Interval (musiqa)

Interval (musiqada) — bir vaqtda yoki birin-ketin eshitilgan ikki tovush oralig'i. Tovushqatorning qamragan pogʻonalariga qarab, lotincha tartib sonlarining nomi bilan (prima, sekunda, tersiya, kvarta va hokazo) ataladi. Ketma-ketiga sadolanuvchi tovushlardan melodik I., baravariga (qoʻshalogʻiga) sadolangan tovushlardan garmonik I. tarkib topadi. Musiqa nazariyasida I.lar hajmi (pogʻonalar soni) va tonlar miqdori bilan oʻlchanadi. Bir oktava doirasidagi I.lar oddiy, bir oktavadan keng I.lar (nona, detsima, undetsima va hokazo) tarkibiy I.lar deyiladi. Hamohanglik yoki ohangsizlik jihatidan garmonik I.lar konsonans va dissonanslarta boʻlinadi. I. duana-zo"ning oʻlchov birligidir. Sharq mu-siqa nazariyasida I. boʻʼd deb yuritilgan.

Tarixi

Musiqiy interval tushunchasi qadimdan kelib chiqqan va uning tarixi musiqaning rivojlanishi bilan chambarchas bog'liq. Dastlabki musiqiy nazariyalar va tushunchalarni qadimgi yunon olimlari rivojlantirgan. Ular orasida eng mashhurlaridan biri Pifagor bo'lib, u interval va tovush balandligi o'rtasidagi matematik nisbatlarni o'rgangan.

Pifagor tovush balandliklarini o'lchash va klassifikatsiya qilishda torli cholg'ularni tahlil qilgan. U torning uzunligi va uning chiqargan tovushi orasidagi nisbatni o'rganib, intervallarni matematik asosga keltirdi. Pifagor va uning izdoshlari intervallarni matematik nisbatlar orqali ifodalashgan, masalan, oktava nisbatini 2:1, kvinta nisbatini 3:2 kabi belgilashgan. Shu tarzda musiqiy intervallarni o'lchash va aniqlash muhim bo'lgan.

Interval so'zi lotin tilidan kelib chiqqan bo'lib, uning asl ma'nosi "orasidagi masofa" degan tushunchani anglatadi. Lotincha "intervallum" so'zi ikki narsa orasidagi bo'shliq yoki masofani bildiradi. Musiqada bu ikki nota o'rtasidagi masofani anglatish uchun ishlatilgan va keyinchalik bu atama musiqa nazariyasiga keng qamrovda kiritilgan.

Musiqiy interval tushunchasi va nomi qadimdan turli xalqlar va madaniyatlar tomonidan qabul qilingan va rivojlantirilgan. Yunonlardan boshlab, o'rta asrlarda Yevropa musiqashunoslari, masalan, Boetsiy kabi olimlar musiqiy nazariyalarni tizimlashtirgan va interval tushunchasini fanga keng joriy qilganlar. Shu sababli "interval" nomi musiqiy nazariyada chuqur ildiz otib, hozirgi zamon musiqasida ham qo'llanilmoqda.

Turlari

Interval musiqada ikki nota orasidagi tovush balandligi farqini ifodalaydi. Bu farq balandlikdagi masofani o'lchaydi va ularning orasidagi munosabatni tushunish uchun ishlatiladi. Intervallar ikki asosiy turga bo'linadi: melodik va garmonik.

1. Melodik interval - bu ketma-ket o'ynaladigan ikkita nota orasidagi masofa.

2. Garmonik interval - bu bir vaqtning o'zida yangraydigan ikki nota orasidagi masofa.

I. diatonik va xromatik bo'lishi mumkin:

Diatonik interval - bu ma'lum bir gammadagi notalar orasidagi masofa (masalan, majburiy yoki minor gammasida).

Xromatik interval - bu ikki nota orasidagi masofa xromatik gammani tashkil qilganda hosil bo'ladi.

I. asosiy va kattalashtirilgan/kichiklashtirilgan shakllarda bo'ladi:

Asosiy intervallar: kichik sekunda, katta sekunda, kichik terts, katta terts, kvart, kvinta, kichik seksta, katta seksta, kichik septima, katta septima, oktava.

Kattalashtirilgan va kichiklashtirilgan intervallar: asosiy intervallarning masofasi yarim ton (xromatik yarim ton) bilan kattalashtirilganda yoki kichiklashtirilganda hosil bo'ladi.