Fuqarolik huquqi

Fuqarolik huquqi – bu shaxslarning bir-biri bilan va davlat bilan boʻlgan munosabatlarini tartibga soluvchi huquqiy tizimning muhim qismlaridan biri hisoblanadi. Oʻzbekiston fuqarolik huquqi shaxslar, yuridik shaxslar va davlat oʻrtasidagi mulkiy va shaxsiy nomulkiy munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan. Fuqarolik huquqi orqali har bir shaxs oʻz mulkiga egalik qilish, uni boshqarish va foydalanish huquqlariga ega boʻladi. Bu huquqlar davlat tomonidan himoya qilinadi va qonunlar bilan mustahkamlanadi. Oʻzbekistonning fuqarolik kodeksi fuqarolik Fuqarolik qonunchiligi ular tomonidan tartibga solinadigan munosabatlar ishtirokchilarining tengligini eʼtirof etishga, mulkning daxlsizligiga, shartnomaning erkinligiga, xususiy ishlarga biron-bir kishining oʻzboshimchalik bilan aralashishiga yoʻl qoʻyilmasligiga, fuqarolik huquqlari toʻsqinliksiz amalga oshirilishini, buzilgan huquqlar tiklanishini, ularning sud orqali himoya qilinishini taʼminlash zarurligiga asoslanadi. Fuqarolar (jismoniy shaxslar) va yuridik shaxslar oʻz fuqarolik huquqlariga oʻz erklariga muvofiq ega boʻladilar va bu huquqlarini oʻz manfaatlarini koʻzlab amalga oshiradilar. Ular shartnoma asosida oʻz huquq va burchlarini belgilashda va qonunchilikka zid boʻlmagan har qanday shartnoma shartlarini aniqlashda erkindirlar. Tovarlar, xizmatlar va moliyaviy mablagʻlar Oʻzbekiston Respublikasining butun hududida erkin harakatda boʻladi. Xavfsizlikni taʼminlash, insonlarning hayoti va sogʻligʻini himoya qilish, tabiatni va madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish uchun zarur boʻlsa, tovarlar va xizmatlar harakatda boʻlishini cheklash qonunchilikka muvofiq joriy etilishi mumkin. huquqining asosiy manbasi boʻlib, unda shaxslarning huquq va majburiyatlari belgilab qoʻyilgan. Fuqarolik huquqi doirasida shartnomalar tuzish, meros olish, zararlarni qoplash va boshqa koʻplab huquqlar kafolatlanadi. Masalan, biror mulkni sotib olish yoki sotish jarayonida tomonlar oʻz huquqlarini qonuniy ravishda amalga oshirishlari kerak. Agar nizolar yuzaga kelsa, ularni sud orqali hal qilish mumkin. Shuningdek, fuqarolik huquqi insonlarning shaxsiy hayotiga daxl qilmaslik, shaxsiy maʼlumotlarning maxfiyligini saqlash, shaxsiy qadr-qimmatni himoya qilish kabi nomulkiy huquqlarni ham oʻz ichiga oladi. Fuqarolik huquqi jamiyatdagi tartib-intizomni saqlashda muhim oʻrin tutadi va insonlar oʻrtasidagi adolatli munosabatlarni taʼminlaydi. Shu tariqa, fuqarolik huquqi har bir shaxsning huquqiy himoyasini kafolatlaydi. Fuqarolik huquqida ishonchnoma, vakillik, davo muddatlari, davlat va fuqarolar oʻrtasida vujudga keladigan munosabatlar, qimmatli qogʻozlar pul muomilasi kreditlar va aksiyalar sotib olish hammasi fuqarolik huquqimizdir . Fuqarolik huquqi obyekti – bu fuqarolik huquqiy munosabatlarida ishtirok etadigan va ularga nisbatan shaxslar huquqlari hamda majburiyatlari mavjud boʻladigan narsalar yoki hodisalardir. Fuqarolik huquqi obyekti quyidagilarga boʻlinadi: 1. Mol-mulk (narsalar): Koʻchmas va koʻchar mulklar, masalan, yer uchastkalari, binolar, transport vositalari va boshqa moddiy ob’ektlar va hayvonlar ham fuqarolik huquqi obektidur 2. Pul va qimmatli qogʻozlar: Pul mablagʻlari, obligatsiyalar, aksiyalar va boshqa moliyaviy hujjatlar. 3. Intellektual mulk: Ijodiy faoliyat natijalari, shu jumladan, ilmiy kashfiyotlar, ixtirolar, adabiy asarlar, musiqa va boshqalar. 4. Shaxsiy nomoddiy boyliklar: Shaxsiy hayot, shaʼn, qadr-qimmat, ismi va boshqa nomoddiy huquqlar. 5. Huquqiy majburiyatlar va talablar: Bunda qarz, kafolat, sugʻurta kabi majburiyatlar, shuningdek, kelishuv asosida boshqa shaxsdan biror narsa talab qilish huquqi ham kiritiladi. Bu obyektlar fuqarolik huquqi subyektlari oʻrtasidagi turli shartnomalar, bitimlar yoki boshqa huquqiy harakatlar orqali oʻzgarishi yoki boshqalarga oʻtishi mumkin. Fuqarolik huquqi quyidagilarni nazarda tutadi:

• Fuqarolik huquqi (umumiy huquq), huquqning yuridik va jismoniy shaxslarga tegishli qismi
• Fuqarolik huquqi (huquqiy tizim) yoki qitʼa huquqi, kontinental Evropada paydo boʻlgan va Rim huquqiga asoslangan huquqiy tizim
  • Xususiy huquq – xususiy shaxslar oʻrtasidagi munosabatlarga tegishli fuqarolik-huquqiy tizimdagi huquq sohasi
• Munitsipal huquq, xalqaro huquqdan farqli ravishda davlatning ichki huquqi

Yana qarang

• Fuqarolik kodeksi
• Fuqarolik (aniqlash)
• Ius civile, lotincha „fuqarolik huquqi“
• Umumiy qonun (aniqlash)
• Jinoyat huquqi