Foydalanuvchi:Muslima Sultanova/Suzish sporti
Suzish sporti
Suzish - bu eng qisqa vaqt ichida suzish orqali turli masofalarni bosib o'tishdan iborat sport yoki sport intizomi. Shu bilan birga, suv osti holatida, amaldagi qoidalarga ko'ra, start yoki burilishdan keyin 15 m dan ortiq bo'lmagan suzishga ruxsat beriladi (ko'krak usulida suzishda bunday cheklov boshqacha tarzda tuzilgan); tez sho'ng'in - bu suzish emas, balki suv osti sporti.
Suzish Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Arxeologik topilmalarning rasmlari shuni ko'rsatadiki, qadimgi Misr, Ossuriya, Finikiya va boshqa ko'plab mamlakatlarda odamlar miloddan avvalgi bir necha ming yilliklarda suzishni bilishgan va ularga ma'lum bo'lgan suzish usullari zamonaviy old suzish va brass usuliga o'xshardi. O'sha paytda suzish tabiatda - baliq ovlash, suv qushlarini ovlash, suv osti baliq ovlash, harbiy ishlarda qo'llanilgan. Qadimgi Yunonistonda suzish jismoniy tarbiyaning muhim vositasi sifatida ishlatila boshlandi.
Birinchi suzish musobaqalari 15—16-asrlar boshlariga toʻgʻri keladi (masalan, 1515-yilda Venetsiyada suzish boʻyicha musobaqalar oʻtkazilgan) [2]. Suzuvchilarning birinchi sport tashkiloti 1869 yilda Angliyada ("Angliya sport suzuvchilari uyushmasi") paydo bo'lgan, keyin shunga o'xshash tashkilotlar Shvetsiya (1882), Germaniya, Vengriya (1886), Frantsiya (1887), Niderlandiyada, AQSH (1888), Yangi Zelandiya (1890), Rossiya (1894), Italiya, Avstriya (1899)... 19-asr oxirida sport suzishning tobora ommalashib borishi sunʼiy basseynlar qurilishining boshlanishi bilan bogʻliq.
1889-yilda Vena shahrida yirik xalqaro musobaqalar boʻlib oʻtdi, unda Yevropaning bir qancha davlatlaridan sportchilar ishtirok etishdi; keyin ular muntazam ravishda o'tkazila boshlandi va "Yevropa chempionati" deb nomlandi[8][9]. 1896 yilda suzish birinchi Olimpiya o'yinlari dasturiga kiritilgan va shundan beri u doimo Olimpiya o'yinlari dasturiga kiritilgan.
1908 yilgi Olimpiada o'yinlari boshlanishidan oldin FINA FINA qoidalarini ishlab chiqdi va tasdiqladi, unda musobaqalar uchun masofalar ro'yxati, terma jamoalarni qabul qilish va o'tkazish tartibi va jahon rekordlarini ro'yxatga olish tartibi kiritilgan. Shu bilan birga, suzish bo'yicha birinchi jahon rekordlari qayd etilgan bo'lib, ularning eng birinchisi 1905 yil 3 dekabrda Vena shahrida ko'rsatilgan 100 m ga erkin usulda suzish bo'yicha Zoltan Xalmaining natijasi (1.05.8) edi.
Suzish turlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Erkin uslub - bu suzish intizomi bo'lib, unda suzuvchiga har qanday usulda suzishga ruxsat beriladi, ularni masofa bo'ylab o'zboshimchalik bilan o'zgartiradi. Hozirgi vaqtda barcha suzuvchilar old kroldan foydalanadilar.
Brass.Brass usulida birinchi marta daniyalik Nikolas Uinman (lat. Nicolas Wynman) tomonidan 1538 yilda nashr etilgan "Suzuvchi yoki suzish san'ati bo'yicha dialog" kitobida tahlil qilingan; bir necha asrlar davomida brass turi barcha suzish maktablarida etakchi o'rinni egalladi.
Chalqancha suzish birinchi marta 1900 yilgi Olimpiada o'yinlariga alohida tadbir sifatida kiritilgan. Dastlabki yillarda suzuvchilar teskari brass usulidan foydalanganlar. Chalqancha suzish bo‘yicha birinchi yirik muvaffaqiyatga 1912 yilgi Olimpiadada g‘olib chiqqan amerikalik Garri Xebner erishgan; shundan so'ng, orqada suzishda, sudralish tezda brass usulini almashtirdi.
Delfin - bu kelebeklarning yuqori tezlikda turi bo'lgan suzish usuli. Shu bilan birga, suzish texnikasi oyoqlarning harakati bilan ajralib turadi: ular delfin dumining harakatiga taqlid qilib, vertikal tekislikda yuqoriga va pastga harakatlanadi. Klassik kelebek zarbasida oyoqlar ko'krak qafasi kabi ishlaydi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Habibullayev, Alimulla. Oʻzbekiston sharqshunoslari bibliografiyasi (1949 — 2022-yillar). Toshkent: Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti, 2022 — XYZ-bet.