Kontent qismiga oʻtish

Hindiston avtomobilsozlik sanoati

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Chennai Hindistonning umumiy avtomobil sanoatining 35-40 % ga mezbonlik qiladi.
Maruti Suzuki Dzire Hindistondan ishlab chiqariladi va xalqaro bozorlarga eksport qilinadi.
Tata Motorsning keyingi avlod kontsept avtomobili 2015-yil Jeneva avtosalonida

Hindiston avtomobilsozlik sanoati dunyoda beshinchi oʻrinda turadi.[1] 2019-yil yakunlari boʻyicha Hindistonda 4,5 million avtomobil ishlab chiqarilgan, shundan 3.62 million yengil va 893 ming tijorat avtomobili hisoblanadi. Hindiston avtomobil sanoati mamlakatning yalpi ichki mahsulotining (YIM) 7,1 % ni tashkil etadi. 2019-yilda 676 ming yoʻlovchi avtomobili eksport qilindi.

Auto Expo 2014, Noida
Tata ConnectNext EV kontsept avtomobilining intereri 2015-yil Jeneva avtosalonida
Tata Prima T1 yuk mashinasi Buddh xalqaro avtopoligonida
Isuzu kompaniyasining 2016-yilda Sri-City shahrida (Andhra Pradesh, Hindiston) yangi ochilgan ishlab chiqarish zavodi

Tarix

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Secunderabadda mustaqillikdan oldingi avtoulov salonlari
Hind aristokratiyasi mustaqillikka qadar boʻlgan davridagi hashamatli (lyuks) avtomobillarning eng katta xaridorlaridan biri boʻlgan
1945-yilda Kolkata koʻchalaridagi harakati

1897-yilda birinchi mashina Hind yoʻllaridan yurgan. 30-chi-yillarga qadar avtomobillar faqatgina va oz miqdordagi import qilingan.

1940-yillarda Hindistonda embrional avtomobilsozlik paydo boʻldi. Hindustan Motors 1942-yilda, uzoq vaqt raqobatdosh boʻlgan Premier esa 1944-yilda Chrysler, Dodge va Fiat mahsulotlarini ishlab chiqara boshladi.[2] Mahindra va Mahindra 1945-yilda ikki aka-uka tomonidan tashkil etilgan va Jeep CJ-3A avtomobillarini yigʻishni boshlagan. 1947-yilda mustaqillikka erishgach, Hindiston hukumati va xususiy sektor avtomobilsozlik sanoatini taʼminlash uchun avtomobil komponentlarini ishlab chiqarish sanoatini yaratishga kirishdi. 1953-yilda import oʻrnini bosish dasturi ishga tushirildi va toʻliq qurilgan mashinalarni importi cheklandi.

1947—1970-yillar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
1949-yil Hindustan 10 Hindiston Motors tomonidan Buyuk Britaniyaning Morris Motors litsenziyasi asosida qurilgan
Minalardan himoyalangan transport vositasi OFB Jabalpur avtomobil zavodida ishlab chiqarilgan
Hindistonning Ambassador 1960-yillardan 1980-yillarning oʻrtalariga qadar Hindistonning avtomobil bozorida ustunlik qildi va 2014-yilgacha ishlab chiqarildi
Premier Automobiles litsenziyasi asosida chiqarilgan Fiat 1100D keyinchalik „Premer Padmini“ deb qayta nomlangan Ambassadorning yagona haqiqiy raqobatchisi boʻlgan

