G‘ozi Husrav Bey madrasasi
| G‘ozi Husrav Bey madrasasi Gazi Husrev-begova medresa | |
|---|---|
| Joylashgan yeri | |
| Sarači 49 Baščaršija, Sarajevo Sarajevo, Sarajevo Canton, 71000 Bosniya va Gersegovina | |
| Koordinatalar | 43°51′34.6″N 18°25′42.0″E / 43.859611°N 18.428333°E G OKoordinatalari: 43°51′34.6″N 18°25′42.0″E / 43.859611°N 18.428333°E G O |
| Maʼlumot | |
| Type | jamoat instituti |
| Diniy mansublik | Islom |
| Denomination | Sunniy |
| Asos solingan sanasi | 8-yanvar 1537-yil |
| Asoschi | G‘ozi Husrav Bey |
| Status | faol |
| Sister school | *Behram-begova medresa, Tuzla
|
| School board | Ramiza Smajić, Ministry of Education, Science and Youth of Sarajevo Canton |
| Authority | Sarayevo kantoni Ta'lim, fan va yoshlar vazirligi |
| Vakillar | Ramiza Smajić Maid-ef. Ibrahimović Mansur Kerla |
| Mutaxassislar | Sabaheta Ahmetagić |
| Boshqaruv raisi | Munir Mujić |
| Administrator | Benaris Šehić |
| Madrasa direktori | Mansur Malkić |
| Teaching staff | 37 |
| Years taught | 9 – 14 asr |
| Gender | har ikkala jins |
| Age range | 14-18 |
| Medium of language | bosniya tili |
| Campus type | shahar ichida, yopiq |
| Endowment | vaqfnoma 1537 |
| Maʼlumot | medresasa.edu.ba |
Gʻozi Husrav Bey madrasasi, Sarayevo (Javna ustanova Gʻazi Husrav-bey medresasi, Sarayevu; tarjimasi „Sarayevodagi Gazi Husravbey madrasasi - davlat muassasasi“) – oʻrta maktab va kollej, arab tilida taʼlim beruvchi madrasa, milodiy 1537-yil 8-yanvarda tashkil etilgan va Sarayevoda Gʻozi Husrav beyning ikkinchi vaqfligi sifatida qurilgan. U Istanbul madrasalari uslubida qurilgan boʻlib, tomi qoʻrgʻoshin bilan qoplangani uchun Kurshumlija deb atalgan (turkchada qoʻrgʻoshin: kurşun).
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gʻozi Husrav bey madrasalarida darslar, oʻqitish usullari va jadvallari anʼanaviy boʻlib, Usmonli imperiyasining yirik shaharlaridagi boshqa madrasalardan namuna olingan[1].
Gʻozi Husrav bey oʻz vasiyatnomasida (vaqf nomi) professor (muderris) va madrasasini Qur’on (tafsir), ogʻzaki rivoyat (hadis) tafsiri, huquqiy falsafa va uning mavzulari, masalan, shariat huquqi (ahkom) va islom islom huquqshunosligi (fiqh), shariat huquqi institutlari (usul), falsafa va uning mavzulari, masalan, semantik sintaksisga oid poetika va ritorika, allegorik va nomajoziy belgilar, lingvistik ishora va lingvistik ishora (al-Maoni va l-bayon), metafizik dogmatika (kalom) va boshqa fanlar, odat va vaqt talab qiladigan fanlardan dars beradigan olim etib tayinlagan[2].
Taʼlim 12 yildan 16 yilgacha davom etgan, oʻquvchilar sinflarga emas, balki halqalarga (toʻgaraklarga, guruhlarga) boʻlingan va maktabni tugatgandan soʻng ular diplom (ijoz) olishgan.
Qayta tashkil etilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Madrasa bir necha bor isloh qilingan va mamlakat parchalanib ketgunga qadar besh yillik musulmon litseyi vazifasini oʻtagan[2].
1978-yilda ilk bor Gʻozi Husrav bey madrasasida ayollar boʻlimi tashkil etilgan. Kuršumlijaning eski binosi qisman restavratsiya qilingan va davlat muhofazasi ostidagi madaniy yodgorlik sifatida saqlanib kelinmoqda[2].
