — T. 2. — S. 687.
  3. Roscher „Aison 3“, . Ausführliches Lexikon der griechischen und römischen Mythologie. Leipzig: B. G. Teubner, 1886. 
  4. Scherling K. Pelias 2 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — 1937. — Bd. XXIII, 1. — Kol. 317—326.
  5. Wernicke K. Aison 3 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — 1893. — Bd. I, 1. — Kol. 1086—1087.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Eson_mifologiya&oldid=2562657" dan olindi