1952-yil tarif komissiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1952-yilda hukumat birinchi tarif komissiyasini tayinladi, uning maqsadi Hindiston avtomobilsozlik sanoatini tubdan rivojlantirishning texnik-iqtisodiy rejasini ishlab chiqish edi. 1953-yilda komissiya oʻz hisobotini taqdim etdi, unda Hindistonning mavjud avtomobil ishlab chiqaruvchi kompaniyalarini ishlab chiqarish infratuzilmasi boʻyicha, kelajakda talabga binoan, ishlab chiqarish hajmi oshirilishi mumkin boʻlgan, maʼlum miqdordagi transport vositalarini ishlab chiqarish uchun litsenziyaga ega boʻlgan ishlab chiqarish infratuzilmasi boʻyicha tasniflash tavsiya etilgan. Tarif komissiyasining tavsiyalari yangi qoidalar bilan amalga oshirildi, natijada faqat yigʻish uchun ehtiyot qismlar olib kiradigan kompaniyalar, shuningdek, hind sherigi boʻlmagan kompaniyalar ham chiqarib tashlandi. 1954-yilda Tarif komissiyasining ijro etilishidan soʻng, Mumbayda faqat yigʻish zavodlari boʻlgan General Motors, Ford va Rootes Group Hindistondan chiqib ketishga qaror qilishdi.

Tarif komissiyasining siyosati, shu qatorda boshqa sohalarga nisbatan qoʻllaniladigan shu kabi cheklovlar, Raj Litsenziyasi nomi bilan tanildi, bu hind avtomobilsozlik sanoatining eng katta buzilishi boʻlib chiqdi va bu yerda byurokratiya va defitsitga — natijada haridorlar avtomobillar, skuterlar va mototsikllarni uzoq vaqt kutdilar.

1970 — 1983-yillarda

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ammo, 1950—1960-yillarda Hindiston xususiy sektorining oʻsishiga xalaqit bergan milliylashtirish va Raj litsenziyasi tufayli umumiy oʻsish nisbatan sekin boʻldi.

70-yillarning boshlarida oʻsish potentsiali koʻrindi; va koʻp litsenziya shartnomalari tugatildi, ammo yangilangan brending bilan ishlab chiqarishni davom ettirish imkoniyati qoldirrildi. Avtomobillar hanuzgacha elita uchun moʻljallangan edi va Jeeplar asosan davlat tashkilotlari va baʼzi qishloq joylarda ishlatilgan. Oʻn yillikning oxiriga kelib, tovarlarning harakatlanishini engillashtirish uchun tijorat transporti segmentlarida baʼzi ishlar amalga oshirildi. Ikki kishilik segment oʻzgarmay qoldi, faqat shahar joylarda oʻrta sinflarga sotiladigan savdo hajmining oshishi dan tashqari. Hindiston yangi Yashil inqilobni (revolyutsiya) boshlayotgan paytda koʻproq fermer traktorlariga ega boʻlish muhim edi; talabni qondirish uchun rus va sharqiy bloklar import ham amalga oshyapkan edi.

Ammo 1970-yildan keyin transport vositalarini olib kirishga cheklovlar qoʻyilib, avtomobilsozlik sanoati rivojlana boshladi; ammo oʻsish asosan traktorlar, tijorat transporti vositalari va skuterlar taʼminladi. Avtomobillar hanuzgacha hashamatli buyumlardan biri boʻlib qolaverdi. 70-yillarda narxlar nazorati nihoyat olib tashlandi va avtomobil bozoriga raqobatbardosh element kiritildi.[3] Biroq, 80-yillarga kelib, avtoulovlar bozorida hanuzgacha Hindiston va Premier ustunlik qilar edi, ular haddan tashqari koʻp miqdordagi mahsulotlarni juda kam miqdordagi sotgan edilar.[4] 1981-yilda avtoulovlarga egalik qilish darajasi har ming fuqarodan bittasini tashkil etgan — bu tushunarli edi, chunki yillik soliq soligʻi oʻsha paytda hindistonliklarning oʻrtacha daromadidan qariyb ikki baravar qimmatga tushgan.

