Hindistonda taʼlim

Hindistonda taʼlim, birinchi navbatda, davlat tomonidan boshqariladigan xalq taʼlimi tizimi tomonidan uchta darajada: markaziy, shtat va mahalliyboshqariladi. Hindiston Konstitutsiyasi va 2009-yildagi bolalarning bepul va majburiy taʼlim olish huquqi toʻgʻrisidagi qonunining turli moddalariga koʻra, bepul va majburiy taʼlim 6 yoshdan 14 yoshgacha boʻlgan bolalar uchun asosiy huquq sifatida taqdim etiladi. Hindistondagi davlat maktablari va xususiy maktablarning taxminiy nisbati 7:5 ni tashkil qiladi. 

Taʼlim tizimi

1976-yilgacha taʼlim siyosati va uning amalga oshirilishi Hindistonning har bir konstitutsiyaviy moddalari tomonidan qonuniy ravishda belgilanadi. 1976-yilda konstitutsiyaga kiritilgan 42-oʻzgartirishda taʼlim "bir vaqtdagi fan" ga aylantirildi. Shu paytdan boshlab markaziy va shtat hukumatlari taʼlimni moliyalashtirish va boshqarish uchun boʻlgan rasmiy mas'uliyatni namoyon qilishdi. Hindistondek yirik mamlakatda, hozirda 28 ta shtat va sakkizta ittifoq hududi mavjud boʻlib, bu boshlangʻich taʼlim siyosati, rejalari, dasturlari va tashabbuslarida davlatlar oʻrtasidagi oʻzgarishlarning xilma-xilligini anglatadi. Vaqti-vaqti bilan davlatlarga davlat darajasidagi dasturlar va siyosatlarni yaratishda rahbarlik qilish uchun milliy siyosat asoslari yaratiladi. Shtat hukumatlari va mahalliy hokimiyat organlari boshlangʻich va yuqori boshlangʻich maktablarning aksariyatini boshqaradi va hukumat tomonidan boshqariladigan boshlangʻich maktablar soni ortib bormoqda. Shu bilan birga, xususiy tashkilotlar tomonidan boshqariladiganlarining soni va ulushi ham ortib bormoqda. 2005-6-yillarda boshlangʻich ta’limni taqdim etuvchi maktablarning 83,13 foizi (1–8-sinflar) hukumat tomonidan boshqarilgan va maktablarning 16,86 foizi xususiy boshqaruvda boʻlgan (taniqli boʻlmagan maktablar, Ta’lim kafolati sxemasi doirasida tashkil etilgan maktablar va muqobil oʻquv markazlaridagi bolalar bundan mustasno). 1–8-sinflarda roʻyxatga olish davlat va xususiy maktablar oʻrtasida 73:27 nisbatda taqsimlanadi. Biroq qishloq joylarida bu nisbat yuqoriroq (80:20), shaharlarda esa ancha past (36:66).