Ethereum
Ethereum – bozordagi kapitallashuv kattaligi boʻyicha Bitkoindan keyin ikkinchi oʻrinda turuvchi kriptovalyuta platformasidir. Ethereum ochiq kodga ega boʻlib, blokcheyn texnologiyasiga asoslangan. Ethereum markazsizlashtirilgan tarmoq hisoblanadi va markaziy tashkilot nazorati ostida emasdir, bu esa bank yoki uchinchi tomon ishtiroki zaruriyatisiz anonim tarzda onlayn toʻlovlarni amalga oshirishga imkon yaratadi.[1]
ETH abbreviaturasi va grekcha Xi Ξ harfi koʻrinishidagi belgi Ethereum almashinuv birliklarini ifodalash uchun ishlatiladi. Kasr darajalarining oʻz nomlari bor: 1/1000 - finni, 1/106 - sabo, 1/1018 - vey.
Ethereum mayningi bitkoynlar mayningiga oʻxshashdir, lekin Ethereum bloklari zanjirlarini hisoblab chiqarishda mayner efir ishlab topadi. Ethereumning asosiy funksiyalaridan biri – smart-kontraktlardir. Ethereum smart-kontraktlari Ethereum yoxud EVM (Ethereum virtual mashinasi) tomonidan bajariladi.[2]
Boshqa har qanday kriptovalyutalar kabi, Ethereumni ham sotib olish, sotish, u orqali toʻlash va almashinish mumkin. Ethereum texnologiyasi an`anaviy yuridik amaliyotlardan foydalanmagan holda, tranzaksiyalarni taqsimlangan asosdagi blokcheyn kontraktlarida har qanday aktiv bilan yozib olish imkonini beradi.[3] Bitkoyndan farqli oʻlaroq, Ethereum cheklanmagan kriptovalyuta zahirasiga ega.[4] Bu shuni anglatadiki, kriptovalyuta inflyatsiya holatiga tushishi mumkin. Ethereum bilan kriptovalyutalar birjasida faol savdo qilinadi. Uning 2021-yil fevral oyidagi umumiy kapitalllashuvi 180 milliard dollardan oshib ketgan.[5]
Platformaga turli tashkilotlar, shu jumladan Microsoft, IBM, JPMorgan Chase qiziqish bildirgan.[6] Bloomberg Businessweekning ta`kidlashicha, Ethereum tomonidan taqdim etiladigan dasturiy ta`minot ruxsat etilmagan aralashuvlardan himoyalanish istagida boʻlgan har qanday shaxs tomonidan foydalanilishi mumkin. Siz oʻzingiz bilmagan biror-bir shaxs bilan xavfsiramagan holda ish yuritishingiz mumkin, chunki uning shartlari blokcheynga oʻrnatilgan smart-kontraktda koʻrsatib oʻtilgan.[7]
2022-yilda Ethereum tarixdagi eng katta protokol yangilanishini yakunladi. Ishlab chiquvchilar Proof-of-Work (PoW) konsensus mexanizmidan atrof-muhit uchun xavfsizroq Proof-of-Stake (PoS) ga o'tishdi. Yakuniy bosqich "Merge" ("birlashish") deb nomlandi, o'shanda allaqachon ishga tushirilgan Beacon Chain mavjud Ethereum asosiy zanjiri bilan birlashgan.
O'tishning asosiy sabablari:
Proof-of-Work uzoq muddatda yaxshi miqyosga ega emas va barqarorlikka ega emas.
Proof-of-Stake tarmog'ini qo'llab-quvvatlashda nafaqat yirik investorlar, balki deyarli hamma ishtirok etishi mumkin.
Blok mukofotini kamaytirish orqali ETH tangalarini chiqarish tezligining pasayishiga qaramay, tarmoq mukofotlarini taqsimlash yanada adolatli bo'ladi.
Birlashgandan keyin tarmoq bilan o'zaro aloqada bo'lish uchun Besu va Teku kabi mijozlarning kombinatsiyasi talab qilinadi. Ikkala mijoz ham ishlab chiqilmoqda va sinovdan o'tkazilmoqda. Mavjud markazlashtirilmagan ilovalar o'rtacha foydalanuvchi uchun o'zgarmagan holda ishlaydi.
Birlashish o'tkazish qobiliyatini oshirishga qaratilgan sharding texnologiyasini joriy etishga yo'l ochdi. Bu vaqt talab etadi, shuning uchun miqyoslilik bilan bog'liq muammolarni tezda hal qilishni kutishga arziydi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Transactions as anonymous as cash are now possible on Ethereum“. finance.yahoo.com. Qaraldi: 30-noyabr 2021-yil.
- ↑ „Top cryptocurrencies by value in 2021: Bitcoin, Ether and more“. techradar.com. Qaraldi: 30-noyabr 2021-yil.
- ↑ „Why Bitcoin may herald a new era in finance“. economistinsights.com. 4-mart 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-noyabr 2021-yil.
- ↑ „Best Trading Ethereum Guide“. comparebrokers.co. Qaraldi: 30-noyabr 2021-yil.
- ↑ „Ether Total Supply and Market Capitalization Chart“. etherscan.io. Qaraldi: 30-noyabr 2021-yil.
- ↑ „Ethereum, a Virtual Currency, Enables Transactions That Rival Bitcoin’s“. nytimes.com. Qaraldi: 30-noyabr 2021-yil.
- ↑ „This Is Your Company on Blockchain“. bloomberg.com. Qaraldi: 30-noyabr 2021-yil.