Saksoninchi-yillarda sahnaga bir nechta raqobatchilar kela boshladi. 1980-yilda Hindistonda chiqarilgan 30 487 ta mashinadan oltitasidan bittasi Hindustan va Premerning ikkita asosiy oʻyinchisidan kelib chiqqan: Standard 1970-yillarning ikkinchi yarmida oʻzlarining litsenziyalarini saqlab qolish uchun atigi bir nechta avtomobil ishlab chiqargan. Yangi raqib boʻlib kichkina Sipani 1975-yildan beri mahalliy ishlab chiqarilgan uch gʻildirakli transport vositalarini yaratishga urinib koʻrgan, ammo 1982-yilda Reliant Kitten asosidagi Dolphinni taklif qilgan. Shunga qaramay, hamma Sanjay Gandining Maruti loyihasiga nazar solgan edi, u hind avtomobilsozlik sanoatida katta oʻzgarishlarni keltirib chiqardi.

OPEC neft inqirozi tufayli dizel dvigatellarini oʻrta tijorat transport vositalariga oʻrnatish uchun baʼzi transport vositalarini oʻzgartirish yoki qayta loyihalashtirishga ehtiyoj paydo boʻldi. 1970-yillarning boshiga qadar Mahindra Jeeplari ham benzinda ishlar edi va Premier tijorat transport vositalari ham benzinlik modellari mavjud edi. Mudofaa sektorida ham yuk mashinalarining koʻpisi benzinli dvigatellar bilan edi.

1984-yildan 1992-yilgacha

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maruti 800 birinchi avlodi 1984-yilda ishlab chiqarilgan
OFB Ordnance Factory Medak tomonidan ishlab chiqarilgan kimyoviy biologik radiologik va yadro razvedka transport vositasi (CBRN-RV)

70-yillarning oxiri — 80-yillarning boshlarida Hindiston yangi modellarni koʻrmadi, mamlakat yigirma yillik dizaynga tayanishda davom etdi. 1982-yilda kelgan Sipani Dolphin jiddiy raqib emas edi, uning plastik tanasi va orqa eshiklari boʻlmagan — bu hind avtomobillarini xaridorlar uchun juda zarur edi. Bu holat hukumatni koʻp ishlab chiqaruvchilarni ishonchsizlikka olib keldi va ragʻbatlantirishga majbur qildi.

1984-yilda Hindistonning oʻsha paytdagi Bosh vaziri Indira Gandi Haydarobod yaqinida Ordnance Factory Medak nomli fabrikasini tashkil qildi. Bu Hindistonning mexanizatsiyalashgan piyoda askarlarining asosi boʻlgan Sarath nomi ostida paydo boʻlgan piyoda jangovar transport vositalarini ishlab chiqarishni boshladi. OFMK hanuzgacha Hindistondagi ICVlarning yagona ishlab chiqarish korxonasi hisoblanadi. 1987-yilda Chennai yaqinidagi Avadi dvigatel zavodi va asosiy jang tanklarida ishlatiladigan dvigatellarni ishlab chiqarish yoʻlga qoʻyildi. 1986-yilda avtomobil sanoatini rivojlantirish uchun hukumat Dehli avtokoʻrgazmasini tashkil qildi. 1986-yildagi koʻrgazma hind avtomobilsozlik sanoatining yangi texnologiyalarni oʻzlashtirayotgani, mahalliy tadqiqotlar va rivojlanishlarni ragʻbatlantirayotgani va ushbu texnologiyalarni Hindistonning ogʻir sharoitlariga moslashtirganining namoyishi edi. Toʻqqiz kunlik namoyishda oʻsha paytdagi bosh vazir Rajiv Gandi ishtirok etdi.

1992-yildan keyingi liberalizatsiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tata Indica, 1998-yilda ishga tushirilgan
Mahindra Scorpio 2002-yilda ishga tushirilgan.
Maruti Suzuki Dzire va uning hatchback versiyasi — Suzuki Swift soʻnggi-yillarda Hindistonda eng koʻp sotiladigan avtomobillar.

