Hamartoma
| Hamartoma | |
|---|---|
[[Fayl: |220px|alt=|]] | |
| Havfsiz o'sma kasaligi | |
| KXK-10 | Q85.9 |
| KXK-9 | 757.32 |
Hamartoma — bu mahalliy toʻqimalarning neoplazmasiga oʻxshagan, lekin odatda bir nechta aberrant hujayralarning oʻsishi bilan bogʻliq boʻlgan, havfsiz[1] mahalliy hujayralar malformatsiyasi boʻlib, asosi bitta oʻsishdan koʻra tizimli genetik holatga bogʻliq. Mutatsiyaga uchragan hujayra (monoklonallik), odatda yaxshi xulqli neoplazma oʻsmani belgilaydi.[2] Koʻplab hamartomalarda somatik mutatsiyalar orqali olingan klonal xromosoma aberatsiyasi borligi aniqlangan va shu asosda hamartoma atamasi baʼzan neoplazma bilan sinonim sifatida qabul qilinadi. Hamartomalar taʼrifiga koʻra benign, sekin oʻsadigan yoki oʻz-oʻzidan cheklanadi,[1][2] ammo asosiy holat hali ham odamni malign oʻsmalarga moyil qilishi mumkin.
Hamartomalar kamida bir nechta hujayralarning rivojlanish tsikliga taʼsir qiluvchi genetik sindromdan kelib chiqadi. Ushbu holatlarning aksariyati oʻsish sindromi yoki saraton sindromi deb ham tasniflanadi. Hamartomalar tananing turli qismlarida paydo boʻladi va koʻpincha asemptomatik tasodifiy koʻrinishda uchraydi. Bundan tashqari, hamartoma va benign neoplazmaning taʼrifi noaniq, chunki ikkala lezyon ham klonal boʻlishi mumkin. Buyraklar, oʻpka yoki oshqozon osti bezi ichidagi adenomalar, rivojlanish kistalari, gemangiomalar, limfangiomalar va rabdomiyomalar kabi lezyonlar baʼzi mutaxassislar tomonidan hamartoma sifatida aytiladi. Boshqalari ularni haqiqiy neoplazma deb biladi. Hamartomalar yaxshi gistologiyaga ega boʻlsa ham, neyrofibromatoz va tuberous skleroz kabi kamdan-kam uchraydigan, ammo hayot uchun xavfli asoratlar xavfi mavjud.[3]
Sabablari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hamartomalar normal toʻqimalarning gʻayritabiiy shakllanishidan hosil boʻladi. Ular oʻzi hosil boʻlgan organ toʻqimasi bilan birga bir xil tezlikda oʻsadi va saraton oʻsmalaridan farqli ravishda kamdan-kam hollarda atrofdagi tuzilmalarni sezilarli darajada bosib oladi.
Yakka oʻpka tugunlarining taxminan 5-8% va barcha havfsiz oʻpka oʻsmalarining taxminan 75% hamartomalardir.[4] Ular deyarli har doim biriktiruvchi toʻqimadan kelib chiqadi va odatda xaftaga, biriktiruvchi toʻqima va yog ' hujayralaridan hosil boʻladi. Ular boshqa koʻplab hujayralarni oʻz ichiga olishi mumkin. Ularning koʻp qismi oʻpkaning tashqi tomonidagi biriktiruvchi toʻqimada hosil boʻladi. Taxminan 10% i bronxlar shilliq qavatlarida chuqur shakllanadi. Ular ayniqsa, oʻpkaning chuqur qismida joylashgan boʻlsa, havfli boʻlishi mumkin, chunki hamartoma va oʻpka maligniyasi oʻrtasidagi muhim farqni aniqlash qiyin. Rentgen tekshiruvi koʻpincha aniq tashxis bera olmaydi. Hamartomada xaftaga va yogʻ hujayralari boʻlmasa, hatto kompyuter tomografiyasi ham etarli boʻlmasligi mumkin.
Hamartomalarning umumiy xavfi shundaki, ular qon tomirlariga kirib, jiddiy qon ketishiga olib keladi. Hamartoma elastik toʻqimalarga ega boʻlmaganligi sababli, anevrizmalarning paydo boʻlishiga, qon ketishiga olib kelishi mumkin. Hamartoma buyrak arteriyasi kabi katta qon tomirlariga kirsa, qon ketishi hayot uchun xavfli deb hisoblanishi kerak.
Buyrakning anjiyomiyolipomasi ilgari hamartoma yoki xoristoma deb hisoblangan .
Miyoepitelial hamartoma—oshqozon osti bezi dam olish sifatida ham tanilgan. U oshqozon, oʻn ikki barmoqli ichak yoki proksimal jejunumda joylashgan ektopik pankreatik toʻqimadir. Yuqori oshqozon -ichak traktida kuzatilganda, oshqozon osti bezi dam olish submukozal massa yoki oshqozon neoplazmasi boʻlib koʻrinadi. Koʻpchilik oʻsmalar asemptomatikdir, ammo shu bilan birga ular dispepsiya yoki yuqori oshqozon-ichakdan qon ketishiga olib kelishi mumkin.[5]
Taloqhamartomalari kam uchraydi, ammo xavfli boʻlishi mumkin. Bu holatda 50% ga yaqin bemorda qorin ogʻrigʻi namoyon boʻladi va ular koʻpincha gematologik anormallik va spontan yorilish bilan bogʻliq.
Prognoz
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hamartomalar benign oʻsma boʻlsa-da, ularning joylashuvi muammolarga olib kelishi mumkin. Misol uchun terida, ayniqsa yuz yoki boʻynida joylashganida, ular juda buzuq boʻlishi mumkin. Kichik apelsin oʻlchamidagi hamartomalar haqida maʼlumot berilgan.[6] Ular tanadagi deyarli har qanday organni, masalan, yoʻgʻon ichak, koʻz va boshqalarni toʻsib qoʻyishi mumkin. Ular, ayniqsa, gipotalamus, buyraklar, lablar yoki taloqda joylashganida katta sogʻliq muammolariga olib kelishi mumkin. Davolashda ular jarrohlik yoʻli bilan olib tashlanishi mumkin va takrorlanish ehtimoli yoʻq. Prognoz lezyonning joylashishi va hajmiga hamda bemorning umumiy sogʻligʻiga bogʻliq boʻladi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „Hamartoma definition“. Taber's Medical Dictionary. 2008-yil 7-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 25-sentyabr.
- ↑ 2,0 2,1 „Pathology consultation. Nomenclature of developmental tumors“. The Annals of Otology, Rhinology, and Laryngology. 93-jild, № 1 Pt 1. 1984-01-01. 98–99-bet. doi:10.1177/000348948409300122. PMID 6703601.
- ↑ Robbin's Pathologic Basis of Disease, 9th, Elsevier Health Sciences — 481-bet. ISBN 978-0-323-29639-7.
- ↑ „Imaging of lung hamartomas by multidetector computed tomography and positron emission tomography“. The Annals of Thoracic Surgery. 86-jild, № 6. December 2008. 1769–1772-bet. doi:10.1016/j.athoracsur.2008.08.033. PMID 19021972.
{{cite magazine}}: Invalid|display-authors=6(yordam) - ↑ Shah A, Gordon AR, Ginsberg GG, Furth EE, Levine MS.
- ↑ „Dermatology Images“. Dermatology Image Atlas. 2006-yil 15-mayda asl nusxadan arxivlangan.