Gipslend chuvalchangi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
(Giant Gippsland earthwormdan yoʻnaltirildi)

Gipslend chuvalchangi-Avstraliyaning 1 000 ta mahalliy yomgʻir chuvalchangi turlaridan biridir.

Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu ulkan yomgʻir chuvalchanglarining uzunligi oʻrtacha 3 metr va diametri 2 smgacha boʻladi. Ammo ularning tanasi kengayib, torayib, ularni ancha kattaroq koʻrinishga olib keladi. Oʻrtacha ogʻirligi taxminan:3-4 kg[1]. Ularning boshi toʻq binafsha, tanasi koʻk kulrang, tana qismlarining boʻlaklari soni 300 dan 400 gacha boʻladi[2].

Ilmiy tasnif
Duyosi:

Hayvonlar

Turi:

Annelidlar

Sinf:

Kamar qurtlar

Avlodi:

Crassiclitellata

Oila:

Megaskoletsidlar

Jins:

Megascolides

Ko'rinish:

Megascolides australis

Ekologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ular Avstraliyaning Viktoriya shtatidagi Gippsland hududida, daryo qirgʻoqlari boʻylab yoki koʻk, boʻz yoki qizil gil tuproqlar ostida va qolgan hududlarning janubga yoki gʻarbga qaragan tepaliklarida yashaydilar. Bu qurtlar chuqurlik tizimlarida yashaydi va nafas olish uchun oʻz muhitida suv talab qiladi[3]. Ular umurtqasizlarga nisbatan uzoq umr koʻrishadi va yetuklikka erishish uchun 5 yil kerak boʻladi. Ular issiq oylarda koʻpayadi va oʻlchami 4 santimetr boʻlgan tuxum kapsulalarini ishlab chiqaradi. Bu kabsulalarini 7 santimetrgacha boʻlgan tuproq chuqurligiga qoʻyishad. Ushbu qurtlar 12 oy ichida tuxumdan chiqadi.

Er yuzasiga koʻp hayot kechiradigan boshqa yomgʻir chuvalchanglaridan farqli oʻlaroq, ular deyarli barcha vaqtlarini taxminan 52 santimetrgacha boʻlgan chuqurliklarda oʻtkazadilar. Chuqurlikda tuproq quyumlarini mustahkamlaydi va odatda faqat kuchli yomgʻir bilan u quyumlar yuvilishi mumkin[4]. Ular odatda juda sust, lekin ular chuqurchalari boʻylab tez harakat qilganda, bu ularni aniqlashga imkon beradigan eshitiladigan shovqin tovushini keltirib chiqarishi mumkin[5][6].

Xavfli holat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Megascolides australis koloniyalari kichik va izolyatsiya qilinmagan[7] va turlarning past koʻpayish tezligi va sekin kamolotga erishishi bu kichik populyatsiyalarni himoyasiz qiladi. Ularning tabiiy yashash joylari oʻtloqlar boʻlib, ular yaylovlar ostida omon qolishi mumkin boʻlsa-da,[7] dehqonchilik, ogʻir chorva oʻtlashi mumkin joylarga va oqava suvlar turiga qarama-qarshidir. [7] Shuning uchun ham bunday muhit ularni sonini kamayishiga sabab boʻlishi mumkin. Gippsland yomgʻir chuvalchangi rivojlanishi uchun nam tuproqli tuproqni talab qiladi; zich daraxt ekish tuproq namligiga salbiy taʼsir qiladi, bu esa oʻz navbatida turlarning yashash muhitiga salbiy taʼsir qiladi. [7] Asirlikda yaʼni honakilashtirilganda hali muvaffaqiyatli naslchilikka erishilmagan[8][9].

Oʻrganilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2012-yilda hayvonlar farovonligi bilan bogʻliq muammolar tufayli yopilguniga qadar[10] Viktorya shtatidagi Bass yaqinidagi Wildlife Wonderland Parki Gippsland yomgʻir chuvalchagi muzeyiga mezbonlik qilgan[11]. Qurt shaklidagi muzey ichida tashrif buyuruvchilar qurt koni va simulyatsiya qilingan qurt oshqozonining kattalashtirilgan nusxasi orqali bu hayvonni oʻrganishlari mumkin edi. Gippsland gigant qurti va Gippslandning boshqa tabiiy tarixiga oid koʻrgazmalar va oʻquv materiallari ham namoyish etildi.

Turizmga taʼsiri[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gigant Gippsland yomgʻir chuvalchangiga boʻlgan qiziqish mahalliy sayyohlik sanoati tomonidan Korumburraʼda har yili oʻtkaziladigan Karmai festivali bilan oʻzlashtirildi[12]. Boonwurrung tilida u karmai deb ataladi. 

Qoʻshimcha maʼlumot[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Gigant Palouse yomgʻir chuvalchangi — Shimoliy Amerikaning zaif turi.
  • Oregon gigant yomgʻir chuvalchangi — Palouse yomgʻir chuvalchangining qarindoshi. Namunalar 1,3 metr (4 fut) uzunlikda qayd etilgan.
  • Leyk Pedder yomgʻir chuvalchangi — Tasmaniyaning asl noyob yashash joyidan birinchi „yoʻq boʻlib ketgan“ qurt turlari roʻyxatiga kiritilgan.
  • Lumbricus badensis — Gigant (Badish) yomgʻir chuvalchangi.
  • Microchaetus rappi — ulkan Janubiy Afrika yomgʻir chuvalchangi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Diversity of Soil Fauna and Ecosystem Function, Biology International.
  2. ↑ „Megascolides australis — Megascolides australis“. AU Environment. Qaraldi: 2013-yil 14-dekabr.
  3. ↑ „Megascolides australis — Megascolides australis“. AU Environment. Qaraldi: 2013-yil 14-dekabr. „Megascolides australis — Megascolides australis“.
  4. ↑ „Megascolides australis“. Museum Victoria. 2013-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 14-dekabr.
  5. ↑ Action Statement: Megascolides australis.
  6. ↑ „Megascolides australis“. 2016-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 14-dekabr.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named dpi
  8. ↑ „Megascolides australis“. Museum Victoria. 2013-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 14-dekabr.
  9. ↑ „Megascolides australis — Megascolides australis“. AU Environment. Qaraldi: 2013-yil 14-dekabr.
  10. ↑ „Closure of Wildlife Wonderland Park near Bass“. Victoria Department of Environment and Primary Industries.
  11. ↑ „Giant Earthworm Museum“. Atlas Obscura. Qaraldi: 2014-yil 29-mart.
  12. ↑ „National Recovery Plan for the Megascolides australis“. Department of Sustainability and Environment (2010).

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gigant Gippsland qurti[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Gipslend_chuvalchangi&oldid=3771127" dan olindi