Oxir oqibat, Yaponiyaning Suzuki va Toyota va Janubiy Koreyaning Hyundai kabi koʻpmillatli avtomobil ishlab chiqaruvchilariga Hindistonda avtomobilsozlik sanoatining rivojlanishiga yordam beradigan hind bozoriga sarmoya kiritishga ruxsat berildi. Maruti Suzuki ushbu yangi kirishlarning birinchi va eng muvaffaqiyatli boʻlgani va qisman 1980-yillarda avtomobilsozlik sanoatini rivojlantirish boʻyicha olib borgan siyosati natijasidir.[4] 1991-yilda Hindiston oʻz avtomobil bozorini liberallashtirishni boshlaganligi sababli, bir qator xorijiy firmalar ham mavjud hind kompaniyalari bilan qoʻshma korxonalar tashkil etishdi. Isteʼmolchi uchun mavjud boʻlgan variantlarning xilma-xilligi toʻqsoninchi-yillarda koʻpaya boshladi, holbuki ilgari har bir narx klassida bitta variant mavjud edi. 2000-yilga kelib, Hindiston bozorida 12 ta yirik avtomobilsozlik kompaniyalari mavjud boʻlib, ularning aksariyati jahon kompaniyalarining filiallari edi.[5]

Sekin eksport oʻsishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eksport oʻsishi sekinlashdi. Kam miqdordagi transport vositalarini uchinchi bozorlarga va qoʻshni davlatlarga sotish erta boshlandi va 1987-yilda Maruti Suzuki 480 ta avtomobilni Yevropaga (Vengriya) joʻnatdi. 90-yillarning oʻrtalarida biroz oʻsishdan soʻng, hind ishlab chiqaruvchilariga koʻp millatli kompaniyalar tomonidan taqdim etilgan eskirgan platformalar raqobatbardosh boʻlmaganligi sababli, eksport yana bir bor pasaya boshladi.[6] Bu uzoqqa choʻzilmadi va bugungi kunda Hindiston butun dunyodagi bozorlar uchun arzon narxlarda avtomobillar ishlab chiqaradi.

Emissiya normalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2000-yilda transport vositalarining ifloslanishini kamaytirish uchun xalqaro standartlarga muvofiq, markaziy hukumat „Hindiston 2000“ standartlarini eʼlon qildi va keyinchalik Bharat Stage emissiya standartlari deb nomlandi. Ushbu standartlar qatʼiy Yevropa emissiya standartlariga juda oʻxshash va bosqichma-bosqich amalga oshirilgan. Bharat bosqichi IV (BS-IV) birinchi boʻlib 2010-yil aprel oyida 13 shaharda — Dehli (NCR), Mumbay, Kolkata, Chennai, Bangalore, Haydarobod, Ahmedabad, Pune, Surat, Kanpur, Laknavu, Solapur va Agra — va keyin, 2017-yil apreldan, mamlakatning qolgan joylarida amal qilishni boshlagan.

Mahalliy ishlab chiqarishni ragʻbatlantirish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hindiston chet eldan keltirilgan avtomobillarga 125 % soliq soladi, butlovchi qismlarga import soligʻi 10 % ni tashkil qiladi. Shu sababli, soliqlar toʻliq qurilgan birliklar sifatida import qilinishdan koʻra Hindistonda mashinalarni yigʻishga undaydi.[7]

Hajmi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2020-yilga kelib, Hindiston savdo hajmi boʻyicha Germaniyadan keyin 5-oʻrinda, avtomobil bozori boʻyicha ham dunyoda beshinchi oʻrinni egallaydi.[8]

Ishlab chiqarish korxonalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hindistonning avtomobilsozlik sanoatining asosiy qismi teng ravishda uchta „klaster“ ga boʻlinadi. Chennai atrofida eng janubiy va eng katta, 35 % daromad ulushiga ega, mamlakatning avtomobil eksportining 60 % ni tashkil etadi va Heavy Vehicles Factory, Avadi dvigatellar zavodi, Ford, Hyundai, Renault, Mitsubishi, Nissan, BMW ish joyi., Hindustan Motors, Daimler, Caparo, Mini va Datsun .[9][10]

