Fokshan sulhi
Fokshan sulhi (rumincha: Armistițiul de la Focani) — Ruminiya va Markaziy kuchlar oʻrtasidagi harbiy harakatlarni tugatgan kelishuv 1917-yil 9-dekabrda Ruminiyaning Foksan shahrida imzolangan.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ruminiya 1916-yil avgust oyida Transilvaniyani qoʻlga kiritish uchun Avstriya-Vengriyaga hujum qilib, Birinchi Jahon urushiga kirdi. Biroq, Markaziy kuchlar 1916-yil sentabr oyida Buxarestni egallab, 1916-yil dekabriga kelib Ruminiya hududining taxminan uchdan ikki qismini egallab, muvaffaqiyatli qarshi hujumni boshladilar. Ruminiya hukumati Yassiga chekinishga majbur boʻldi, ammo koʻplab rus qoʻshinlari tufayli Ruminiyaning toʻliq qulashi oldi olindi[1][2].
Sulh[tahrir | manbasini tahrirlash]
1917-yil Oktabr inqilobidan keyin, Rossiyada fuqarolar urushi boshlandi va Rossiya hukumati Ruminiyadan qoʻshinlarni olib chiqishni boshladi. 1917-yil 4 va 5-dekabrda RSFSR Markaziy kuchlar bilan ikkita sulh bitimini imzoladi, ular keyinroq (15-dekabr) toʻliq sulhga erishdi va Leon Trotskiy va Adolf Ioffe boshchiligida Markaziy kuchlar bilan tinchlik muzokaralari boshlandi. Brestda, Rossiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanmagan Ruminiya hukumati tinchlik soʻrashga majbur boʻldi[1][3]. Ruminiya frontidagi fransuz harbiy vakillari (general Bertelotning shtab-kvartirasi Yassi shahrida edi) avstro-nemislar bilan muzokaralarni boshlashga rozi boʻlishdi va 1917-yil 20-noyabrda (3-dekabr) dala marshal Makkensen va archgersok Jozef unga murojaat qilishdi.. haqida. Ruminiya frontining bosh qoʻmondoni general Shcherbachev Rossiya-Ruminiya va Germaniya-Avstriya birlashgan qoʻshinlari oʻrtasida sulh tuzish boʻyicha muzokaralarni darhol boshlash taklifi bilan. Muzokaralar ikki kundan keyin Ruminiyaning asosiy mudofaa chizigʻi oʻtgan Siret daryosi yaqinidagi Focsani (Foksani) shahrida boshlandi.
Muzokaralar natijasida 1917-yil 9-dekabrda (26-noyabr) sulh imzolandi. Bu sulh Ruminiyaning Germaniya, Avstriya-Vengriya, Bolgariya va Usmonli imperiyasi bilan boʻlgan urushlarini toʻxtatdi.
Oqibatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Janglar tugagan boʻlsa-da, Ruminiyaning koʻp qismi sulhdan keyin Markaziy kuch ishgʻoli ostida qoldi. 1918-yil may oyida Ruminiya hukumati haqoratli Buxarest shartnomasini imzoladi, unga koʻra Ruminiyadan Dobrudja provinsiyasini berish va markaziy kuchlarga koʻplab iqtisodiy imtiyozlar berish kerak edi[1][2].
1919-yilda Versal shartnomasiga binoan Ruminiya, Germaniyaga berilgan hududiy imtiyozlardan voz kechdi. Ruminiyaning Avstriya-Vengriyaga bergan imtiyozlari, 1919-yildagi Sen-Jermen shartnomasi va 1920-yildagi Trianon shartnomasida, 1919-yildagi Neyisk shartnomasida Bolgariyaning imtiyozlari bekor qilindi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 John Horne. A Companion to World War I. John Wiley & Sons, 2012-01-30. ISBN 978-1-119-96870-2.
- ↑ 2,0 2,1 Spencer Tucker, Priscilla Mary Roberts. World War I: A Student Encyclopedia. ABC-CLIO, 2006. ISBN 978-1-85109-879-8.
- ↑ James Bunyan, Harold Henry Fisher. The Bolshevik Revolution, 1917-1918: Documents and Materials. Stanford University Press, 1961. ISBN 978-0-8047-0344-4.