Foydalanuvchi:Alisher Nishonboyev/Dyer, Meri

Mary Barret Dyer (inglizcha: Mary Barrett Dyer ) - diniy eʼtiqodga koʻra Bostonda qatl etilgan kvaker ayol. Uni ba'zi manbalarda Shimoliy Amerikaning so'nggi shahidi deb atashgan.

Hayoti

Mary Angliyada o'sgan, keyin u eri Uilyam bilan 1635-yilda Bostonga ko'chib o'tgan. Ular Bostondagi cherkovga borishgan va u yerda Mary uning diniy qarashlariga katta ta'sir ko'rsatgan Enn Xatchinson bilan uchrashgan. U Xudo nafaqat ruhoniylar orqali emas, balki har bir inson bilan bevosita gaplashadi, deb va'z qilgan. Shu voqeadan so'ng Mary uning izdoshiga aylangan. Bu guruh Massachusets ko'rfazi koloniyasining Puritan jamoasiga to'g'ri kelmaydigan qarashlarni qo'llab-quvvatladi.

1638-yilda Enn Xatchinson sudida Meri uni himoya qilgan kam sonlilardan biri bo'lgan. Enn koloniyadan haydalib, Rod-Aylendga borganida, Mary va uning oilasi taklif qiladi. Rojer Uilyamsning taxminlariga ko'ra, ular Rod-Aylenddagi Portsmut koloniyasiga ko'chib o'tishdi.

1651-yilda Dyer juftligi yerga egalik qilish huquqini tasdiqlash uchun Rojer Uilyams bilan Angliyaga qaytadi. U yerda Mary birinchi marta Jorj Foksning va'zini eshitdi va Kvakerlar sifatida tanilgan Do'stlar Jamiyatiga qo'shildi. Merining eri 1652-yilda Rhode oroliga qaytgan bo'lsada, u to'rt yil davomida Angliyada qoldi. 1657-yilda Amerikaga qaytib kelishidan oldin ham Kvakerlar Bostonga yetib borishadi. Bu paytda ruhoniylar va Puritan hukumati Anne Xatchinson e'tiqodlariga qarshi chiqadi.

1657-yil 14-oktyabrda Massachusets ko'rfazi koloniyasining asosiy sudi Quakerlarga qarshi qamoq va jismoniy jarohatlar bilan jazolashni nazarda tutuvchi qattiq qonunni qabul qilishadi. Keyingi yili o'lim jazosini qo'shadigan boshqa qonunni qabul qilishadi. Ushbu qonun Nyu-Plimut va Nyu-Xeyven koloniyalarida va Gollandiyaning Nyu-Amsterdamida ham qabul qilingan.

1658-yilda Mary Dyer Bostonga jo'nab ketadi. Ammo tez orada uni topishadi va qamoqqa olishadi. Meri Rod-Aylendga o'z vaqtida kelmagani uchun eri u haqida so'ray boshlaydi va uning Bostondagi qamoqxonada ekanligini biladi. U darhol Rod-Aylendga yerga boradi, lekin u Massachusets ko'rfazi koloniyasidagi biron bir shaharda qololmasligi va uyga qaytayotganda hech kim bilan gaplasha olmasligiga qasam ichmaguncha uni ozod qilishmaydi.

Ozod qilinganidan keyin Meri Dyer Nyu-Angliyaga borib Quaker ta'limotini targ'ib qildi. Uni topishgach, darhol mamlakatdan surgun qilishadi.

Barcha surgun qilingan Quakerlar Bostonni tark etishadi, lekin Robinson va Stivenson o'z do'stlarini rag'batlantirish uchun Massachusets ko'rfazi koloniyasining yurisdiktsiyasida bo'lgan Salemga borishdi. Ko'p vaqt o'tmay, ular hibsga olinib, Bostonda qamoqqa olinadi. Mary Dyer ularni ko'rish uchun qaytib kelganida, uni tanib olishadi va uni ham hibsga olishadi.

Robinson, Stivenson va Dyelar bu shaharga qaytib kelsa qonunni buzgan hisoblanishardi va ushbu qonunga muvofiq, o'z jonlari bilan to'lashlari kerak edi. Quakerlarning qonuniga ko'ra, ular ayollarni osishmas edi, Dyer birinchisi bo'ldi. Uni osish sanasi 1659-yil 27-oktyabrga belgilandi. Qatl kuni ular Quakerlarni katta eman daraxtiga osib qo'yish uchun Bostonga olib kelishdi. Oxirgi lahzada Maryamning erini iltimosiga ko‘ra, gubernatordan qatlni keyinga qoldirishga ruxsat keldi va uni yechib olishdi, zinapoyadan tushirishdi, o‘rtoqlarini esa osishdi.

Agar Mary Quaker ta'limotlarini boshqa targ'ib qilmaslikka va'da bersa, jazodan ozod qilinishi mumkinligini aytishadi, lekin u buni rad etadi. U yana Massachusets ko'rfazi koloniyasidan haydaladi va Rod-Aylenddagi uyiga qaytib keladi, lekin tez orada Long-Aylendga borib, , adolatsiz qonunlarga qarshi kurashishga qaror qildi. Uning eri va bolalarining unga o'z e'tiqodlaridan voz kechishi kerakligi haqida tushuntirishadi, lekin u bu gap-so'zlarga e'tibor ham bermaydi.

Meri Dyer qatl qilinishidan oldin

O'limga hukm qilinganidan olti oy o'tgab, Mary yana Bostonga boradi va yana o'z da'vatlarini hozirda Boston Common deb nomlanuvchi bog'da davom ettiradi. U 1660-yil 1-iyunda zudlik bilan hibsga olindi.

U bir bo'linma askar bilan shahar bo'ylab olib boriladi, bir chaqirim uzoqlikdagi qatl joyiga kelgucha uning aytganlarini hech kim eshitmasligi uchun oldinda va orqada doimo nog'oralar chalinib turuladi. Mary zinapoyadan dor tomon yurganida, uning Boston Birinchi cherkovidagi sobiq pastori agar u xatolaridan voz kechsa, ozod bo'lishini aytadi. Bunga u shunday javob qaytaradi: "Yo'q, men unday qila olmayman, chunki men Rabbiyning irodasiga bo'ysunish uchun keldim va o'limgacha men Uning irodasiga sodiq qolaman". Uning jasadi qatl qilingan joyda nomsiz dafn qilindi .

Mary Dyerning o'limidan so'ng, bir majlis a'zosi o'z so'zini aytadi so'zlarni aytdi: "U boshqalar ko'rishi uchun bayroq kabi osilgan edi".

Bu voqeadan so'ng Merining do'stlari Angliya qiroli Charlz II ga dahshatli qatllarni to'xtatish uchun ariza yuborishdi. Qirol uni ko'rib chiqib Bostonga farmon yubordi, unga ko'ra, agar kelajakda Quaker a'zolari biror kim o'limga hukm qilinsa, u Angliyaga sudga qaytarilishi kerak bo'ladigan bo'ldi.

Yana qarang

• Quaker tarixi