Geliofizika

Geliofizika (gelio... va fizika), quyosh fizikasi — astrofizika boʻlimlaridan biri. Quyosh fizikasi muammolarini oʻrganish bilan shugʻullanadi. Fotometrik, spektrofotometrik va radioastronomik usullarni qoʻllash yoʻli bilan Quyosh atmosferasining temperaturasi, zichligini, modda harakati va magnit maydonlarning taqsimlanishi va oʻzgarishini oʻrganadi, turli xil tekshirish natijalariga asoslanib, Quyosh atmosferasi va ichki tuzilish modellarini ishlab chiqadi. G. Quyosh atmosferasida kuzatiladigan har xil tuzilmalar (dogʻlar, mashʼallar, protuberanslar, toj tuzilmalari)ning fizik tabiati va rivojlanishini, ularda roʻy beradigan tez oʻzgaruvchi jarayonlar tabiatini tekshiradi, Quyosh yuzida kuzatiladigan jarayonlarni (mas, 5™ li tebranish) oʻlchashga asoslanib, Kuyoshning ichki tuzilishini oʻrganadi (gelio-seysmologiya), modelni tekshiradi va toʻgʻrilaydi. G.ga doir kuzatuv va ilmiy tadqiqot ishlari rasadxonalarda olib boriladi, unga kosmonavtika ham "koʻmaklashadi". Masalan, 1973-yil "Skayleb" kosmik st-yasiga (AQSH) oʻrnatilgan rentgen teleskop yordamida Quyoshning rentgen nurlanishi oʻrganildi, kosmik apparatlar Quyoshning ultrabinafsha nurlari tabiatini oʻrganishga yordam beradi. Oʻzbekistonda G.ga doir ilmiy tadqiqot ishlari Oʻzbekiston FA Astronomiya institutida, OʻzMU Astronomiya kafedrasida, Tosh DPUda olib boriladi (yana q. Huyosh).

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
• Nuritdinov S. N ., Somon yoʻli fizikasi, T., 1989.