Havo-yer radiotelefon xizmati
Havo-yer radiotelefon xizmati – bu samolyotdan sunʼiy yoʻldosh yoki quruqlikdagi tarmoqqa ovozli qoʻngʻiroqlar va boshqa aloqa xizmatlarini amalga oshirish imkonini beruvchi tizim. Xizmat belgilangan chastotalarda samolyotga oʻrnatilgan transerver orqali ishlaydi. AQShda bu chastotalar Federal aloqa komissiyasi tomonidan ajratilgan. Ushbu aloqa vositalari imkoniyatlari insoniyatning koinot tomongan qadamlaridan biri boʻlgan.
Tizim tijorat va umumiy aviatsiya xizmatlarida qoʻllanadi. Litsenziya egalari havo kemalarida yoʻlovchilar va boshqalarga keng koʻlamli telekommunikatsiya xizmatlarini taklif qilishlari mumkin bundan tashqari bu tizim harbiy maqsadlarda keng koʻlamda foydalaniladi[1].
Tashqi va ichki koʻrinishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]AQSH havo-yerdagi radiotelefon 849 dan 851 megaherts diapazonida radio signal uzatadi; bu signal maʼlum tizimning tashqi koʻrinishi eʼtibor qaratib qabul qiluvchi yerosti stantsiyasiga yoki aloqa sunʼiy yoʻldoshiga yuboriladi. "Tijorat aviatsiya havo-yeri radiotelefon xizmati litsenziyalari 800 MGts diapazonida ishlaydi va barcha aviatsiya bozorlariga, shu jumladan tijorat, davlat va xususiy samolyotlarga aloqa xizmatlarini taqdim etishi mumkin[1]." Agar bu tijorat aviakompaniyasi yoʻlovchi radiotelefonidan qoʻngʻiroq boʻlsa, qoʻngʻiroq kredit karta yoki qoʻngʻiroq kartasi maʼlumotlarini qayta ishlash uchun tekshirish markaziga yoʻnaltiriladi. Afsuski bu tizimda ham baʼzi kamchliklar bor va ular tekshiriladi. Keyin tekshirish markazi qoʻngʻiroqni umumiy kommutatsiyalangan telefon tarmogʻiga yoʻnaltiradi va bu qoʻngʻiroqni yakunlaydi. Qaytish signali uchun yerosti stansiyalari va sunʼiy yoʻldoshlar 894 dan 896 megahertzgacha boʻlgan radio signalidan foydalanadilar.
Chastotalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]FCC tomonidan havo-yer telefon xizmati uchun ikkita alohida chastota diapazoni ajratilgan. Ulardan biri 454/459 MGts, dastlab „umumiy“ aviatsiyada foydalanish uchun (samolyotlar boʻlmagan) va 800 uchun ajratilgan. MGts diapazoni, birinchi navbatda, yoʻlovchilar tomonidan cheklangan qabul qilingan avialayner telefon xizmati uchun ishlatiladi. Keyinchalik ushbu qurilma boshqa maqsadlarda ham foydalanila boshladi. AT&T korporatsiyasi 800 dan voz kechdi. 2005-yilda MGts havo-yer taklifi va Verizon AIRFONE (sobiq GTE Airfone) 2008-yilning oxirida foydalanishdan chiqarilishi rejalashtirilgan, garchi FCC Verizon spektrini qayta auktsionga qoʻygan boʻlsa ham (pastga qarang). Skytel, (hozir tugatilgan) mamlakat boʻylab uchinchi 800 ga ega edi. MGts litsenziyasi, uni qurish uchun emas, balki 450 da ishlashni davom ettirdi; MHz AGRAS tizimi. Uning AGRAS litsenziyasi va operatsion tarmogʻi 2007-yilning aprel oyida Bell Industries kompaniyasiga sotilgan.
