Foydalanuvchi:Xumora Xayrullayeva/qumloq
Parvin Shakir
[tahrir | manbasini tahrirlash]Parveen Shakir (1952 yil 24 noyabr – 1994 yil 26 dekabr) pokistonlik shoir, o‘qituvchi va Pokiston hukumatining davlat xizmatchisi edi . U urdu adabiyotiga o‘ziga xos ayollik ovozini olib kelgan she’rlari bilan mashhur. Uning vafotidan beri har yili Islomobodda uning xotirasiga bag'ishlangan "Parveen Shakir Urdu adabiyoti festivali" o'tkaziladi.
Dastlabki karyera
[tahrir | manbasini tahrirlash]Parvin Shakir juda yoshligidan yozishni boshlagan. U she'r va g'azallar yozgan, urdu va ingliz gazetalarida bir nechta maqolalari chop qilingan.Dastlab u "Beena" taxallusi bilan ijod qilgan.To‘qqiz yil o‘qituvchilik qilganidan so‘ng u Pokiston davlat xizmatiga ishga kirdi va bojxona bo‘limida ishladi. 1986 yilda u Pokistonning Islomobod shahridagi Daromadlar markaziy kengashining (hozirgi Federal daromadlar kengashi ) ikkinchi kotibi etib tayinlandi.
1976-yilda u o'zining "Xushbu" she'riy to'plamini nashr ettirib , katta olqishlarga sazovor bo'ldi. U adabiyotga qo‘shgan ulkan hissasi uchun Pokistonning eng oliy mukofotlaridan biri – “ Ijodiy iftixor” bilan taqdirlangan. Keyinchalik u 1980 yilda "Sad-barg" va 1990 yilda " Xud Kalomi" va ''Inkor'' she'riy to'plamlarini nashr etdi. Bu she'riy kitoblar ''Mah-e-Tamam'' da to'plangan. Shuningdek, u gazetadagi maqolalari to'plamini nashr etdi (''Gosha-e-Chashm''). ''Kaf-e-Aina'' o'limidan so'ng uning kundaliklari va jurnallaridagi asarlari bilan nashr etilgan.
She'riyat uslubi
[tahrir | manbasini tahrirlash]U yozgan ikkita asosiy uslub - g'azal va azad nazm ( erkin she'r ) bo'lib, u bir nechta adabiy uslublardan foydalangan va ayol tajribasining to'liq tasvirini yaratish uchun nozik mavzularni o'rgangan.
Shakirning g‘azallari “mumtoz an’ananing zamonaviy sezgirlik bilan uyg‘unligi” sanaladi va asosan ishq va romantika, ayollik nuqtai nazari hamda go‘zallik, yaqinlik, ayriliq, ajralishlar, masofalar, ishonchsizlik, bevafolik kabi mavzular bilan bog‘liq. Shakir g‘azallarining aksariyati besh-o‘n baytdan iborat bo‘lib, ko‘pincha o‘zaro bog‘liqdir. Ba’zan ketma-ket kelgan ikki juft ma’no va kontekst jihatidan bir-biridan keskin farq qilishi mumkin.
Shakirning g‘azallari bilan solishtirganda , she'rlarida ancha dadil bo‘lib, ijtimoiy muammolar, jumladan, gender tengsizligi, kamsitish, vatanparvarlik, yolg‘onchilik, inson ruhiyati va dolzarb voqealarni o‘rganadi. U Pokistonda zamonaviy bo'lgan va hozir ham shunday deb hisoblangan tarzda yozgan.
Poetik mavzular
[tahrir | manbasini tahrirlash]Parvin Shakir she’rlari kamdan-kam tilga olinadigan nozik mavzularni chuqur o‘rganishi bilan mashhur, ayniqsa ayollar uchun. Uning she'rlari ayol bo'lishning barcha qismlarini, begunohlikdan tortib, o'z shahvoniyligini anglash boshlanishigacha va kattalar kurashini qamrab olishga qaratilgan.Bularga sevgining qiyinchiliklari, ayollar duch keladigan cheklovlar va ijtimoiy bosimlar va ayollarning jamiyatning barcha sohalarida ko'proq vakil bo'lishi zarurligi kiradi. Yozuvning Shakir ayniqsa mashhur bo‘lgan jihatlaridan biri she’riyatda ayollikni me’yorlashtirish usuli sifatida birinchi shaxs va uchinchi shaxs olmoshlarini kiritganidir, xususan urdu she’riyati, an’anaviy erkaklik sohasi.
Meros
[tahrir | manbasini tahrirlash]Parvin Shakirning she'rlari yaxshi qabul qilindi va uning bevaqt vafotidan keyin u urdu tilidagi eng yaxshi va "eng ko'zga ko'ringan" zamonaviy shoirlardan biri hisoblanadi. “Buyuk shoira” sifatida e’tirof etilgan uning she’riyati eronlik shoir Foru’f Farrohzod she’riyati bilan qiyoslangan va u “urdu she’riyatida ayol tajribasi”ni ifodalash orqali an’anaga qarshi chiqishda kashshof sifatida ko’rilgan yozuvchilar qatoridan sanaladi.
Shakir ijodini yana bir qancha shoirlar va umuman ommaviy axborot vositalari e’tirof etishgan. Manbada shunday deyilgan: “Parvin urdu she’riyatining eng yaxshisini qo‘lga kiritganga o‘xshaydi. Uning uslubi va iboralar diapazoni odamni qiziqtiradi va qalbni hayajonga soladigan she’rlari zavqlantiradi”. Yana biri "uning ritmik oqimi va sayqallangan so'zlarini" maqtaydi.
Pokistonning taniqli adabiyot arbobi Iftixor Orif Parvin Shakirni o‘zining tematik rang-barangligi va realistik she’riyati bilan yoshlarni hayratda qoldirgani, an’anaviy sevgi mavzusiga o‘z his-tuyg‘ularini sodda va muloyim uslubda ifodalash orqali yangi jihat qo‘shgani uchun maqtagan.
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shakirning birinchi kitobi “ Xushbu ” 1976-yilda Adamji adabiy mukofoti bilan taqdirlangan. Keyinchalik u 1990-yilda Pokistonning eng yuqori mukofotlaridan biri boʻlgan “Ijodiy iftixor ” ordeni bilan taqdirlangan.
Shaxsiy hayot
[tahrir | manbasini tahrirlash]Parvin oliy ma'lumotli edi. U ikkita bakalavr darajasini oldi, biri ingliz adabiyoti , ikkinchisi tilshunoslik bo'yicha va Karachi universitetida xuddi shu fanlar bo'yicha magistrlik darajasini oldi . U, shuningdek, bank boshqaruvi bo'yicha PhD va yana bir magistr darajasiga ega.
1982 yilda Shakir Markaziy Superior Services (CSS) imtihoniga munosib bo'ldi. 1991 yilda Garvard universitetida davlat boshqaruvi bo'yicha magistr darajasini oldi .
Parvin Shakir pokistonlik shifokor Sayid Nosir Ali bilan turmush qurdi, undan Sayid Murod Ali ismli o‘g‘il ko‘rdi, ammo nikoh uzoq davom etmadi va ajralish bilan yakunlandi.
1994-yil 26-dekabrda Parvin Islomobodga ishga ketayotganida mashinasi avtobus bilan to‘qnashib ketdi. Baxtsiz hodisa uning o'limiga olib keldi, urdu she'riyati olami uchun katta yo'qotish yuz berdi.