Ishmuhammad Baykishiyev
Ishmuhammad Baykishiev — Buxoro amirligining Rossiya va Usmonli imperiyalaridagi elchisi. G. Volkonskiy mukofot sovrindori.
Rossiya imperiyasidagi elchixona[tahrir | manbasini tahrirlash]
1795-yilda I.Baykishiev birinchi marta Mangʻitlar sulolasidan boʻlgan oʻzbek hukmdori — Amir Shohmurod (1785—1800) tomonidan yuborilgan elchixonaga rahbarlik qiladi. Keyin u diplomatik vazifalarni Orenburgdagi savdo faoliyati bilan birlashtirdi, buning uchun uni hatto Orenburg gubernatori G. Volkonskiy mukofotga sazovor boʻladi. U Sankt-Peterburgga amirning sovgʻalari bilan kelgan, ular orasida fil ham tilga olinadi. Imperator Paveel I bilan olib borilgan muzokaralar natijasida u toʻp quyish uchun amirlik uchun zarur boʻlgan 600 funt mis sotib olishga muvaffaq boʻldi. I.Baikishiev Buxoroga misdan tashqari amirga imperatordan sovgʻa — stol va choy kumushlari solingan sandiq olib kelgan, oʻzi ham sovgʻa sifatida kumush choy toʻplami solingan sandiq olgan[1].
Amir Shohmurodning oʻgʻli Haydar (1800—1826) taxtga oʻtirgandan soʻng Rossiya imperiyasi bilan aloqalarni mustahkamlashga qaror qiladi va elchixona yuboradi. Elchixonaga yana korchi-boshi yoki devonbegi degan yuksak unvonga ega boʻlgan I.Baikishiev boshchilik qildi[2]. 1802-yil oxirida elchixona Sankt-Peterburgga kelib, imperatorga sovgʻa sifatida sharqona zotli 5 ta ot olib keladi. U olib kelgan „maktub“da amir Haydarning Buxoro taxtiga oʻtirganligi eʼlon qilingan boʻlib, unda yangi hukmdor Aleksandr Ini taxtga oʻtirgani bilan tabriklagan[3]. Muzokaralar natijasida I.Baykishiev buxorolik fuqarolarning Rossiya orqali Hajga borishi uchun imperatorlik ruxsati, shuningdek, buxorolik savdogarlar uchun qator imtiyozlar olishga erishdi. Amirga javob xati bilan birga sovgʻalar — qimmatbaho toshlardan yasalgan tilla soat va ikki dona brokar yuborilgan[2].
Usmonli imperiyasidagi elchixona[tahrir | manbasini tahrirlash]
1803-yilda Ishmuhammad Baykishiyev diplomatik topshiriq bilan Istanbulga keladi. 1804-yilda Buxoroga qaytib keldi[3][4].
Ishmuhammad Boykishiyev elchixonalari Buxoro—Rossiya va Buxoro—Usmonli munosabatlarining mustahkamlanishiga hissa qoʻshgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Михалева 1982, s. 68—69.
- ↑ 2,0 2,1 Зайцев 2008, s. 16—17.
- ↑ 3,0 3,1 Васильев 2014, s. 113.
- ↑ Васильев 2014, s. 116.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Васильев А. Д.. Знамя и мечь от падишаха. Политические и культурные контакты ханств Центральной Азии и Османской империи (середина XVI — начало XX вв.), 2000 — 356 bet. ISBN 978-5-98604-478-1.
- Михалева Г. А.. Торговые и посольские связи России со среднеазиатскими ханствами через Оренбург (вторая половина XVIII — первая половина XIX в., 1982 — 92 bet.