Ishbara Xoqon
Ishbara Xoqon | |
---|---|
Xoqon | |
Birinchi Turk Xoqonligi Xoqoni | |
Saltanat | 581–587 |
Davomchisi | Bagha Xoqon |
Tugʻilishi | Il Kül Shad Bagha Ishbara Qaghan |
Turmush oʻrtogʻi | Malika Qianjin |
Otasi | Issiq Xoqon |
Dini | Tangrichilik |
Ishbara Xoqon (eski turkiy: 𐰃𐱁𐰉𐰺𐰀:𐰴𐰍𐰣; soʻgʻd: nw’’r γ’γ’n) – Bumin Xoqonning nabirasi Issiq Xoqonning birinchi o‘g‘li, Turk xoqonligining oltinchi xoqoni (581 – 587)[1].
Teginlik (shahzoda) davri
[tahrir | manbasini tahrirlash]U Taspar xoqon tomonidan sharqiy hududlarga kichik xoqon etib tayinlangan[2].
Hokimiyat davri
[tahrir | manbasini tahrirlash]Turklarning Ishbaradan oldingi ismi noma'lum xoqoni vafot etdi. Taxt uchun kurash boshlanib ketdi. Talopien (Muqan xoqonning oʻgʻli) va Taspar oʻrtasida shiddatli tortishuv boʻldi Oliy kengash bu muammoni vaqtincha hal qilish uchun Ishbara Xoqonni hukmdorlikka qoʻyishda. Bu harakat katta akadan kenja ukaga va to‘ng‘ich o‘g‘ildan kichigiga merosning an’anaviy tizimini buzdi. Bu oʻta beqaror vaziyat tezda fuqarolar urushiga boshlanib ketdi, Suy Xitoylari Koʻkturklarni zaiflashtirish uchun ushbu fuqarolik urushini battar avj olishiga hissa qoʻshdilar. Xoqon Shimoliy Chjou malikasi Qianjinga uylandi, bu uning hokimiyatini mustahkamlash uchun bir usul edi. Xotinining hamrohligidagi elchilardan biri josus Chjansun Sheng edi. Josus Ishbara bilan doʻst boʻlishga muvaffaq boʻldi va koʻp yillarini turklar bilan oʻtkazdi. Uning Ko‘kturklarning urf-odatlari va muassasalari haqidagi bilimlari Suy imperiyasi uchun katta ahamiyatga ega edi. Fuqarolar urushini tugatish uchun Ishbara nihoyat Suy sulolasini oʻzining hukmdori deb tan oldi. Oxir-oqibat Ishbara oʻzining hukmronligini yoʻqotsa ham xoqonlikni saqlab qolishga muvaffaq boʻldi. 587-yilda Ishbara Xoqon vafot etgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Golden, P. B. (1992). An Introduction to the History of the Turkic Peoples. Wiesbaden: Otto-Harrassowitz. pp. 121–122.
- ↑ Ahmet, Taşağil (1995–2004). Gök-Türkler. Atatürk Kültür, Dil, ve Tarih Yüksek Kurumu (Turkey). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975161113X. OCLC 33892575