Gilan maqbarasi
| Gilan mausoleum | |
|---|---|
ozarbayjoncha: Gilan türbəsi | |
 Gilan maqbarasi xarobalari | |
  Ozarbayjon xaritasi | |
| Umumiy maʼlumot | |
| Turi | maqbara |
| Meʼmoriy uslubi | Naxchivan arxitektura maktabi |
| Shahar | Ordubad |
| Mamlakat |
Naxchivon Avtanom Respublikasi, Ozarbayjon  |
| Koordinatalar | 38°54′17″N 46°01′23″E / 38.90472°N 46.02306°E |
| Texnik holati | |
| Material | tosh, gʻisht |
Gilan maqbarasi (ozarbayjoncha: Gilan türbəsi) – Naxchivon Muxtor Respublikasining Ordubod tumanidagi tepalik yonbagʻrida, Xarabagʻilon turar joyi hududida joylashgan yodgorlik. Maqbara 1979-yilda mahalliy aholi tomonidan tasodifan topilgan[1]. Qabrning tepa minorasi vayron boʻlgan, ammo qabrning oʻzi qoniqarli holatda.
Arxitekturasi xususiyatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Maqbaraning rejasi ichkari sakkizburchak, tashqi tomondan toʻrtburchak shaklda ishlangan. Yodgorlik ichida tashqi muhitga mos kelmaydigan past yoʻlakcha bor.
Gilan maqbarasi Ozarbayjon va qoʻshni mamlakatlarda tarqalgan oʻrta asr meʼmorchiligining sakkiz burchakli qabrlaridan farq qiladi[2][aniq manba kerak][toʻliq iqtibos kerak]. Ustun ham sakkiz burchakli qilib ishlangan.
Gilan maqbarasining umumiy tarkibi XII asrga oid Markaziy Ozarbayjon maqbaralari, xususan, Qizil gumbaz maqbarasi bilan bir xil uslubda qurilgan. Gilan maqbarasi atrofdagi qoyalarning singan tosh parchalaridan qurilgan. Yodgorlikning ichki qismidan farqli oʻlaroq, tashqi koʻrinishi chiroyli tarzda qurilgan. Ichki makonda shift va pollar toʻliq, shuningdek, devor va markaziy tayanchning toshlari orasidagi boʻshliqlar oq eritma bilan gipslangan. Toʻq kulrang tosh soʻqmoqlar dagʻal tabiiy dekorativ koʻrinishni yaratadi. Qabrning ichki qismini ifodalashda shakllarning sof hajmli tuzilishiga asoslangan[3].
Qabrning ustki qatlamidagi shift biroz koʻtarilgan. Yuqori minora butunlay gʻishtdan qurilgan va gʻishtdan yasalgan geometrik bezaklar bilan ziynatlangan. Uning burchaklari silindrsimon gʻisht ustunlari bilan qoplangan[2]. Yodgorlikni bezashda koʻk rangli sirlangan gʻishtlardan ham foydalanilgan.
Tadqiqotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Maqbara qurilgan vaqt haqida hech qanday maʼlumot mavjud emas. Biroq yuqorida qayd etilgan meʼmoriy xususiyatlarga koʻra, naqshlar va geometrik bezaklarga qarab Gilan qabrining qurilish davrini taxmin qilish mumkin.
Gilan maqbarasining meʼmoriy uslubi XII asrda Markaziy Ozarbayjonda qurilgan cherkovlarning meʼmoriy uslubiga oʻxshab ketadi. Gilon maqbarasi 12-asrga tegishli boʻlishi mumkin[1].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „Gilan türbəsi“ (az). kataloq.gomap.az. 2018-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 22-fevral.
- ↑ 2,0 2,1 National Academy of Sciences of Azerbaijan 2008.
- ↑ Salamzadə Ə.V., Məmmədzadə K. M., Azərbaycan memarlığının Naxçıvan məktəbi abidələri. Baku, 1985
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Vasif Talibov. The Encyclopaedia of Nakhchivan Monuments. Nakhchivan: National Academy of Sciences of Azerbaijan. Nakhchivan Branch, 2008.