Germaniya — Indoneziya munosabatlari
 | |
 Germaniya |
 Indoneziya |
Germaniya va Indoneziya 1952-yilda diplomatik munosabatlar oʻrnatgan[1]. Biroq, Germaniya va Indoneziya xalqlari oʻrtasidagi munosabatlar XIX asrda, koʻp sonli nemis fuqarolari Gollandiya Sharqiy Hindistoniga koʻchib kelgan paytdan boshlangan[2].
Germaniyaning Jakartada elchixonasi, Indoneziyaning Berlinda elchixonasi bor. XXI asr boshlarida ikki davlat oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlar diqqatga sazovordir, chunki ikkalasi ham har bir mintaqada muhim geosiyosiy taʼsirga ega, Germaniya Yevropa Ittifoqidagi eng yirik iqtisodiyot va Indoneziya ASEANdagi eng yirik iqtisodiyotga ega mamlakat[1][3]. Har ikki davlat 2004-yil dekabr oyida Hind okeanida 540 nemisning hayotiga zomin boʻlgan va minglab odamlar yaralangan sunami falokatida gumanitar yordam koʻrsatishda jiddiy ishtirok etgan. Ikkala davlat ham G-20 ning asosiy iqtisodiyoti aʼzolaridir.
BBC Jahon xizmatining 2013-yilgi soʻroviga koʻra, indoneziyaliklarning 60 foizi Germaniya taʼsiriga ijobiy baho bergan boʻlsa, atigi 21 foizi salbiy fikr bildirgan, bu esa Janubiy Koreya va Avstraliyadan keyin Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi Germaniya haqidagi eng ijobiy tasavvurlardan biridir[4].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Germaniya va Indoneziya xalqlari oʻrtasidagi munosabatlar XIX asrda Gollandiya Sharqiy Hindistoni mustamlakasi davrida boshlangan. Indoneziyalik rassom Raden Saleh (1807—1880) bir necha bor Germaniyada boʻlgan va uning asarlari mahalliy sanʼat sahnasiga taʼsir qilgan. Nemis rassomi Valter Spies (1895—1942) Bali orolida yashagan va uning asarlari mahalliy sanʼatga taʼsir koʻrsatgan[2]. Boshqa tomondan, koʻp sonli nemis olimlari va sanʼatkorlari Indoneziyaga qiziqish bildirishgan. Masalan, Prussiya geografi Franz Vilgelm Jungxuhn oʻz ishining katta qismini Indoneziya geografiyasi va geologiyasini oʻrganishga sarfladi. Nemis tadqiqotchisi Lidiya Kieven PhD ilmiy mavzusida[5] Sharqiy Yava ibodatxonalarining diniy funksiyasi va sanʼati haqida tadqiqot olib borgan[6][7]. Prezident B.J.Habibi umrining koʻp qismini Germaniyada oʻtkazgan.
Ikki tomonlama diplomatik munosabatlar rasman 1952-yilda Indoneziya Germaniya Federativ Respublikasi uchun Bonnda vakolatxonasini va 1976-yilda Sharqiy Berlinda Germaniya Demokratik Respublikasi uchun elchixonani ochganida oʻrnatilgan[1]. 1965- va 1966-yillarda Bundesnachrichtendienst (Federal razvedka xizmati) Indoneziya armiyasiga 1965—1966-yillarda Indoneziyadagi ommaviy qotilliklarni aniqlashda yordam bergan[8].
2011-yil 1-dekabrda Indoneziyaga rasmiy tashrifi chogʻida Federal Prezident Kristian Vulf va uning hamkasbi Indoneziya Prezidenti Susilo Bambang Yudxoyono[9] Germaniya va Indoneziya oʻrtasidagi strategik hamkorlikning beshta asosiy sektorini belgilab oldilar. Bular savdo va investitsiyalar, sogʻliqni saqlash, taʼlim, texnologik tadqiqotlar va innovatsiyalar va mudofaa edi[1].