450 MGts General Aviation tarmogʻi Nebraska shtatining Bler shahrida joylashgan Mid-America Computer Corporation tomonidan boshqarilib kelinadi, bu xizmat AGRAS deb nomlanadi va Terra va Chelton Aviation / Wulfsberg Electronics tomonidan ishlab chiqarilgan hisoblanadi va Flitephone VI Series sifatida sotiladigan asboblardan foydalanishni qattiyan talab qiladi. Ushbu tarmoqning foydali jihatlari anchagina."Umumiy aviatsiya yer va havo radiotelefon xizmati litsenziyalari 450 MGts diapazonida ishlaydi va kichik bir dvigatelli samolyotlar va korporativ samolyotlar kabi xususiy samolyotlarga turli telekommunikatsiya xizmatlarini taqdim etishi mumkin[1]."
800-yilda MGts diapazonida FCC 10 ta blokli pastga/yuqoriga ulanish tor polosali diapazonlarini (6kHz) va oltita nazorat diapazonini (2,3) aniqladi. Oltita tashuvchi samolyotda telefon aloqasini taklif qilish uchun litsenziyaga ega boʻlib, ularning har biriga 10 ta blokdan va boshqaruv blokidan eksklyuziv foydalanish huquqi berildi. Oltitadan faqat uchtasi oʻz faoliyatini boshlagan va faqat bittasi 1990-yillarda davom etgan, hozirda Verizon Airfone deb nomlanadi.
Tarix
[tahrir | manbasini tahrirlash]1923-yilda Fransiyaning Frankazal va Montaudran aeroportlarida Tuluza havo koʻrgazmasida havodan yerga radiotelefon texnologiyasi namoyishi boʻlib oʻtdi[2].
Rejalashtirilgan parvozda birinchi havodan yerga radiotelefon xizmati 1937-yilda Northwest Airlines tomonidan Chikago-Sietl yoʻnalishida qayd etilgan[3].
AirFone oʻz xizmatlarini 1980-yillarning boshida eksperimental litsenziyalar ostida birinchi toifadan boshlagan; FCCning rasmiy ajratilishi 1990-yilda boʻlgan. Shundan keyin AirFone telefonlari asta-sekin kengaytirilib, har bir oʻrindiq qatoriga bittadan birlik qoʻshildi. Xizmat har doim juda yuqori narxga ega edi. 2006-yilda har bir qoʻngʻiroq uchun $3,99 va daqiqasiga $4,99 va uyali telefonlarning tayyor mavjudligi oshgani sayin kamroq va kamroq foydalanishni koʻrsatdi. 2005-yilda FCC arizasida agentlik 4500 ta samolyot AirFone xizmatiga ega ekanligini taʼkidladi va Verizon AirFone prezidentining The New York Times gazetasida chop etilgan maqolasida har bir reysda atigi ikki-uch kishi qoʻngʻiroq qilishini taʼkidladi.
Verizon birja tickerlarini va cheklangan maʼlumot xizmatlarini qoʻshdi va bu muammolarga yechim deb hisoblandi ammo ulardan unchalik foydalanmadi. 2003-yilda Verizon Tenzing Communications bilan hamkorlikda bortdagi proksi-serverdan foydalangan holda juda past tezlikdagi elektron pochta xabarlarini va United Airlines va boshqa ikkita tashuvchida 64 dan 128 kbit/s tezlikda cheklangan jonli xabar almashishni taklif qildi. Ushbu xizmat taxminan bir yil davom etdi. (Tenzing Airbus va SITA, aviakompaniyaga tegishli tizim integratori investitsiyalari bilan OnAir nomli yangi tashkilotga birlashtirildi. OnAir 2006-yilda sunʼiy yoʻldoshga asoslangan keng polosali ulanish xizmatini ishga tushiradi.)
