Foydalanuvchi:Ulugbekboqiyev98/qumloq

Yorug'likning to'la ichki qaytish hodisasi

Absolyut sindirish ko’rsatkichi kichik bo'lgan muhitni optik zichligi kichik, sindirish kursatkichi katta bo'lganiniki esa optik zichligi katta muhit deyiladi.

Yorug'likning sinish qonuniga ko'ra: ${\frac {\sin \alpha }{\cos \beta }}={\frac {n_{2}}{n_{1}}}$

Agar yorug'lik nuri optik zichligi kattaroq muhitdan optik zichligi kichikroq muhitga o'tsa (n₁>n₂), u xolda yuqoridagi formuladan ko'rinadiki, tushish burchagi $\alpha$ sinish burchagi $\beta$ dan kichik bo'lar ekan. Tushish burchaklari kattalashgan sari sinish burchaklari ham kattalashadi va biror tushish burchagida sinish burchagi 90° ga teng bo'ladi, ya'ni singan nur muhitlarning ajralish chegarasi bo'ylab sirpanadi. Bunday xolda $\alpha _{0}$ burchakka yorug'lik tushishining limit burchagi deyiladi. ^[1]

Tushish burchagi yanada ortganda $(\alpha _{3}>\alpha _{0})$ nur lkkinchi muhitga o’tmay, ikkalamuhitning ajralish chegarasidan birinchi muhitga to'la qaytadi. Bunday hodisa yorug’likning to'la ichki qaytishi deyiladi. Shuning uchun $\alpha _{0}$ burchak to'la ichki qaytishning chegaraviy yoki limit burchagi deb ham atatadi. Shunday qilib, to'la ichki qaytish nurning optik zichligi kattaroq muhitdan optik zichligi kichik muhitga o’tishida (masalan havo-suv, havo-shisha chegarasida) va shu bilan birga, tushish burchagidan limit burchagi katta bo’lganda sodir bo'ladi.

Tushishning chegaraviy yoki limit burchagi yonig'likning sinish qonunidan quyidagicha aniqlanadi:

${\frac {\sin \alpha _{0}}{\sin 90^{0}}}={\frac {n_{2}}{n_{1}}}$

Bundan $\sin \alpha _{0}={\frac {n_{2}}{n_{1}}}=n_{21}$

ekanligi kelib chiqadi. Agar ikkinchi muhit havo bo'lsa, (bunda n₂=1), u holda $\sin \alpha _{0}={\frac {1}{n}}$ bu yerda n₁ - muhitning absolyut sindirish ko'rsatkichi. To’la ichki qaytish hodisasidan yorug'lik nurlarini biror yo'nalishga burish (2-a, rasm) yoki nurlar dastasini o'rnini almashtirish (2-b, rasm) uchun foydalaniladi.^[2]

↑ 1. G.S.Landsberg. Optika. Toshkent – “O`qituvchi” – 1981..
↑ 2.S.E.Frish va A.V.Timoreva. Umumiy fizika kursi. III tom. O`zSSR“ O`rta va oily maktab” davlat nashriyoti – 1962..

[1] 1. G.S.Landsberg. Optika. Toshkent – “O`qituvchi” – 1981..

[2] 2.S.E.Frish va A.V.Timoreva. Umumiy fizika kursi. III tom. O`zSSR“ O`rta va oily maktab” davlat nashriyoti – 1962..

[1]

[2]

sin ⁡ α 0 sin ⁡ 90 0 = n 2 n 1 {\displaystyle {\frac {\sin \alpha _{0}}{\sin 90^{0}}}={\frac {n_{2}}{n_{1}}}}

${\frac {\sin \alpha _{0}}{\sin 90^{0}}}={\frac {n_{2}}{n_{1}}}$