Foydalanuvchi munozarasi:Akramova Komila/qumloq

Eli Uitni (1765-yil 8-dekabr — 1825-yil 8-yanvar, Massachusets shtati Vestboro) amerikalik ixtirochi va sanoatchi. U paxta tozalash zavodini (jin masina) ixtiro qildi, birinchilardan bo'lib frezalash mashinasini loyihalashtirdi, mashinasozlikda ommaviy ishlab chiqarishni tashkil etishga asos soldi.

Paxta tozalash zavodlaridan foydalanish, Amerikadagi fuqarolar urushi oldidan janubiy shtatlarning iqtisodiyotini mustahkamladi va quldorlikni saqlab qolishning zaruriy shartlaridan biriga aylandi. Sudlardagi ko'plab patent ishlariga qaramay, Uitni o'zining ushbu ixtirosidan foyda ko'ra olmadi. Keyinchalik, armiya uchun harbiy buyurtmalar ustida ishlaganda, u yig'ishda qismlarning o'zaro-almashuv tamoyilini ishlab chiqdi va sanoatda foydalanish mumkin bo'lgan darajaga olib keldi.

Yoshlik

Eli Uitni 1765-yil 8-dekabrda Massachusets shtatining Vestboro shahrida, Vustesterdan 15 km uzoqlikda, farovon dehqon oilasida tug‘ilgan. Eli oilada katta farzand edi, onasi Elizabet Fey, Eli hali 12 yoshga to'lmaganida vafot etdi. Uitni yoshligida ustaxonada ishlagan holda dastlabki muhandislik mahoratini namoyon etdi, xususan, miq ishlab chiqarish uchun mashinani ishlab chiqdi. Taxminan 20 yoshida Uitni, Yel kollejining huquq fakultetiga o'qishga topshirishga qaror qildi, ammo o'gay onasining qarshiligi tufayli u faqat 23 yoshida uyni tark etdi va kollejga o'qishga kirdi.

27 yoshida kollejni tugatgandan so'ng, Uitni, Janubiy Karolinada o'qituvchi bo'lib ishlashga ketdi, ammo tasodifan general Nataniel Grinning bevasi bilan uchrashib, uning Jorjiyadagi plantatsiyada advokati bo'lib ishlash taklifini qabul qildi.

Paxta tolalarini chigitdan ajratib oladigan mashina

Plantatsiyada Uitni tog'li paxta navlarini tozalash muammosiga duch keldi. Bu g‘o‘za navlari oddiy bo‘lsa-da, paxta tolasini mayda, qattiq urug‘lardan ajratish uchun mashaqqatli qo‘l mehnatini talab qilardi. Uitni paxta tozalash (jin) mashinasini ishlab chiqdi, bu esa mehnat unumdorligini bir necha barobar oshirish imkonini berdi. Elakning iplari urug'larni ushlab qolishga javob berardi, kavisli ilgak simlari esa baraban tolalarni tortib olganidan so'ng aylanuvchi cho'tka barabanning ilgaklaridan tolalarni a.

1794 yil 14 martda Uitni paxta tozalash uchun patent oldi. Ixtirochi va uning hamrohi Phineas Miller ixtirodan foydalanish uchun ekuvchilardan qayta ishlangan paxta tolasining bir qismini yig'ib olishga harakat qilishdi. Paxta ishlab chiqarish yuzlab marta oshdi, lekin ko'pchilik ekuvchilar patentni e'tiborsiz qoldirdilar. Ko'plab sud ishlari muvaffaqiyatsiz tugadi va 1801 yilda Uitni va Miller paxta shtatlari bilan bir martalik to'lovni to'lash bo'yicha muzokaralar olib borishga qaror qilishdi, ammo faqat ikkita shtat ushbu to'lov shakliga rozi bo'ldi va yig'ilgan pulning asosiy qismi sud xarajatlari va qarzlarni qoplashga ketdi. . Uitni paxta biznesini tashlab, shimolga, Nyu-Xeyven (Konnektikut) shahriga qaytishga qaror qildi.

Janubiy shtatlarning iqtisodida va siyosatida "Qirol paxta" (Qirol paxta) muhim rol o'ynay boshladi, ammo paxtachilikning rivojlanishi quldorlik tarafdorlarining mavqeini mustahkamladi [5].