Ilmi Ametov
| Ilmi Ametov | |
|---|---|
| Tavalludi |
qrim tatarcha: İlmi Ğani oğlu Ametov, Ильми Гъани огълу Аметов 1947 |
| Vafoti |
16-avgust 2011 Simferopol Ukraina |
| Fuqaroligi | SSSR va Ukraina |
| Kasbi | haykaltarosh |
Ilmi Gʻaniyevich Ametov (qrim tatarcha: İlmi Ğani oğlu Ametov, Ильми Гъани огълу Аметов[1], „Ilmi Amet Bayrach“[2]; 1947-yil Samarqand −16-avgust 2011-yil, Simferopol, Ukraina) – Sovet va Qrim-tatar haykaltaroshi, 1960-yillardan beri Qrim-tatar milliy harakati faoli.
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ilmi Ametov 1947-yilda Oʻzbekiston SSR Samarqand viloyatining Kattaqoʻrgʻon shahrida Sudakdan deportatsiya qilingan Anife Usmon va Gane Amet oilasida tugʻilgan[3]. U Amir-Ali Seit-Mamut-oʻgʻli oilasidan chiqqan, uning ikki oʻgʻli, jiyani va kuyovi 1866-yilda Abbot Parteniusni oʻldirishda ayblangan va 1868-yilda Kef (hozirgi Feodosiya) shahrida qatl etilgan[4].
1966-yilda Navoiy politexnika institutiga oʻqishga kirdi, lekin 1968-yilda dekanatning koʻplab ogohlantirishlaridan soʻng Qrim tatarlarining milliy harakatida qatnashgani uchun oʻqishdan haydaldi. Oʻsha yili Ametov va uning oilasi Qrimga qaytib keldi va keyinchalik Krasnodar oʻlkasining Krimsk shahriga joylashdi[5].
Ametov 1967-yilda Moskvaga boradi va u yerda dissidentlar Pyotr Yakir, Vladimir Bukovskiy va Mustafo Jemilev bilan uchrashadi[6].
1969-yil 18-mayda Nijnebakanskayada faollar yigʻilishida oʻzining boʻlajak turmush oʻrtogʻi Fatma bilan tanishdi, u oʻqituvchilik qiladi[7].
Chet elga tashish uchun Moskva va SSSR viloyatlariga milliy harakat hujjatlarini yetkazib berdi.
1971–1974-yillarda Boku davlat rassomlik bilim yurtining toshni badiiy qayta ishlash fakultetida tahsil olgan, 1977-yilda Bokudagi restavratsiya ustaxonalarida ishlagan, keyin Krasnodar oʻlkasiga qaytib kelgan.
Haykaltarosh 1987-yilda Qrimga koʻchib oʻtdi, avval Stariy Krim shahrida, keyin esa Simferopolda joylashdi.
1987–1988-yillarda Surb-Xach monastiridagi buloqlarda oʻz kuchi bilan restavratsiya ishlarini olib bordi[8].
2004–2006-yillarda Ametov „Maarifchi“ Qrim-tatar oʻqituvchilari uyushmasi bilan birgalikda vayron qilingan muqaddas joylarga yodgorlik belgilarini ishlab chiqarish va oʻrnatish boʻyicha bir qator loyihalarni amalga oshirdi.
Ilmi Ametov 2011-yil 16-avgustga oʻtar kechasi uzoq davom etgan xastalikdan soʻng vafot etdi. Ertasi kuni Simferopolning Kebir Jomiy bosh masjidida boʻlib oʻtgan vidolashuv marosimida parlament raisi Mustafo Jemilev, Qrim Oliy Radasi deputatlari Refat Chubarov va Leonid Pilunskiy, Qrim hukumati vakillari va boshqa jamoat va siyosiy arboblar ishtirok etdi[9].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Ilmi Gʼani ogʼlu Amet (Wayback Machine saytida 2016-04-25 sanasida arxivlangan) / / \ Qasevet: Istoriko-etnograficheskiy jurnal. – № 34, 2011
- ↑ Anons na 5 iyunya 2012 // Krimskoe informatsionnoe agentstvo
- ↑ Ilmi Gʼani ogʼlu Amet (Wayback Machine saytida 2016-04-25 sanasida arxivlangan) / / \ Qasevet: Istoriko-etnograficheskiy jurnal. – № 34, 2011
- ↑ Kovalchuk Anna Bentajniy dux mastera 06.06.2012 // Vseukrainskiy informatsionno-kulturniy sentr
- ↑ Ilmi Ametov // Golos Krima. – 19.08.2011.
- ↑ Ilmi Gʼani ogʼlu Amet (Wayback Machine saytida 2016-04-25 sanasida arxivlangan) / / \ Qasevet: Istoriko-etnograficheskiy jurnal. – № 34, 2011
- ↑ Ilmi Ametov // Golos Krima. – 19.08.2011.
- ↑ Useinova Gulnara „On jil dlya naroda bez falshi, i znachit, ostalsya jivim“ // Golos Krima. —08.06.2012
- ↑ Skonchalsya izvestniy krimskiy skulptor Ilmi Ametov // Krim24. – 16.08.2011