Germaniya — Paragvay munosabatlari

Germaniya — Paragvay munosabatlari Germaniya Federativ Respublikasi va Paragvay Respublikasi oʻrtasidagi diplomatik munosabatlarni anglatadi. Ikkala xalq ham doʻstona munosabatlarga ega, ularning ahamiyati Germaniyaning Paragvayga migratsiya tarixi bilan bogʻliq. Taxminan 300 000 paragvayliklar kelib chiqishi nemis ekanligini taxmin qilinadi^[1]. Ikkala davlat ham Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo.

Tarixi

Paragvay 1860-yilda Prussiya bilan diplomatik aloqalar oʻrnatgan^[2]. Paragvay va uning qoʻshnilari oʻrtasidagi Paragvay urushidan soʻng, Paragvay aholisining 69 foizini yoʻqotdi, asosan kasallik, ochlik va jismoniy charchoq tufayli yoʻqotishlar yuz bergan, ularning 90 foizi erkaklar edi. Natijada, Paragvay mamlakatga immigratsiyani rivojlantirish choralarini koʻrdi^[3]. Yevropa va Osiyoning bir qancha jamoalari Paragvayga joylashish uchun tashabbus koʻrsatdilar. Birinchi guruhlardan biri Bernhard Förster va Elizabet Forster-Nitshe (nemis faylasufi Fridrix Nitsshening singlisi) boshchiligidagi nemislar guruhi boʻlib, ular 1887-yilda 14 nemis oilasi bilan Paragvayga Yangi Dunyoda namunaviy hamjamiyat yaratish va nemis madaniyati va jamiyatining ustunligini koʻrsatish maqsadida kelgan^[4]. Ular tashkil etgan aholi punkti Nueva Germania deb nomlangan. Turar-joy uzoq davom etmadi va aholi punktidan bir necha kishi Germaniyaga qaytib keldi, lekin koʻpchilik qoldi. Nemislarning avlodlari bugungi kunda Paragvayda qolmoqda. Keyinchalik mennonitlar guruhlari Paragvayga yetib kelishdi va uning Gran Chako mintaqasiga joylashdilar^[3].

1922-yilda Germaniya Asunsonda diplomatik vakolatxonasini ochgan^[2]. Ikki jahon urushi orasida Germaniyaga yana bir qancha immigratsiya toʻlqinlari boʻlgan. Ikkinchi Jahon urushi paytida Paragvay dastlab eksa kuchlari tarafdori edi, ammo xalqaro bosim tufayli Paragvay 1945-yil fevral oyida eksa kuchlariga qarshi urush eʼlon qildi. Urush paytida Paragvay Bolivar operatsiyasi paytida nemis josuslari uchun asosiy nuqta edi. Urushdan keyin Paragvay xalqaro suddan qochib, mamlakatga kelgan koʻplab natsistlarni qabul qildi. Eduard Roshmann va Jozef Mengele kabi taniqli natsistlar Paragvayga koʻchib oʻtishgan. 1959-yilda Jozef Mengele Paragvayning fuqaroligini oldi va Argentina chegarasi yaqinidagi Paragvayning Xohenau shahrida istiqomat qilgan^[5].

1954-yilda Gʻarbiy Germaniya Asunson shahrida elchixonasini ochdi. Oʻsha yili Alfredo Stroessner Paragvay prezidenti boʻldi. Stroessner otasi tomonidan asli kelib chiqishi nemis boʻlgan. Stroessner Paragvayni 35 yil boshqargan. Uning lavozimdagi vaqti El Stronato nomi bilan mashhur boʻldi. Stroessner Gʻarbiy Germaniya bilan yaqin siyosiy aloqalarni ushlab turdi va mamlakatga bir necha bor tashrif buyurdi, ammo Gʻarbiy Germaniya hukumati unga Paragvayda fashistlarning urush jinoyatchilarini boshpana qilishni toʻxtatish uchun bosim oʻtkazgach, Gʻarbiy Germaniya va Stroessner oʻrtasidagi munosabatlar yomonlashdi^[6]. 1964-yilda Gʻarbiy Germaniya hukumati Stroessnerdan Mengeleni ekstraditsiya qilishni soʻradi, ammo Stroessner gʻazab bilan rad etdi va Mengeleni Paragvay fuqaroligidan ham mahrum qilmadi^[7]. 1989-yil fevral oyida Stroessner hokimiyatdan chetlashtirildi va Gʻarbiy Germaniya va Paragvay oʻrtasidagi munosabatlar yana tiklandi.

Germaniya qayta birlashgandan soʻng, Germaniya Paragvayga demokratiya yoʻlida yordam berishda va Stroessner diktaturasi davrida sodir etilgan inson huquqlari buzilishini tekshirishda davom etdi^[8]. Germaniya taraqqiyot agentligi GIZ Paragvayda rivojlanish bilan bogʻliq bir qancha loyihalarni amalga oshirdi. Bundan tashqari, ikki davlat rahbarlari bir necha bor uchrashib, bir qator ikki tomonlama shartnomalar imzolagan. 2019-yil may oyida Paragvay tashqi ishlar vaziri Luis Kastiglioni Germaniyaga tashrif buyurdi va Germaniya tashqi ishlar vaziri Xayko Maas bilan uchrashdi. Tashrif davomida tashqi ishlar vaziri Castiglioni Germaniyadan qonun ustuvorligini mustahkamlash, mutaxassisliklar boʻyicha stipendiya dasturlari va Paragvayda oʻrmonlarning kesilishi va iqlim oʻzgarishiga qarshi kurashda yordam berishni davom ettirishni soʻradi^[9].

Savdo

2019-yilda ikki davlat o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 270 million yevroni tashkil etdi^[8] Germaniyaning Paragvayga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: avtomobil qismlari, mashinalar va kimyoviy mahsulotlar. Paragvayning Germaniyaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: xomashyo, ayniqsa yogʻli urugʻlar va yogʻli mevalar. Germaniyaning Paragvayga taraqqiyot yordami asosan qishloqlarni rivojlantirish va resurslarni barqaror boshqarishga qaratilgan^[8].

Doimiy diplomatik vakolatxonalar

Asunson shahrida Germaniyaning elchixonasi bor^[10].
Paragvayning Berlinda elchixonasi va Frankfurtda bosh konsulligi bor^[11].

Manbalar

[1] Establecarán Nueva Colonia de alemanes en Paraguay (in Spanish)

[Bilateral-2] 2,0 ^2,1 Geschichtlicher Überblick (in German)

[Immigration-3] 3,0 ^3,1 German Immigration and Adaptation to Latin America (page 47)

[4] German Outpost Born of Racism in 1887 Blends Into Paraguay

[5] Mengele Hunt Focuses on Paraguay

[6] Paraguayan Puts off Bonn Visit

[7] An awkward friendship blossoms between Jerusalem and Asunción

[Relations-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 Paraguay: Bilateral Relations

[9] Paraguay y Alemania se comprometen a fortalecer institucionalidad, aumentar becas y combatir la deforestación (in Spanish)

[10] Embassy of Germany in Asunción

[11] „Embassy of Paraguay in Berlin“. 2023-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]