Fotima al-Fudayliya
Fotima binti Hamad al-Fudayliya, shuningdek, Al-Shayxa al-Fudayliyya[1] (1831-yilda vafot etgan) 18-19-asrlarda yashagan musulmon hadis ilmi[2] va huquqshunos olimasi boʻlgan.[3] U ayol muhaddislar qatoridagi soʻnggi olimlardan biri hisoblanadi.[4]
Biografiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yoshlik davri
[tahrir | manbasini tahrirlash]Fotima binti Hamad al-Fudayliya XII islom asrining oxirida tugʻilgan boʻlib, tez orada xattotlik va turli islom ilmlarida yuksak mahoratga erishgan. U hadis ilmiga alohida qiziqish uygʻotgan, bu borada koʻp oʻqigan, koʻplab olimlarning diplomlarini olgan va muhim muhaddis sifatida shuhrat qozongan.
Diniy ilmi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Fotima binti Hamad al-Fudayliya usul, fiqh va tafsir ilmida ham mutaxassis edi. Makkada uning maʼruzalarida koʻplab taniqli muhaddislar qatnashib, undan sertifikatlar olishgan. Ular orasida, xususan, Umar al-Hanafiy va Muhammad Solihni tilga olish mumkin. Fotima binti Hamad al-Fudayliya bilan birga taʼlim olgan ulamolar uning taqvosi, solihaligi va zuhdini maqtagan. Al-Shayxa al-Fudayliyya goʻzal xattotlik boʻyicha kitoblar yozishi bilan ham yuqori baholangan.
Baʼzi ayollar hadis izlab koʻp sayohat qilishgan va talabalarga oʻz manzillarida maʼruzalar oʻqiganliklari ham maʼlum boʻlib, jumladan, jinslar aralash darslarda ham ularni eshitish uchun uzoq-uzoqlarga sayohat qilishardi. Ayollar hadis ilmi bilan cheklanib qolmadilar, lekin baʼzilari ilohiyot, huquq, tarix va grammatika boʻyicha ham ustun edilar. Ammo taniqli shaxslarning tarjimai holi lugʻatlarida olim xotin-qizlar haqidagi ishoralar XVI asrdan boshlab sezilarli darajada kamayib keta boshladi, hozirgi zamongacha boʻlgan eng soʻnggi ayol olim Shayxo Fotima al-Fudayliya (vaf. 1831) oʻquvchilari undan sertifikatlar olgani va Makkada boy ommaviy kutubxonaga asos solgani aytiladi.
Keyingi hayoti va vafoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Fotima binti Hamad al-Fudayliya Umrining oxirlarida u Makkada joylashgan va u yerda boy ommaviy kutubxonaga asos solgan. Fotima 1831-yili (hijriy 1247) vafot etdi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Siddiqi, Muhammad Zubayr (1993). „Hadith Literature Its origin, development and special features: Women Scholars of Hadith“. The Islamic Texts Society Cambridge. 117–123-bet. Qaraldi: 23-fevral 2015-yil.
{{cite magazine}}: CS1 maint: date format () - ↑ Farooq. „Women Scholars of Hadith“. Women Scholars of Islam: They Must Bloom Again. 7-iyul 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-fevral 2015-yil.
- ↑ Nadwi, Mohammad Akram. Al Muhaddithat: the women scholars in Islam. London: Interface Publishers, 2007 — 263-bet.
- ↑ „Amazing Women Scholars“. The True Knowledge. 2015-yil 2-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-mart 2015-yil.