Gʻozi Husrav bey madrasasi bugun[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hozirgi kunda Gʻozi Husrav bey madrasasi litsey va kollej vazifasini oʻtamoqda. Trening toʻrt yil davom etadi. Darslar Bosniya va Gertsegovinadagi (Rijaset) Islom hamjamiyati tomonidan qabul qilingan va Sarayevo kantoni Taʼlim va fan vazirligi tomonidan tasdiqlangan oʻquv rejasiga muvofiq bosniya tilida olib boriladi. Ushbu oʻrta maktabni tamomlagan talabalar Bosniya va Gertsegovinadagi istalgan fakultetda va chet eldagi koʻplab fakultetlarda oʻqishni davom ettirishlari mumkin[2].
Madrasa maktab-internat boʻlib, u yerda barcha talabalar yashaydi. Bu ularga oddiy mashgʻulotlardan tashqari turli seksiyalar, toʻgaraklar va toʻgaraklar orqali turli sinfdan tashqari mashgʻulotlar oʻtkazish imkoniyatini beradi. Xor boʻlimida Allohni ulugʻlovchi islomiy diniy qoʻshiqlar (ilahija) va islom muhitining mashhur kishilari haqidagi qoʻshiqlar (qasida) aks ettirilgan oʻnlab audio va video funksiyalar mavjud[2].
Zemzem nashri[tahrir | manbasini tahrirlash]
1968-yildan beri uzluksiz nashr etilayotgan „Zemzem“ gazetasi. Bu nom Makkadagi Masjid al-Harom ichida joylashgan Zamzam deb nomlanuvchi quduq nomiga ishoradir[3].
Milliy yodgorlik[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bosniya va Gersegovina tarixida Usmonlilar davrida qurilgan eski Kursumlija madrasasi va inshootlari Bosniya va Gersegovina milliy yodgorliklarini saqlash komissiyasi tomonidan Bosniya va Gersegovina Milliy yodgorligi sifatida belgilangan[4].
Gʻozi Husrav bey kutubxonasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gʻozi Husrav bey kutubxonasi 1537-yilda tashkil etilgan ommaviy kutubxona boʻlib, Gʻozi Husrav bey madrasasi bilan kattaroq majmuaning bir qismidir. Unda Bosniya-Gersegovinadagi eng muhim islom qoʻlyozmalari toʻplamlaridan biri, jumladan, Gʻozi Husrav-bey tomonidan sovgʻa qilingan koʻplab kitoblar mavjud. Toʻplam Bosniya urushi va Saraevo qamalida saqlanib qolgan. Kutubxonada juda koʻp kitoblar, jurnallar, gazetalar, hujjatlar va fotosuratlar mavjud. Kutubxona majmuasi Milliy yodgorlikning bir qismi hsoblanadi.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Jajatović, Azra „Medresa“,. Encyclopaedia of Yugoslavia (E-HRV) (Encyclopedia) (sh), Zagreb: JLZ „Miroslav Krleža“, 1986 — 328 bet. OCLC 23815957.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Vakif“. medresasa.edu.ba. Qaraldi: 2022-yil 9-yanvar.
- ↑ „Zemzem“. medresasa.edu.ba.
- ↑ „The architectural ensemble of the Gazi Husrev-beg medresa with the site and remains of the Khanaqah in Sarajevo“. old.kons.gov.ba. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika (2006-yil 11-sentyabr). Qaraldi: 2022-yil 9-yanvar.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Bećirbegović, Madžida (1970). "Prosvjetni objekti islamske arhitekture u Bosni i Hercegovini". Prilozi Za Orijentalnu Filologiju (Sarajevo: Orijentalni institut): 223–364. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=153743. 104008455 1126062052 4965670 16399874
- Bejtić, Alija (1953). "Spomenici osmanlijske arhitekture u Bosni i Hercegovini". Prilozi Za Orijentalnu Filologiju I Istoriju Jugoslovenskih Naroda Pod Turskom Vladavinom (Sarajevo: Orijentalni institut): 229–297. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=173380. 89151498 103969543 1126062052 16399874