Mumbay yaqinida, Maharashtra, Pune yaqinidagi Chakan yoʻlagi boʻylab, bozorning 33 foiz ulushiga ega boʻlgan gʻarbiy klaster. Audi, Volkswagen va odakoda Aurangabadda joylashgan. Mahindra va Mahindra Nashikda SUV va dvigatellarni yigʻish zavodiga ega. Ushbu hududda General Motors, Tata Motors, Mercedes Benz, Land Rover, Jaguar, Fiat va Force Motors zavodlarida yigʻuv zavodlari mavjud.[11][12]

Shimoliy klaster Milliy Poytaxt viloyati atrofida va 32 % ni tashkil qiladi. Gurgaon va Manesar, Haryanada, mamlakatning eng yirik avtomobil ishlab chiqaruvchisi, Maruti Suzuki joylashgangan.

Gujarat shtati bu rivojlanayotgan klaster hisoblanadi va u yerda MG Motors, Atul Avto — Rajkotda, Ford, Maruti Suzuki va Peugeot-Citroen ham Gujaratda joylashishi rejalashtirilgan.[13]

Kolkatadagi Hindustan Motors (faol emas), Noidadagi Honda va Toyota, Bengalurudagi Volvo va Scania, Andhra dagi Isuzu va Kia, bular barhjasi mamlakatning boshqa avtomobilsozlik mintaqalari.[14][15][16]

Hindistonning avtomobil kompaniyalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hozirda hind kompaniyalari tomonidan ishlab chiqariladigan modellar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hindistonda Maruti Swift . Maruti Suzuki — Yaponiyaning Suzuki Motor Corporation kompaniyasining filiali
Mahindra XUV500, Hindistonda eng koʻp sotiladigan mahalliy ishlab chiqarilgan SUVlardan biri
  • Force Motors (earlier known as Tempo): One
  • Hradyesh:[17] Morris Street[18]
  • ICML:[19] Rhino Rx
  • Mahindra:[20] Bolero, Scorpio, Thar, Quanto, Verito, Verito Vibe, Genio, XUV500, e2o, TUV300, KUV100, NuvoSport, Marazzo,

Alturas G4

  • Maruti Suzuki (Yaponiyaning Suzuki avtoulovi ishlab chiqaruvchisi)[21] Alto K10, Alto 800, WagonR, Swift, DZire, Eeco, Ertiga, Celerio, Maruti Suzuki Celerio X, Ciaz, Vitara Brezza, Baleno, Ignis, S- Xoch, XL6, S-Presso .
  • Tata Motors :[22] Venture, Xenon, Tiago, Tigor, Hexa, Nexon, Harrier, Altroz

Hindistondagi xorijiy avtomobil kompaniyalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hyundai, Renault, Nissan, Datsun, Mitsubishi, Ford, Fiat, Honda, Toyota, Volkswagen, Skoda, Audi, Jaguar, Land Rover, Mercedes-Benz, BMW and MINI are the foreign automotive companies that manufacture and market their products in India.

Hozirgi vaqtda Hindistonda ishlab chiqarilayotgan transport vositalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Faqatgina Chennai shahrida (Hindiston) ishlab chiqarilgan, i10 Hyundai-ning dunyoga eksport qilinadigan eng mashhur avtomobillaridan biridir.
  • Audi India: A3, A4, A6, A8, Q3, Q5, Q7
  • BMW India: 1 Series, 3 Series, 3 Series GT, 5 Series, 7 Series, X1, X3, X4, X5
  • Datsun: Go, Go+, Redi-Go
  • Ford India: Figo, Figo Aspire, Freestyle, Ecosport, Endeavour
  • Honda Cars India Limited: Jazz, Amaze, City, WR-V, Civic, CR-V
  • Hyundai Motor India: Santro, Grand i10, Grand i10 Nios, Elite i20, Xcent, Aura, Verna, Elantra, Creta, Tucson, Venue, Hyundai KONA Electric
  • Isuzu: MU-7, V-Cross
  • Jaguar (subsidiary of Tata Motors): XE, XF, XJ
  • Jeep: Compass
  • Kia: Carnival, Seltos
  • MG: Hector, ZS EV
  • Land Rover (subsidiary of Tata Motors): Discovery Sport, Range Rover Evoque, Range Rover Velar
  • Mercedes-Benz India: A-Class, C-Class, E-Class, GLA-Class, GLE-Class, GLC-Class, S-Class
  • MINI: Countryman.
  • Mitsubishi (in collaboration with Hindustan Motors): Outlander
  • Nissan Motor India: Kicks
  • Renault India: Captur, Duster, Kwid, Triber
  • Škoda Auto India: Rapid, Octavia, Superb, Kodiaq
  • Toyota Kirloskar: Innova Crysta, Fortuner, Camry, Yaris, Glanza Volkswagen India: Polo, Vento, Tiguan, Passat

