Gemotokrit koʻrsatkich

Gemotakrit koʻrsatkich (inglizcha: PCV) - umumiy qon hajmida eritrotsitlarning egallagan hajmiga hisoblanib, u qonga antikoagulant oksalat qoʻshib gemotakrit probirkasi yoki Wintrob trubkasida 30 minut sentrifugalash orqali aniqlanadi. Natijada RBC (qizil qon tanacha) lar pastki qismga, plazma yuqori qismda ajraladi. Ularning orasidagi 1% hajmda WBC (oq qon tanachalar) va trombositlar “tiniq belbog” hosil qiladi. Erkaklarda bu koʻrsatkich 45% ayollarda esa 42%ni tashkil qiladi.^[1]^[2]^[3]

Haqiqiy gemotakrit

Haqiqiy gemotakrit koʻrsatkichi 0,98ga koʻpaytirish orqali aniqlanadi. Bunga sabab esa taxminan 2% plazma hujayralar orasida tarqalgan boʻladi.^[3]

Tana gemotakriti

Tana gemotakriti katta va kichik qon tomirlarida boʻlganligi sababli, biroz boshqacharoq aniqlanadi. Aniqlangan gemotakritni 0,87 ga koʻpaytirish orqali aniqlanadi. (Kichik tomirlarda gemotakrit kichikroq, kattalarida kattaroq boʻladi).^[2]

RBC lar uchun asosiy oʻrtacha indekslar: son – 5mln , gemotakrit – 45% va Hb 15g/dL. RBC lar hajmini aniqlash formulasi MCV=PCV x 10 / RBC soni (1mm3 dagi) Normal MCV 90mkm³ boʻladi (78-94 oraligʻida). Yuqorida aytilganidek normadan kichrayishi mikrositoz, kattalashishi makrositoz deyiladi.^[2]

Oʻrtacha gemoglobinini aniqlash

Hujayraning oʻrtacha gemoglobinini aniqlash: 1L qondagi gemoglobin miqdorini 1L qondagi eritrotsitlar soniga boʻlib aniqlanadi. Normal MCH = 30pg (27-33 oraligʻida). Normadan oshish sferositoz va megaloblastik anemiyada kuzatiladi.^[2]

Hujayraning Hb ga hajm birligida toʻyinganligi

Hujayraning Hb ga hajm birligida toʻyinganligi: 100ml qondagi Hb miqdorining 100ml qondagi gemotakrit koʻrsatkichga boʻlib aniqlanadi. Normada 33,3% ni tashkil qiladi (30-38% orasida). va bu hajm birligida toʻyinganlik Normoxromik RBC deb nomlanadi. Meʼyordan kam boʻlgan hollar esa Fe tanqislik anemiyasida uchraydi va gipoxromik RBC deb nomlanadi. 38% dan yuqori hollar juda kam uchraydi, bunday holat boʻlganda ham hujayra tez nobut boʻladi. Sabab, hujayra maksimal toʻyinganlik darajasidan ortiq Hb saqlayolmaydi. (Bu koʻrsatkich klinikada keng qoʻllanadi).^[1]^[2]

Rang koʻrsatkich

Rang koʻrsatkich (RK): Hb % miqdorining RBC % miqdoriga nisbatini anglatadi. (Hb uchun 100% 14,8gr/dL ga, RBC uchun 100% 5mln/mm³ ga teng). Masalan, Hb miqdori 14,8g/dL boʻlganda 100% deb olsak, RBC soni 4,5mln boʻlganda 4,5/5=0,9 yaʼni 90% boʻladi. RK=100/90=1,11 koʻrinishida boʻladi. Normada RK 0,85dan 1,15 oraligʻida boʻladi.^[2]

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 Artur Guyton, John Hall: Textbook of medical physiology; 14th edition, 2020.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Indu Khurana, Arushi Khurana: Textbook of medical physiology; 2nd edition, 2009.
↑ ^3,0 ^3,1 Linda Costanzo: Medical physiology; 6th edition, 2018.

[:0-1] 1,0 ^1,1 Artur Guyton, John Hall: Textbook of medical physiology; 14th edition, 2020.

[:1-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Indu Khurana, Arushi Khurana: Textbook of medical physiology; 2nd edition, 2009.

[:2-3] 3,0 ^3,1 Linda Costanzo: Medical physiology; 6th edition, 2018.

[1]

[2]

[3]