Hormuz

Hormuz Hormuz (fors. jzy̰rh hrmz‎) — Eron Islom Respublikasining Hormuzgʻon viloyati tarkibiga kiruvchi Hormuz boʻgʻozidagi orol.

Geografiya

Hormuz oroli Hormuz boʻgʻozining shimoliy qismida, Ummon va Fors koʻrfazi oʻrtasida joylashgan. Sohildan 8 km uzoqlikda joylashgan, 7 dan 8 km gacha boʻlgan oval shaklga ega; maydoni — 42 km². Hormuzning janubi-gʻarbida Qeshm (boʻgʻozdagi eng katta orol) va Larek orollari joylashgan. Relefi adirli (vulqon kelib chiqishi), maksimal balandligi 186 m. Foydali qazilmalar orasida qizil oxra eksport qilinadi. Sohil — asosan qumli plyajlar, baʼzi joylarda qoyalar suvga qaraydi. Asosiy bandargohning sharqida shoʻr botqoq oʻsimliklari boʻlgan kichik suv oqimi tizimi mavjud. Orolning ichki qismida, asosan, oʻsimlik qoplami yoʻq.

Tarix

III asrdan boshlab Hormuz Sosoniylar davlati tarkibiga kirgan. Arab istilolari (632-661) davrida solih xalifalar mulklari Eron togʻlarigacha kengaytirilgach, Hormuz Kirmonning asosiy porti va bozoriga aylandi. Taxminan 1200 yilga kelib Hindiston va Xitoy bilan savdo faqat Hormuz orqali amalga oshirila boshlandi.[1] 13-asr oʻrtalariga kelib Moʻgʻullar imperiyasi (xulaguiylar davlati) tarkibiga kirdi. Bu vaqtda venetsiyalik sayohatchi Marko Polo Ormuzga ikki marta tashrif buyurgan. Keyinchalik Hormuz Temuriylar, keyin Safaviylar davlati tarkibiga kirgan. Ushbu muhim savdo markaziga 1414-1415, 1421-1422 va 1433 yillardagi savdo-diplomatik ekspeditsiyalar paytida Chjen Xe qoʻmondonligi ostidagi Xitoy floti tashrif buyurdi. XIV asrda orol arab savdo davlati Hormuz tomonidan nazorat qilingan, 1507 yilda portugal-fors urushi paytida orol Afonso d’Albukerke boshchiligidagi portugallar tomonidan bosib olingan. Boʻgʻoz ustidan nazoratni taʼminlagan muhim nuqtani himoya qilish uchun portugallar Hormuz qal’asini qurdilar. 1622 yilda orol Fors nazorati ostiga oʻtdi (Ingliz floti yordami bilan Abbos I tomonidan bosib olingan).

Axoli

Yagona doimiy aholi punkti orol shimolidagi Ormuz baliqchi qishlog‘idir. Kichik sugʻoriladigan yerlari va bogʻlari boʻlgan yana bir qancha aholi punktlari mavjud. Yozda migratsiya tufayli orol aholisi ikki barobarga qisqarishi mumkin.[1] Eng yaqin shahar Bandar Abbos, shimoli-gʻarbda 20 km.

Adabiyotlar

https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%BC%D1%83%D0%B7_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2) Hormuz