Hindistondagi tijorat transport vositalari ishlab chiqaruvchilari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hind brendlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • AMW[23]
  • Eicher Motors[24]
  • Force
  • Hindustan Motors[25]
  • Mahindra & Mahindra
  • Premier
  • Tata Motors[26]
  • Hero Motocorp
  • Bajaj Auto
  • TVS Motor Company
  • Atul Auto

QK (QK) brendlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Ashok Leyland[27] — dastlab Ashok Motors (Hinduja guruhiga qarashli) va Leyland Motors oʻrtasida qoʻshma korxona, hozirda Lokland kompaniyalari uchun Ashok Leyland va Nissan Motors (Yaponiya) qoʻshma korxonalari; va John Deere (AQSh) qurilish uskunalari uchun.[28]
  • KaMAZ Vectra[29] — Rossiyaning KaMAZ va Vectra guruhi oʻrtasidagi qoʻshma korxona
  • MAN Force — Force Motors va MAN AG (Germaniya) oʻrtasidagi qoʻshma korxona
  • SML Isuzu — dastlab Swaraj Mazda, Punjab Traktor va Mazda oʻrtasidagi qoʻshma korxona boʻlib, hozirda 53,5 % Sumitomo Group- ga egalik qiladi va hozirgi nomi bilan 2011-yildan beri ishlaydi.[30]
  • Tatra Vectra Motors Ltd — (noaniq) Vectra tomonidan Hindiston bilan dastlabki yuk tashish sheriklik. Kamaz bilan almashtirilgan. Hindistonda sotiladigan Tatra yuk mashinalari endi Bharat Earth Movers Limited bilan hamkorlikda ishlab chiqarilmoqda.
  • VE Commercial Vehicles Limited[31] — VE Tijorat transporti cheklangan — Volvo Group va Eicher Motors Limited oʻrtasidagi qoʻshma korxona.
  • Maruti Suzuki — Indian Maruti va Yaponiyaning Suzuki qoʻshma korxonasi.

Chet elga tegishli brendlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hindistonda elektr transport vositalari ishlab chiqaruvchilari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Ather Energy
  • Ajanta Group.[43]
  • Bajaj Auto
  • Hero Electric[44]
  • Hyundai
  • Mahindra[45]
    • Reva, now Mahindra Reva Electric Vehicles.
  • MG Motor
  • Tara International[46]
  • Tata Motors[47]
  • TVS Motor Company

Bibliografiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Gupta, Sadanand (2012), Automobile Industry in India: A Cluster Approach, Ruby Press & Co., ISBN 978-81-922182-6-7
  • Kamala, T.N. & Doreswamy, A.G. (2007). Strategies for Enhancing Competitiveness of Indian Auto Component Industries (Wayback Machine saytida 2010-04-01 sanasida arxivlangan). Indian Institute of Management Kozhikode.
  • Piplai, Tapas (2001-07-28). „Automobile Industry: Shifting Strategic Focus“. Economic and Political Weekly. 36-jild, № 30. Mumbai, India: Sameeksha Trust. 2892–2897-bet.
  • Tiku, Pran. Six Sizzling Markets: How to Profit from Investing in Brazil, Russia, India, China, South Korea, and Mexico. John Wiley & Sons, 2008. 

