Hasan ibn Atahiya
Hassan ibn Atahiya حسان بن عتاهية | |
---|---|
Misr hokimi | |
Mansab davri 745-yil 21-mart – 745-yil 7-aprel | |
Oʻtmishdoshi | Hafs ibn al-Volid ibn Yusuf |
Vorisi | Hafs ibn al-Volid ibn Yusuf al-Hadramiy |
Shaxsiy maʼlumotlari | |
Vafoti | 750 |
Munosabatlari |
|
Ota-onasi | Atahiya ibn Abdurahmon |
Hasan ibn Atahiya (arabcha: حسان بن عتاهية) (750-yilda vafot etgan) – 745-yilda bir muddat Umaviylar xalifaligining Misrdagi hokimi.
Faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Banu Tujib qabilasi aʼzosi boʻlgan Hasan ibn Atahiya Misrning islomiy fathida ishtirok etib, Roshidun xalifasi Umarning hamrohi boʻlgan Hasan ibn Atahiyaning avlodi edi[1]. Bobosi Abdurahmon ibn Hasan Abdulaziz ibn Marvon (h. 685–705) hukmronligi davrida Misr mirshablar boshligʻi (sohib ash-shurta) boʻlib xizmat qilgan[2].
745-yilda Hasan xalifa Marvon ibn Muhammad tomonidan Hafs ibn al-Volid ibn Yusuf al-Hadramiyning oʻrniga Misr hokimi etib tayinlandi. Mart oyida viloyatga kelganida Hasan dastlab Hafs tomonidan tuzilgan armiya boʻlinmalarini tarqatib yuborishga harakat qildi, ammo askarlar zoʻravonlik bilan bunga qarshi chiqishdi va natijada qoʻzgʻolon boshlandi. Askarlar Hafsdan boshqasini viloyat hokim sifatida tan olishdan bosh tortishlarini bildirishdi, Hasan ibn Atahiyani oʻz qarorgohida qamal qilishdi, yana boshqa askarlar esa Amir masjidiga borib, Marvonni xalifalikdan chetlatishga chaqirishdi. Oxir-oqibat, Hasan ham, mahalliy xiroj soligʻi xodimi ham viloyatni tark etishga majbur boʻlidi, Hafs hokimiyatni qayta tikladi. Hasan ibn Atahiya atigi 16 kun davomida Misr hokimligini qoʻlida ushlab turdi[3].
Misrdan quvilganidan keyin Hasan Suriyaga yoʻl oldi va Marvonga boʻlgan voqeani aytib berdi[4]. Tarixchi al-Kindiyning soʻzlariga koʻra, Hasan keyinchalik Misrga qaytib kelgan, Havsara ibn Suhayl Hafs va uning tarafdorlarini hokimiyatdan „tozalaganidan“ keyin sohib ash-shurta etib tayinlangan[5]. Tarixchi Ibn Tagʻribirdiy esa Abbosiylar inqilobiga qadar Hasanning Umaviylar saroyida qolganini daʼvo qiladi[1]. 750-yilda Umaviylar hokimiyatining qulashi ortidan Hasan ham inqilob qurboni boʻlgan, yangi hokim Solih ibn Ali huzuriga olib kelinib, u kaltaklangan va qatl qilish uchun topshirilgan[6].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Ibn Taghribirdi 1929.
- ↑ Al-Kindi 1912.
- ↑ Kennedy 1998, s. 75; Al-Kindi 1912, ss. 85–86; Ibn Taghribirdi 1929, ss. 300–01; Severus 1910, ss. 115 ff.; Ibn 'Asakir 1995, ss. 436–37. This last author (ibid.) also claims that Hassan was governor during the reign of Hisham ibn Abd al-Malik, and furthermore (Ibn 'Asakir 1997, s. 225) makes a reference to his presence at the Battle of Bagdoura in 741.
- ↑ Al-Kindi 1912, s. 86; Ibn Taghribirdi 1929, s. 301, 302.
- ↑ Al-Kindi 1912, s. 89. He may also have been appointed as interim governor after Hawtharah’s departure from Egypt in 749; Al-Kindi 1912, s. 92.
- ↑ Robinson 2010, s. 240; Al-Kindi 1912, s. 98; Ibn Taghribirdi 1929, s. 317; Ibn 'Asakir 1995, s. 437.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Ibn 'Asakir, Abu al-Qasim 'Ali ibn al-Hasan ibn Hibat Allah. Tarikh Madinat Dimashq (ar). Beirut: Dar al-Fikr, 1995.
- Ibn 'Asakir, Abu al-Qasim 'Ali ibn al-Hasan ibn Hibat Allah. Tarikh Madinat Dimashq (ar). Beirut: Dar al-Fikr, 1997.
- Ibn Taghribirdi, Jamal al-Din Abu al-Mahasin Yusuf. Nujum al-zahira fi muluk Misr wa'l-Qahira, Volume I (ar). Cairo: Dar al-Kutub al-Misriyya, 1929.
- Kennedy, Hugh „Egypt as a province in the Islamic caliphate, 641–868“, . Cambridge History of Egypt, Volume One: Islamic Egypt, 640–1517. Cambridge: Cambridge University Press, 1998 — 62–85-bet. ISBN 0-521-47137-0.
- Al-Kindi, Muhammad ibn Yusuf. The Governors and Judges of Egypt (Arabic). Leyden and London: E. J. Brill, 1912.
- Robinson, Chase F. „The Violence of the Abbasid Revolution“, . Living Islamic History: Studies in Honour of Professor Carole Hillenbrand. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2010 — 226–251-bet. ISBN 978-0-7486-3738-6.
- Severus of Al'Ashmunein „Part 3: Agathon - Michael I (766 AD)“, . History of the Patriarchs of the Coptic Church of Alexandria, 1910.
Oldingisi | Misr hokimi 745 |
Keyingisi |