Formula 5000

Formula 5000 (yoki F5000) bir oʻrindiqli formula chempionatlari tasnifidagi avtopoygalardan biri boʻlib, ushbu poygalardagi poyga mashinalari 1968-yildan 1982-yilgacha dunyoning turli mintaqalarida turli modellarda ishlab chiqarilgan. U dastlab ochiq gʻildirakli poyga avtomobillariga moʻljallangan arzon narxlardagi yangi poyga mashinasi sifatida moʻljallangan edi. Formula 5000 nominal qiymati avtomobillarda ruxsat etilgan maksimal 5,0 litr dvigatel hajmidan kelib chiqadi, garchi koʻp avtomobillar kichikroq dvigatellar bilan ishlagan boʻlsa-da. Ishlab chiqaruvchilar orasida McLaren, Eagle, March, Lola, Lotus, Elfin, Matich va Chevron bor edi.

Shimoliy Amerikada sotilishi kamayib borayotgan yillarida Formula 5000 yopiq gʻildirakka oʻzgartirildi, ammo baribir bir oʻrindiqli sport avtomobillari poygasi toifasi saqlanib qolgan.

F5000 butun dunyo boʻylab

Shimoliy Amerika

Formula 5000 1968-yilda SCCA Formula A poygalari doirasida taqdim etilgan boʻlib, bu seriyada turli bir oʻrindiqli poyga mashinalari qatnashishi mumkin edi, lekin tez orada ishlab chiqarishga asoslangan Amerika V8 avtomobillari bilan jihozlangan avtomobillar ustunlik qila boshladi. Ishlatilgan dvigatellar odatda 5 litrli, yonilgʻi quyiladigan Chevrolet dvigatellari boʻlib, 8000 aylanish tezligida taxminan 500 ot kuchiga (370 kVt) ega, ammo boshqa markalar ham ishlatilgan^[1]. Konsepsiya Can-Am seriyasining muvaffaqiyatidan ilhomlangan boʻlib, unda Amerika V8-laridan olingan juda kuchli dvigatellar bilan jihozlangan sport avtomobillari mavjud edi. Gʻoya ochiq gʻildirakli poyga avtomobillari yordamida konsepsiyani takrorlash edi. F5000 AQShda 1970-yillarning boshlarida mashhurlikka erishgan Mario Andretti, Al Unser, Bobby Unser, James Hunt, Jody Scheckter, Brian Redman, David Hobbs, Tony Adamowicz, Sam Posey, Ian Ashley, John Cannon va Eppie Wietzes kabi poygachilarni oʻz ichiga olgan.

Yevropa

Buyuk Britaniyada Cosworth DFV dvigatelining paydo boʻlishi endi koʻplab jamoalar yaxshi dvigatel/transmissiya paketi atrofida oʻz shassilarini qurish imkoniyatiga ega boʻlishlarini anglatardi, shuning uchun Cooper, Lotus va Brabham buyurtmachi Formula 1 avtomobillarini ishlab chiqarishni toʻxtatdilar. Afsuski, Buyuk Britaniyaning chempionatdan tashqari F1 musobaqalarida qatnashgan kichikroq shaxsiy jamoalari yaxshi natija qayd etishmadi va natijada mamlakatdagi RAC kompaniyasi tezda Amerika F5000 qoidalarini qabul qildi^[2]^[3].

Avstraliya va Yangi Zelandiya

Avstraliya va Yangi Zelandiyada yillik Tasman seriyasiga mos avtomobillarni belgilovchi Tasman formulasi 1970-yilda Formula 5000 avtomobillari hamda mavjud 2,5 litrli avtomobillarni oʻz ichiga olgan holda kengaytirildi^[4]. Tasman seriyasi Formula 1 tomonidan Yevropada qish boʻlgan paytda o‘tkazilgan va 1960-yillarda u mahalliy aholidan Jack Brabham, Denny Hulme, Bruce McLaren, Chris Amon, Graham Hill, Jim Clark, Jackie Stewart, Phil Hill, Piers Courage va Jochen Rindt kabi Gran-pri poygalaridagi eng buyuk nomlarni kashf qildi.