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ http://www.oica.net/category/production-statistics/2019-statistics/
  2. ↑ Piplai, p. 2892
  3. ↑ Bhaktavatsala Rao, C. (1993-02-20). „Structural Configurations and Strategic Investments: Indian Automobile Industry“. Economic and Political Weekly. 28-jild, № 8/9. Mumbai, India: Sameeksha Trust. M21-bet.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Automobile Industry: Unconvincing Explanations“. Economic and Political Weekly. XX-jild, № 16. Mumbai, India: Sameeksha Trust. 1985-04-20. 669-bet.
  5. ↑ Piplai, p. 2893
  6. ↑ Piplai, pp. 2894-2895
  7. ↑ Mondal, Dipak (5-iyul 2015-yil). „Going Native“. Business Today. Qaraldi: 30-iyun 2015-yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  8. ↑ http://www.oica.net/category/sales-statistics/
  9. ↑ Jayashankar Menon. „South emerges largest auto cluster in India“. Sulekha.com (11-dekabr 2010-yil). 7-iyul 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-noyabr 2011-yil. (Archive.is saytida 2012-07-07 sanasida arxivlangan)
  10. ↑ „CII launches Chennai zone“. The Hindu Business Line (19-oktabr 2007-yil). Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil.
  11. ↑ „Mahindra Chakan - News“. Zigwheels. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil.
  12. ↑ „Volkswagen Inaugrates [sic] Chakan Plant!“. cubi[CC]apacity. 8-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil. (Wayback Machine saytida 2010-11-08 sanasida arxivlangan)
  13. ↑ Pearson, David. „Peugeot-Citroen to Invest €650 Million in Indian Assembly Plant“. Wall Street Journal (1-sentabr 2011-yil). Qaraldi: 2-sentabr 2011-yil.
  14. ↑ „Skoda plant commissioned near Aurangabad“. Autonews.indiacar.com. 9-sentabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil. (Archive.is saytida 2010-09-09 sanasida arxivlangan)
  15. ↑ „Cars in India,Compare Cars,Upcoming Cars in India“. Carcrox.com. 6-sentabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-sentabr 2016-yil.
  16. ↑ „New Cars in India - Compare Cars - Latest Cars in India“. sagmart.com. Qaraldi: 7-mart 2015-yil.
  17. ↑ „First masterpiece car manufacturer“. Limca Book of Records. 2-aprel 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-mart 2015-yil.
  18. ↑ „Morris Street , hit the roads in New Delhi“. Times of India. Qaraldi: 9-mart 2015-yil.
  19. ↑ „Models“. Icml.co.in. 7-iyun 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil.
  20. ↑ „Mahindra“. Mahindra. 25-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil. (Wayback Machine saytida 2010-11-25 sanasida arxivlangan)
  21. ↑ „Maruti Suzuki company manufactures the best selling cars in India“. Marutisuzuki.com. 29-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil.
  22. ↑ „Products“. Tata Motors. 5-dekabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil.
  23. ↑ „Welcome to the AMW The Global Truck“. Amwasia.com. 16-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil.
  24. ↑ „Eicher Motors Limited“. Eicherworld.com. 9-oktabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-mart 2011-yil. (Wayback Machine saytida 2012-10-09 sanasida arxivlangan)
  25. ↑ „Hindustan Motors' Winner“. HindMotor. 23-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-dekabr 2010-yil.
  26. ↑ „Leading Commercial Vehicle Manufacturer - Tata Motors“. Cvglobal.tatamotors.com. 16-dekabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil. (Wayback Machine saytida 2010-12-16 sanasida arxivlangan)
  27. ↑ „Ashok Leyland“. Ashok Leyland. 19-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil.
