Göbekli Tepe
| |
 View overlooking the main excavation area of Göbekli Tepe | |
| Lua xatosi in Modul:Location_map at line 522: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/Near East" does not exist. | |
| Manzilgoh | Şanlıurfa Province, Turkey |
|---|---|
| Mintaqa | Southeastern Anatolia |
| Koordinatalar | 37°13′25″N 38°55′18″E / 37.22361°N 38.92167°E |
| Turi | Settlement |
| Tarix | |
| Tashkil etilgan | tax. Andoza:BCE (11450 BP)[1] |
| Tashlab ketilgan | tax. Andoza:BCE (9950 BP)[1] |
| Davrlar | |
| Makon qaydlari | |
| Kashf qilingan | 1963 |
| Qazish sanalari | 1995–present |
| Arxeologlar |
|
| Vaziyat | Well-preserved |
| Egalik | Turkey |
| Ommaviy kirish | Limited |
| Official name | Göbekli Tepe |
| Type | Cultural |
| Criteria | (i), (ii), (iv) |
| Designated | 2018 (42nd session) |
| Reference no. | 1572 |
| Region | Western Asia |
Shanliurfada joylashgan Göbeklitepe, eng qadimgi diniy inshootlar toʻplamidir. Tarixda ilk tsivilizatsiyalarga mezbonlik qilgan Göbeklitepe juda muhim tarixiy xususiyatlarga ega. Birinchi ibodat markazi boʻlgan mintaqa dinlar tarixi nuqtai nazaridan ham muhim ahamiyatga ega. Bundan 12 ming yil avval qurilgan bu hududdagi topilmalar jahon tarixini oʻzgartirib yubordi. Ushbu tarixiy binoning ochilmagan sirlari koʻp, ular uchun turli hujjatli filmlar suratga olingan. Har yili son-sanoqsiz tadqiqotchilar ilm-fan olamining qiziqishi doimo yangi boʻlgan Göbeklitepeni oʻrganish uchun Turkiyaga tashrif buyurishadi.
Bu joyda bir nechta ibodatxonalar mavjud boʻlib, u turar-joy sifatida ishlatilmaydi, faqat diniy maqsadlarga xizmat qiladi. Shu jihatdan u nafaqat dunyodagi eng qadimgi, balki eng katta ibodat markazi hisoblanadi. Butun hudud neolit davrining eʼtiqod va ziyorat markazi boʻlganini esga soladigan, geomagnit oʻlchovlar bilan aniqlangan monumental inshootlarning shakllari, ularning umumiy soni 20 taga yetgan, ammo bugungi kungacha 6 tasi qazib olingan. , bir-biriga oʻxshash. Hayvonlar tasviri, baʼzilari uch oʻlchamli boʻlib, neolit davrida toshga oʻyilgan, uzunligi 6 metrgacha boʻlgan T shaklidagi ustunlarga oʻyib ishlangan, oʻsha davrning badiiy isteʼdodini ochib bergan eng qadimgi rasmlardir.
Göbeklitepe koʻplab yangi maʼlumotlarni ochib bergan boʻlsa-da, topilmalar haqidagi haligacha hal etilmagan savollar olimlarni bezovta qilishda davom etmoqda. Bu ibodatxonalarni kim qurgan, ogʻirligi 60 tonna boʻlgan ustunlar qanday tashilgan va oʻrnatilgan, nima uchun ular tonnalab tuproq va tosh bilan koʻmilgan, ibodatxonalarning aniq maqsadi nima boʻlganligi yillar davomida izlanishni talab qilishi mumkin boʻlgan sirlardir.
Yagona ishonch shundaki, bu tadqiqotlarning barchasi insoniyat tarixiga hissa qoʻshishda davom etadi va hozirgacha yozilgan narsalarni butunlay oʻzgartiradi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Clare 2020.