Ilohiy Onaning Vilena tasviri

Ilohiy Onaning Vilena ikonasi — afsonaga koʻra Evangelist Luqo tomonidan chizilgan Xudo onasining qadimiy tasviridir.

1495-yilda Buyuk Gertsog Ivan III oʻz qizi Yelenani Litva Buyuk Gertsogi Aleksandrga uylanganida ushbu belgi bilan barakaladi. Belgining Vilenaga koʻchirilishi sharafiga 28-fevralda (eski uslub boʻyicha 15-fevral) bayram tashkil etildi. Yelena oʻlimidan soʻng tasvir Vilnadagi Prechistenskiy soboridagi qabri ustiga qoʻyildi. Brest Ittifoqi tuzilgandan soʻng belgi Uniatesga oʻtdi. Keyinchalik belgi Vilena Muqaddas Uch Birlik monastiriga koʻchirildi.

Tasvir uzoq vaqtdan beri Vizantiya imperatorlarining oilaviy ziyoratgohi boʻlgan. Eng keng tarqalgan versiyaga koʻra 1472-yilda ikonka Moskvaga Buyuk Gertsog Ivan III ning xotini boʻlgan malika Sofiya Paleolog tomonidan olib kelingan. Bundan tashqari keng qoʻllab-quvvatlanmaydigan versiya ham mavjud, bu belgi bir vaqtlar Vizantiya imperatorlaridan sovgʻa sifatida qabul qilingan Galisiya knyazlari tomonidan Moskva Buyuk Gertsogiga oʻtgan

Ikki marta rus podsholari ikonani oʻzlariga qaytarishga harakat qilishdi:

• 1569-yildagi Livoniya urushi paytida ular 50 ta asirni qaytarish uchun ozod qilishga vaʼda berishdi, ammo bu taklif rad etildi;
• 1655-yilda Vilenani Aleksey Mixaylovich qoʻshinlari egallab olgandan soʻng uning nomidan Vilena voivodasi Mixail Shaxovskoy ikonani topishga harakat qildi, ammo u Krulevetsdagi (Königsberg) monastiriga olib ketildi.

Belgini nishonlash 15(28)-fevral boʻlib oʻtadi (uning Vilenaga koʻchirilishini xotirlash uchun) va 14 (27)-aprel.

Birinchi jahon urushi paytida Litva va Belorussiyaning front zonasidan koʻplab ziyoratgohlar, shu jumladan Vilena ikonasi evakuatsiya qilindi. 1915-yilda ikona Vilena shahidlarining qoldiqlari bilan birga Moskva Donskoy monastiriga olib kelingan va bundan keyin uning taqdiri nomaʼlum.

Adabiyotlar

• Тальберг Н. Д.. Пространный месяцеслов Святых в Земле Российской просиявших. В каких нуждах каким иконам надлежит поклоняться, Репринт. изд, Вера, 1997 — 320—321-bet. 
• Piskun Yu. A. Vilenskaya odigitriya ikona Bojiey Materi // Pravoslavnaya ensiklopediya. — M., 2004. — T. VIII : „Verouchenie — Vladimiro-Volinskaya eparxiya“. — S. 475—476. — 752 s. — 39 000 ekz. — ISBN 5-89572-014-5.
• Prosiyavshaya Vilenskaya Odigitriya. Material o Vilenskoy ikone Bojiey Materi