  28. ↑ „Joint Ventures“. Ashok Leyland. 2016-yil 20-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-oktabr 2012-yil. (Wayback Machine saytida 2016-10-20 sanasida arxivlangan)
  29. ↑ bsmotoring.com. „Kamaz Vectra plans to invest $60 mn in 5 yrs“. Business Standard motoring (13-noyabr 2010-yil). 2010-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-mart 2011-yil.
  30. ↑ „Company History: Major Milestones“. SML Isuzu Limited. Qaraldi: 2013-yil 16-sentyabr.
  31. ↑ „VE Commercial Vehicles Limited“. VE Commercial Vehicles Limited. Qaraldi: 5-fevral 2011-yil.
  32. ↑ „Unveils BharatBenz – An Exclusive Brand for Its Trucks in India“. Daimler AG (17-fevral 2011-yil). Qaraldi: 6-mart 2011-yil.
  33. ↑ „Caterpillar: India“. India.cat.com (19-mart 2010-yil). 2012-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-mart 2011-yil. (WebCite saytida 2012-10-28 sanasida arxivlangan)
  34. ↑ „2012 Auto Expo: DAF unveils CF truck“. Bsmotoring.com. 2012-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 13-oktyabr.
  35. ↑ „Enters Local Assembly and Sales Collaboration Contract for Medium Duty Busses in India“. ISUZU (3-iyul 2006-yil). 2012-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil. (WebCite saytida 2012-10-28 sanasida arxivlangan)
  36. ↑ „Iveco“. Web.iveco.com. 31-dekabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-yanvar 2011-yil.
  37. ↑ „Mercedes-Benz India - Commercial Vehicles - Bus“. Mercedes-benz.co.in. 4-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil. (Wayback Machine saytida 2010-11-04 sanasida arxivlangan)
  38. ↑ „Home Page“. Piaggio. 9-iyul 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-yanvar 2011-yil. (Wayback Machine saytida 2012-07-09 sanasida arxivlangan)
  39. ↑ „Rosenbauer World - Rosenbauer World Vielseitig im Einsatz. Einzigartig in der Technik“. Rosenbauer.com. Qaraldi: 2013-yil 13-oktyabr.
  40. ↑ „around the world“. Scania. 27-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil. (Wayback Machine saytida 2010-11-27 sanasida arxivlangan)
  41. ↑ „Tatra, A.S.“. Tatra.cz. 28-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil. (Wayback Machine saytida 2010-11-28 sanasida arxivlangan)
  42. ↑ Volvo Buses. „Volvo Buses“. Volvo Buses (28-may 2010-yil). Qaraldi: 28-noyabr 2010-yil.
  43. ↑ „Indian Company to Build Electric Car to Challenge Nano“. EVWorld.com (12-aprel 2008-yil). 2009-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-yanvar 2009-yil. (Wayback Machine saytida 2009-03-27 sanasida arxivlangan)
  44. ↑ „Hero Electric Plans E-Car Launch in Five Years“. Evworld.com (24-avgust 2008-yil). 2009-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-yanvar 2009-yil. (Wayback Machine saytida 2009-03-27 sanasida arxivlangan)
  45. ↑ „India's Mahindra Planning E4-Seat Electric Car for 2010“. EVWorld.com (24-avgust 2008-yil). 2009-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-yanvar 2009-yil. (Wayback Machine saytida 2009-03-27 sanasida arxivlangan)
  46. ↑ „Tara Introduces $2450 Electric Car“. EVWorld.com (17-mart 2008-yil). 2009-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-yanvar 2009-yil. (Wayback Machine saytida 2009-03-27 sanasida arxivlangan)
  47. ↑ „Tata Announces It Is Developing Electric Car“. EVWorld.com (26-iyul 2008-yil). 2009-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-yanvar 2009-yil. (Wayback Machine saytida 2009-03-27 sanasida arxivlangan) 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Hindiston_avtomobilsozlik_sanoati&oldid=5231219" dan olindi