2006-yilning 10-mayda FCC 65 auktsionni boshladi, unda bor yugʻi 4 dona sotilgan. Radiotelefon qoʻngʻiroqlari amalga oshirilgan MGts spektri va AirFone 2006-yilning 2-iyundagi auktsion yakunlanganidan keyin ikki yil ichida uskunasini qayta koʻrib chiqishni talab qildi. Har bir qoʻngʻiroq uchun maxsus yuqoriga va pastga ulanishga ega tor tarmoqli yondashuv oʻrniga, Verizon oʻz operatsiyalarini 1 ga koʻchirishi kerak. Bu albatta anchagina vaqt talab etardi. MGts boʻlagi, bu qoʻngʻiroq hajmi va sifatini sezilarli darajada oshirishi kutilmoqda.
AirFone uni boshqalar bilan birga baham koʻrish uchun yangilanmaydigan litsenziya oldi. 2010-yilgacha MGts auktsionda D Litsenziyasi gʻolibi bilan vertikal polarizatsiyadan foydalangan holda, auktsion oxirida oʻz rejalarini eʼlon qilmagan JetBlue aviakompaniyasining LiveTV boʻlimi 65 raqamli edi. Keng polosali tarmoqqa yoʻnaltirilgan 3MGts litsenziyasi (C Litsenziyasi) Aircellning qardosh kompaniyasi boʻlgan AC BidCo, LLC tomonidan qoʻlga kiritildi. Aircell ushbu litsenziyadan foydalanib, parvozda keng polosali ulanishni oʻrnatadi. (C litsenziyasiga 849.0-850.5 kiradi MGts va 894,0-895,5 MGts; D litsenziyasi 850.5-851.0 ni oʻz ichiga oladi va MGts va 895,5-896,0 MGts.)
Aircell tomonidan vaqtinchalik yondashuv yuqori yoʻnalishli antennalar bilan mavjud yerga asoslangan uyali tarmoqdan foydalanish edi. Koʻpchilikning fikrlicha bu muvaffaqyat olib kelmaydigandek koʻrindi. Dastlab muvaffaqiyatli boʻlishiga qaramay, tashuvchilar tomonidan GSM va tarqalish spektriga keng miqyosda konvertatsiya qilinishi (barcha tashuvchilar ishtirok etmagan) birinchi avlod Aircell asboblarini eskirgan. Baʼzi birliklar sunʼiy yoʻldoshga asoslangan Iridium uskunasiga almashtirildi, ammo Aircell yaqinda sotib olish 3.800 MGts FCC auktsionida MGts spektri, shubhasiz, mahsulotlarning yangi avlodiga olib keladi. Lekin bu kutilgan natija emas edi.
Faqat 450 MGts AGRAS tizimi haqiqiy konfiguratsiyasida ishlashda davom etmoqda.
Shuningdek qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Samolyotning favqulodda chastotasi
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 „FCC: Wireless Services: Air-Ground Radiotelephone Service: Services“. wireless.fcc.gov (2016-yil 13-aprel). 2016-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 15-dekabr.
- ↑ „La Dépêche : journal quotidien“ (FR). Gallica (1923-yil 21-mart). 2021-yil 25-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-sentyabr.
- ↑ „Sky-to-Air Phone Service Offered on Air Liner“. Popular Mechanics. September 1937. 383-bet. Qaraldi: 28 November 2021.
Kerakli havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- 800 MGts havo-yer radiotelefon xizmatini oʻzgartirish shartlariga FCC buyrugʻi (2005) (Wayback Machine saytida 2018-05-07 sanasida arxivlangan)
- 2006 yil may oyida 800 MGts havo-yer radiotelefon xizmati uchun FCC Auction 65 tafsilotlari (Wayback Machine saytida 2018-05-07 sanasida arxivlangan)
- Aircell bosh sahifasi
- Verizon AirFone prezidentining har bir parvoz uchun qoʻngʻiroqlar hisobi
- FLITFONE-VI HAVO-YERGA TELEFON TARMOQI
- Verizon Notice re: 800 MGts Magnastar xizmatining vaqtinchalik kengaytmasi (2007)