Iqtisodiy aloqalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hozirda Indoneziyada 300 ga yaqin nemis kompaniyalari faoliyat yuritadi. 2012-yilda umumiy savdo hajmi 7,24 mlrdni tashkil etgan. Germaniyaning Indoneziyaga asosiy eksporti mashinalar, kimyo mahsulotlari, aloqa texnologiyalari, elektr jihozlari, elektron komponentlar, metallar, avtotransport vositalari va farmasevtika mahsulotlaridiir. Indoneziyaning Germaniyaga asosiy eksporti oziq-ovqat, oʻsimlik moylari, toʻqimachilik, qishloq xoʻjaligi mahsulotlari, elektron qurilmalar, poyabzal va mineral rudalardir[2].
Germaniya Indoneziya bilan hamkorlikni rivojlantirish dasturini koʻp yillar davomida qoʻllab-quvvatlab keladi. 1967-yildan 2007-yilgacha oʻttiz yil davomida Germaniya Indoneziya boʻyicha hukumatlararo guruh va Indoneziya boʻyicha maslahat guruhi qoshida tashkil etilgan xalqaro muvofiqlashtirish kelishuvlari doirasida Indoneziyaga yordam koʻrsatadi.
Taʼlim va madaniyat
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bugungi kunga qadar Germaniya Indoneziya kollejlari talabalari uchun Yevropadagi eng mashhur oʻqish joyiga aylangan[10]. 30 000 dan ortiq indoneziyalik bakalavrlar Germaniyada tahsil olayotganliklari qayd etilgan, ulardan biri mamlakatning sobiq prezidenti B.J.Habibidir. Bundan tashqari, Indoneziyada nemis tilini oʻrganish boʻyicha koʻplab oʻquv markazlari mavjud boʻlib, ulardan biri Gyote institutining nemis madaniyati muassasasi boʻlib, uning ofislari Jakarta, Bandung va Surabayada joylashgan[2].
Yuqori darajadagi tashriflar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Federal prezident Kristian Vulf 2011-yil oxirida Indoneziyaga rasmiy tashrif bilan keldi. Federal kansler Angela Merkel 2012-yil iyul oyida[3] Jakartaga tashrif buyurdi. Indoneziya prezidenti Susilo Bambang Yudxoyono 2013-yil 3-6-mart kunlari Berlinga rasmiy tashrif bilan keldi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Hubungan kerjasama bilateral Indonesia-Jerman“ (id). Sekretariat Negara Republik Indonesia. Qaraldi: 3-mart 2014-yil.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Indonesia“. Federal Foreign Office. Qaraldi: 3-mart 2014-yil.
- ↑ 3,0 3,1 Ayu Purwaningsih. „Germany, Indonesia take relations a step further“. Deutsche Welle (6-iyul 2012-yil). Qaraldi: 3-mart 2014-yil.
- ↑ 2013 World Service Poll (Wayback Machine saytida 10-oktabr 2015-yil sanasida arxivlangan) BBC
- ↑ „arxiv nusxasi“. 2022-yil 19-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-oktyabr.
- ↑ Worshiping Siva and Buddha: The Temple Art of East Java; 1 July 2003; Ann Rasmussen Kinney, Marijke J. Klokke, Lydia Kieven, Rio Helmi; https://www.amazon.de/-/en/Ann-Rasmussen-Kinney/dp/0824827791
- ↑ Following the Cap-Figure in Majapahit Temple Reliefs; Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde, Band: 280; 2013; https://brill.com/view/title/22937
- ↑ Complicity in Mass Murder, german-foreign-policy.com 14 July 2020.
- ↑ „Angela Merkel dan Deklarasi Jakarta“ (4-oktabr 2021-yil).
- ↑ „What is the most popular language to study in your country?“ (5-may 2016-yil).
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Germaniyaning Indoneziyadagi elchixonasi (Wayback Machine saytida 2-mart 2014-yil sanasida arxivlangan)
- Indoneziyaning Germaniyadagi elchixonasi (Wayback Machine saytida 2013-08-31 sanasida arxivlangan)