G'ulomlar sulolasi

G'ulomlar sulolasi. Eltutmish davrida Dehli saltanati zaminda mo'g'ullar tomonidan ta'qib qilinayotgan Muhammad Xorazmshoh ning o'g'li Jaloliddin Manguberdi paydo bo'ldi. Bu vaqtda mo'g'ullar butun O'rta Osiyo hamda Manjuriyadan Turkis- tongacha cho'zilgan hududlarni istilo qilgan edi. Bu ulkan davlat tepasida ko'plab xalqlar va elatlarni larzaga keltirgan Chingizxon turardi. Eltutmishni o'ziga ittifoqchi qilish maqsadida Jaloliddin 103 unga mo'g'ullarga qarshi bir lashib kurashni taklif qiladi. Ammo Dehli sultoni unga ijobiy javob bermaydi. Eltutmish davrida Shimoliy Hindistonda musulmon har biy boshliqlarining hukmronligi o'matiladi. Harbiy a'yonlar "qirqlar" nomini olgan kuchli feodal guruhdan tashkil topgan edi (bu guruh asosan qirq nafar harbiy boshliqlardan iborat edi). Davlat xizmatidagi amaldorlar va din peshvolarining aksariyati xurosonli forslar edi. Islomning sunniy mazhabi davlat dini hisoblanardi. Dehli sultonligining avvalgi ikki hukmdori musulmon harbiy boshliqlari tomonidan saylangan bo'lsa-da, Eltutmish sultonlik mansabini vorisiy qilishga jazm etdi va qizi Roziyani taxt vorisi deb e'lon qildi. Roziya garchi qattiqqo'l, aqlli ayol bo'lsa-da, musulmon harbiy boshliqlari unga bo'ysunishni o'zlariga or deb bilishdi. To'rt yil o'tar-o'tmas Roziya suiqasd natijasida o'ldirildi. Mamlakatda parokandalik boshlandi. Ayni shu damda qo'qqisdan mo'g'ullar Hindistonga bostirib kirdilar. 1241 yilda ular Loho'rni olishga erishdilar. 1246 yili Eltutmishning kenja o'g'li Nasriddin taxtga chiqadi. Lekin haqiqiy hokimiyat uning irodali, qobiliyatli mas lahatchisi G'iyosiddin Bolbonning qo'lida edi. 1265 yilda Nasriddin ning vafotidan so'ng u taxtni egalladi (1265-1287 yy.). Bolbon mo'g'ullarni mamlakatdan quvib chiqarishga muvaffaq bo'ldi va shimoliy-g'arbiy chegarada tayanch nuqtalari sifatida bir necha istehkomlar bunyod qildi. U shafqatsizlik bilan xalq qo'zg'olonlarini bostirdi, "qirqlar" to'dasining kuchini sindirdi, 1280 yilda Bengaliyadagi musulmon harbiy boshliqlari isyonini dafn etdi. Sulton vafotidan so'ng mamlakatdagi feodal guruhlar o'rta sida yana nizolar boshlandi. Bu kurashda turkiy qavmlarga mansub xiljiylar nomi bilan atalgan harbiy boshliqlar g'olib keldilar. Taxtga 70 yoshli Jaloliddin Feruz chiqdi (1290-1296 yy.)

Manba.