Gyaz

Gyaz (pers forscha: گز ‎) — Forscha nuganing anʼanaviy nomi boʻlib, Isfaxon shahridan kelib chiqqan.

Gyaz soʻzi gyaz - angebin bilan bogʻlangan boʻlib, u Isfaxon gʻarbidagi Zagros togʻlarida oʻsadigan angebin sharbati, tamarisk^[1] turini anglatadi.

Angebinlar bilan qoplangan shirin, sutli sharbat osmondan Bibliyadagi manna bilan bogʻliq. Yopishqoq oq modda — bu Astragalus adscendens^[2] oʻsimliklarida yashovchi Cyamophila astragalicola^[2] va C. dicora^[3] kabi oʻsimlik burgasi turlarining nimfalarining anusidan ajraladigan sekret. Ushbu modda har yili yigʻib olinadi va boshqa tarkibiy qismlar, jumladan pista yoki bodom, atirgul suvi va tuxum oqi bilan aralashtiriladi. Masalliqlarning bunday aralashmasi qandga Yevropa nugasidan ajralib turadigan oʻziga xos lazzat beradi.

Gyazning zamonaviy navlarida hasharotlar ajralmalari boʻlmasligi mumkin, buning oʻrniga shakar va makkajoʻxori siropi ishlatiladi^[4]^[5].

Tayyorlanishi

Togʻlarda yigʻilgan yopishqoq „gyaz Xunsara“ moddasi boshqa masalliqlar: tuxum oqi, pista, bodom va atirgul suvi bilan birga katta mis idishlarga solinadi. Keyin bu xom aralashma kerakli zichlikka yetguncha olovda koʻpirtiriladi.

Gyaz anʼanaviy ravishda qoʻlda diametri 6-7 sm va qalinligi 1 sm boʻlgan qand shaklida tayyorlanadi va yogʻoch qutilarga qadoqlanadi (bugungi kunda karton, metall yoki plastmassa ishlatiladi). Alohida shirinliklarni bir-biriga yopishmasligi uchun un bilan sepiladi.

Avtomatlashtirishning joriy etilishi bilan endi gyazni tijorat darajasida ishlab chiqarish mumkin.

Manbalar

↑ Wulff, Hans, M.I.T. Press, 1966, The traditional crafts of Persia: their development, technology, and influence on Eastern and Western civilizations
↑ ^2,0 ^2,1 Grami, Bahram (1998). „Gaz of Khunsar: The manna of Persia“. Economic Botany. 52-jild, № 2. 183–191-bet. doi:10.1007/BF02861207. 2020-03-29da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2012-01-04. (Wayback Machine saytida 2020-03-29 sanasida arxivlangan)
↑ „Gaz(1)“. Encyclopædia Iranica (2000). 2018-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 4-yanvar.
↑ „Homemade Pistachio Nougat Candy Recipe“. 2012-yil 14-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 4-fevral.
↑ „Архівована копія“ (deadlink). 10 мая 2013da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17 апреля 2015. (Wayback Machine saytida 2013-05-10 sanasida arxivlangan)

[1] Wulff, Hans, M.I.T. Press, 1966, The traditional crafts of Persia: their development, technology, and influence on Eastern and Western civilizations

[Grami2-2] 2,0 ^2,1 Grami, Bahram (1998). „Gaz of Khunsar: The manna of Persia“. Economic Botany. 52-jild, № 2. 183–191-bet. doi:10.1007/BF02861207. 2020-03-29da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2012-01-04. (Wayback Machine saytida 2020-03-29 sanasida arxivlangan)

[3] „Gaz(1)“. Encyclopædia Iranica (2000). 2018-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 4-yanvar.

[4] „Homemade Pistachio Nougat Candy Recipe“. 2012-yil 14-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 4-fevral.

[5] „Архівована копія“ (deadlink). 10 мая 2013da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17 апреля 2015. (Wayback Machine saytida 2013-05-10 sanasida arxivlangan)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]