Finlandiya — Ispaniya munosabatlari

Finlandiya — Ispaniya munosabatlari Finlandiya Respublikasi va Ispaniya Qirolligi oʻrtasidagi diplomatik munosabatlarni anglatadi. Ikkala davlat ham Yevropa Ittifoqi, Shengen hududi va yevrozona aʼzolaridir. Ikki davlat oʻrtasidagi diplomatik munosabatlar anʼanaviy tarzda yaxshi va samarali boʻlib, shu bilan birga barcha darajalarda oʻzaro almashuvlarni mustahkamladi. Ispaniya, shuningdek, Finlandiya turizmining sevimli yoʻnalishlaridan biridir. Finlandiya aholisining taxminan oʻn foizi har yili taʼtil uchun Ispaniyaga boradi^[1]. Bundan tashqari, Finlar Malagadagi eng tez rivojlanayotgan Yevropa hamjamiyatidir, chunki Fuengirola Finlandiyadan tashqari Shvetsiyadan keyin dunyodagi ikkinchi eng katta finlar jamoasi joylashgan^[2]^[3].

Tarixi

Finlandiya va Ispaniya oʻrtasidagi dastlabki munosabatlar Stokgolm orqali sodir boʻlgan, chunki Finlandiya 1250-yildan 1809-yilgacha Shvetsiyaning bir qismi boʻlgan. Shvetsiya hukmronligi ostida Finlandiya va Ispaniya qoʻshinlari Oʻttiz yillik urush paytida bir-birlari bilan jang qilishgan. 1809-yilda Finlandiya Rossiya imperiyasi tarkibiga kirdi. 1917-yil 6-dekabrda Finlandiya Rossiyadan mustaqilligini eʼlon qildi, bu Finlandiya fuqarolar urushini boshladi. Ispaniya 1918-yil 21-fevralda Finlandiya mustaqilligini tan olgan birinchi davlatlardan biri boʻlgan. Har ikki xalq 1918-yil 16-avgustda diplomatik munosabatlar oʻrnatgan^[4].

Ispaniyadagi fuqarolar urushi paytida Finlandiya urushdan qochish uchun 1936-yilda oʻz elchixonasini Madriddan Portugaliyaning Lissabon shahriga koʻchirdi^[5]. Bir necha Finlandiya fuqarolari Ikkinchi Ispaniya Respublikasi uchun kurashayotgan Xalqaro Brigadalarning bir qismini tashkil etdilar. Fransisko Frankoning gʻalabasi va fuqarolar urushi tugashi bilan Finlandiya 1939-yil 31-martda yangi Ispaniya hukumatini tan oldi^[5]. Ikkinchi jahon urushi davrida ikkala davlat ham diplomatik munosabatlarni saqlab turishgan, ammo hech bir davlatning doimiy elchisi boʻlmagan.

1942-yilda Xelsinkidagi Ispaniya elchixona elchisi graf Agustin de Foxa italiyalik yozuvchi Kursio Malapartga — oʻsha paytda Finlandiyada urush muxbiri boʻlgan — oʻzining „Kaputt“ kitobining qoʻlyozmasini Italiyaga olib oʻtishda qo‘lyozmaning Gestapo qoʻliga tushishiga yoʻl qoʻymaslikda yordam berdi.

Ikki davlat oʻrtasidagi diplomatik aloqalar 1955-yilda oʻz poytaxtlarida doimiy elchilarning nomlanishi va lavozimga tayinlanishi bilan mustahkamlandi^[5].

1978-yilda Prezident Urxo Kekkonen Ispaniyaga rasmiy tashrif bilan kelgan birinchi Finlandiya davlat rahbari boʻldi. 1989-yil iyul oyida qirol Juan Karlos I Finlandiyaga birinchi va yagona tashrifini amalga oshirdi^[6]. Har ikki davlat Yevropa Ittifoqi doirasida yaqindan hamkorlik qiladi, Ispaniya 1986-yilda, Finlandiya esa 1995-yilda ittifoqqa aʼzo boʻldi.

2022-yil 17-may kuni Ispaniya Bosh vaziri Pedro Sanches Finlandiyaning yaqinda NATO aʼzoligiga ariza berish tashabbusini olqishladi va Cortes Generalesda rasmiy arizani ratifikatsiya qilish uchun „tezkor“ harakat qilishga vaʼda berdi^[7]. 2022-yil oktyabr oyida Ispaniya Finlandiyaning NATOga aʼzolik arizasini toʻliq ratifikatsiya qildi^[8].

