Hamriyat

Hamriyat (arab.خمريات ‎, pers.‎خمریه — vino sheʼriyati) — sharob tarannumiga bagʻishlangan sheʼriy janr. Bu mavzu islomgacha boʻlgan arab sheʼriyatining ilk davrida paydo boʻlgan. Dastlab qasidaning ajralmas qismi sifatida, masalan, al-Ashiy va Amr ibn Kulsumda.. Janrning kelib chiqishi koʻp jihatdan al-Hira shahri — Laxmid davlatining poytaxti — anʼanaviy nasroniylik mavjud boʻlgan shahar bilan bogʻliq. Madaniyat Hiro maktabining eng mashhur shoiri Adi ibn Zayd deb tan olingan. Al-Axtal sheʼriyatida yanada rivojlanib, Abu Nuvos ijodida oʻzining yuksak choʻqqisiga koʻtarilib, uni alohida janrga aylantirgan.

Abu Nuvos ijodidagi vino-gedonik mavzuning yana bir manbayi, shubhasiz, sharobni ulugʻlagan islomgacha boʻlgan fors sheʼriyati boʻlishi mumkin. Yangi fors sheʼriyatida bu mavzu Rudakiy, Xayyom va ularning zamondoshlari ijodida, keyinchalik musammatning strofik shaklida ichimlik qoʻshiqlari siklini yaratgan Farroxiy va ayniqsa, Menuchehriy shoirlarning devonlarida uchraydi. Kelajakda sharob sheʼriyati fors tilidagi adabiyotda dunyoviy qasidaning muhim elementi bo‘lib qolaveradi. So‘fiy sheʼriyatida sharob mavzusi allegorik maʼno kasb etgan.

VI-IX asrlar davrida janrning shakllanish bosqichlari butun arab sheʼriy tizimining evolyutsiyasini o‘zida aks ettirgan va adabiy ijod tamoyillarini tushunishdagi o‘zgarishlar tufayli yuzaga kelgan. Islomgacha bo‘lgan davrda uning ilk belgilari belgilab berilgan individual-mualliflik tamoyilining shakllanishi bilan asarlar uslubi ham asta-sekin o‘zgarib bordi. Ayniqsa, shoirlar obrazli nutq vositalariga ko‘proq eʼtibor bera boshladilar. Uslubning rivojlanishiga yana bir muhim omil, yaʼni sheʼriyat funktsiyasining oʻzgarishi taʼsir koʻrsatdi. Agar dastlabki bosqichda ogʻzaki sheʼr „ijtimoiy xotiraning maxsus turi“ boʻlsa va „umumjahon ishonchli bilim“ (P P. A. Gryaznevich atamalari) vazifasini bajargan boʻlsa, vaqt oʻtishi bilan u yangi, asosan estetik mezonlar bilan tartibga solina boshlaydi. Sheʼriy matn voqelik bilan identifikatsiyadan uning namoyishiga oʻtadi. Muallifning mahorati asarning haqiqiyligi bilan emas, balki voqelikni, badiiy fantastikani uzatish mahorati bilan belgilanadi. Axloqiy mezonlarni adabiy va estetik mezonlardan ajratish sharob sheʼriyati bilan bevosita bogʻliq edi. Sheʼriyatdagi estetik omilning axloqdan ajralganligi tufayli haqiqatda qoralangan qadriyat o‘rnini tubdan o‘zgartirish xususiyatiga ega bo‘lgan hamriyat taʼrifining asosiy obyekti har bir narsaga ega edi.

Havolalar

https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%8F%D1%82