F5000 chempionlari roʻyxati

AQSh Formula A/F5000 chempionati (1967-1976) Bir oʻrindiqli Can-Am (1977-1986)			F5000 Yevropa chempionati ^[5]			Tasman Series (F5000 years) Rothmans International Series (1976-1979)			Avstraliya avtopoygachilar chempionati — CAMS Gold Star]] (F5000)			Yangi Zelandiya oltin yulduzi (F5000)^[6]			Janubiy Afrika oltin yulduzi (F5000)			Kanada Formula A chempionati
Yil	Poygachi	Poyga mashinasi	Yil	Poygachi	Poyga mashinasi	Yil	Poygachi	Poyga mashinasi	Yil	Poygachi	Poyga mashinasi	Yil	Poygachi	Poyga mashinasi	Yil	Poygachi	Poyga mashinasi	Yil	Poygachi	Poyga mashinasi
1967	Gus Hutchison	Lotus 41
1968	Lou Sell	Eagle Mk4													1968	Jackie Pretorius	Lola T140
1969	Tony Adamowicz	Eagle Mk5	1969	Peter Gethin	McLaren Automotive M10A										1969	John McNicol	Lola T142	1969	Eppie Wietzes	Lola T142
1970	John Cannon	McLaren Automotive M10B	1970	Peter Gethin	McLaren Automotive M10B	1970	Graeme Lawrence	Ferrari 246T				1969/70	Graham McRae	Begg FM2 McLaren Automotive M10A	1970	Bob Olthoff	McLaren Automotive M10A	1970	Eppie Wietzes	McLaren Automotive M10B
1971	David Hobbs	McLaren Automotive M10B	1971	Frank Gardner	Lola T192 Lola T300	1971	Graham McRae	McLaren Automotive M10B	1971	Max Stewart	Mildren	1970/71	Graeme Lawrence	Ferrari 246T Brabham BT29	1971	Paddy Driver	McLaren Automotive M10B
1972	Graham McRae	McRae GM1	1972	Gijs van Lennep	Surtees TS11 McLaren Automotive M18	1972	Graham McRae	Leda LT27	1972	Frank Matich	Matich A50	1971/72	David Oxton	Begg FM4	1972	Eddie Keizan	Surtees TS5
1973	Jody Scheckter	Trojan T101 Lola T330	1973	Teddy Pilette	Chevron B24	1973	Graham McRae	McRae GM1	1973	John McCormack	Elfin MR5	1972/73	David Oxton	Begg FM5	1973	Paddy Driver	McLaren Automotive M10B
1974	Brian Redman	Lola T332	1974	Bob Evans	Lola T332	1974	Peter Gethin	Chevron B24	1974	Max Stewart	Lola T330	1973/74	David Oxton	Begg FM5
1975	Brian Redman	Lola T332 Lola T400	1975	Teddy Pilette	Lola T400	1975	Warwick Brown	Lola T332	1975	John McCormack	Elfin MR6	1974/75	Graeme Lawrence	Lola T332
1976	Brian Redman	Lola T332C				1976	Vern Schuppan	Lola T332	1976	John Leffler	Lola T400	1975/76	Ken Smith	Lola T332
1977	Patrick Tambay	Lola T333CS				1977	Warwick Brown	Lola T430	1977	John McCormack	McLaren Automotive M23	1976/77	Dave McMillan	Ralt RT1
1978	Alan Jones	Lola T333CS				1978	Warwick Brown	Lola T333CS	1978	Graham McRae	McRae GM3
1979	Jacky Ickx	Lola T333CS				1979	Larry Perkins	Elfin MR8	1979	Johnnie Walker	Lola T332
1980	Patrick Tambay	Lola T530							1980	Alfredo Costanzo	Lola T430
1981	Geoff Brabham	Lola T530 VDS 001							1981	Alfredo Costanzo	McLaren Automotive M26
1982	Al Unser Jr.	Frissbee GR2 Frissbee GR3
1983	Jacques Villeneuve	Frissbee GR2 Frissbee GR3
1984	Michael Roe	VDS 002 VDS 004
1985	Rick Miaskiewicz	Frissbee GR3
1986	Horst Kroll	Frissbee KR3