Ikki tomonlama shartnomalar

Har ikki xalq bir qancha ikki tomonlama kelishuvlarni imzolaganlar, masalan, yarashuv, sud orqali hal qilish va arbitraj shartnomasi (1928); Daromad va mol-mulk soligʻini ikki tomonlama soliqqa tortmaslik toʻgʻrisidagi bitim (1967); Muntazam havo qatnovlarini yoʻlga qoʻyish toʻgʻrisidagi shartnoma (1973); Xalqaro avtomobil transporti toʻgʻrisidagi shartnoma (1976); Madaniy hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (1979); Har ikki mamlakat radiohavaskorlariga oʻzaro ruxsatnomalar berish toʻgʻrisida eslatmalar almashinuvi (1981); Ijtimoiy taʼminot boʻyicha hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (1985); Maxfiy maʼlumotlarni oʻzaro himoya qilish toʻgʻrisidagi bitim (2009); Finlandiya Iqtisodiy ishlar va bandlik vazirligi va Ispaniya sanoat vazirligi oʻrtasida qayta tiklanadigan energiya sohasida oʻzaro anglashuv memorandumi (2010); Daromad soligʻi sohasida ikki tomonlama soliqqa tortishning oldini olish va soliq toʻlashdan boʻyin tovlashning oldini olish boʻyicha Bitim (2018)^[4].

Turizm va transport

2017-yilda 800 000 ga yaqin Finlandiya fuqarolari Ispaniyaga turistik maqsadlarda tashrif buyurishdi. Oʻsha yili Finlandiyalik sayyohlar Ispaniyada 867 million yevro sarfladilar^[4]. Finlandiya va Ispaniya oʻrtasida quyidagi aviakompaniyalar bilan toʻgʻridan-toʻgʻri reyslar mavjud: Finnair, Jet Time, Novair, Thomas Cook Airlines Scandinavia, Iberia va Vueling.

Savdo aloqalari

2017-yilda Finlandiya va Ispaniya oʻrtasidagi savdo hajmi 2,2 milliard yevroni tashkil etdi^[5]. Finlandiyaning Ispaniyaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: qogʻoz va karton; sanoat mashinalari; mashinalar va dvigatellar; kimyoviy asosli mahsulotlar. Ispaniyaning Finlandiyaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: transport vositalari; temir va poʻlat; va meva va sabzavotlar. 2016-yilda ispan kompaniyalari Finlandiyaga 196 million yevro sarmoya kiritdilar^[4]. Ispaniyada 250 dan ortiq Finlandiya kompaniyalari ishlaydi^[5].

Doimiy diplomatik vakolatxonalar

Finlandiyaning Madridda elchixonasi bor^[9].
Ispaniyaning Xelsinkida elchixonasi bor^[10].

Finlandiyaning Madriddagi elchixonasi
Ispaniyaning Xelsinkidagi elchixonasi

Manbalar

↑ „Cien años de diplomacia entre Finlandia y España“.
↑ „Los finlandeses son la comunidad europea que más crece en Málaga“ (2019-yil 28-dekabr).
↑ „A piece of Finland in the sun“ (2017-yil 8-dekabr).
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Diplomatic relations between Spain and Finland (in Spanish)
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 Relaciones bilaterales entre Finlandia y España (in Spanish)
↑ Los reyes de España inician un viaje oficial a Finlandia e Islandia (in Spanish)
↑ „Sánchez prevé que España ratifique pronto el ingreso de Finlandia en la OTAN“. Cadena COPE (2022-yil 17-may).^{[sayt ishlamaydi]}
↑ „España ratifica en Washington la adhesión de Finlandia y Suecia a la OTAN“ (es). thediplomatinspain.com. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
↑ Embassy of Finland in Madrid
↑ „Embassy of Spain in Helsinki“. 2020-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-noyabr.

[1] „Cien años de diplomacia entre Finlandia y España“.

[2] „Los finlandeses son la comunidad europea que más crece en Málaga“ (2019-yil 28-dekabr).

[3] „A piece of Finland in the sun“ (2017-yil 8-dekabr).

[Relations-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Diplomatic relations between Spain and Finland (in Spanish)

[History-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 Relaciones bilaterales entre Finlandia y España (in Spanish)

[6] Los reyes de España inician un viaje oficial a Finlandia e Islandia (in Spanish)

[7] „Sánchez prevé que España ratifique pronto el ingreso de Finlandia en la OTAN“. Cadena COPE (2022-yil 17-may).^{[sayt ishlamaydi]}

[8] „España ratifica en Washington la adhesión de Finlandia y Suecia a la OTAN“ (es). thediplomatinspain.com. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.

[9] Embassy of Finland in Madrid

[10] „Embassy of Spain in Helsinki“. 2020-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-noyabr.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Finlandiya — Ispaniya munosabatlari



Finlandiya	Ispaniya