Kontent qismiga oʻtish

Islomdagi opa-singillar

Vikipediya, erkin ensiklopediya

 

Islomdagi opa-singillar(tashkilot)
Mamlakat Malayziya
Tashkilot turi Nodavlat tashkiloti
Tashkilot asoschilari Zayna Anvar, Amina Vadud, Askiya Adam, Norani Usmon, Rashida Abdulla, Rose Ismoil va Sharifa Zuriya Aljeffri
Tashkil etilgan yili 1988-yil
Maqsadi Islom ayollari huquqini himoyalash(Malayziyada dindan chiqmagan holda)
Rasmiy sayti http://www.sistersinislam.org

"Islomdagi opa-singillar" (SIS) — Malayziya fuqarolik jamiyati tashkiloti boʻlib, islom va umuminsoniy huquqlar doirasida ayollar huquqlarini himoya qilish bilan shugʻullanadi. Musulmon ayollarning huquqlarini taʼminlashga qaratilgan saʼy-harakatlari Qur’on tomonidan buyurilgan tenglik, adolat va erkinlik tamoyillariga asoslanadi. Islomdagi opa-singillar ishi Islom nomidan ayollarni kamsituvchi qonunlar va siyosatlarga qarshi kurashga qaratilgan. Shunday qilib, u Malayziyaning islomiy oilasi va shariat qonunlarida koʻpxotinlilik,[1] bolalar nikohi,[2] axloqiy nazorat,[3] islom huquq nazariyasi va huquqshunosligi, hijob va hayo,[4] ayollarga nisbatan zoʻravonlik va hudud kabi masalalarni hal qiladi.[5] U oʻzining islomiy feministik tadqiqotlari va targʻiboti bilan mashhur.[6]

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Zayna Anvar

„Agar Xudo xuddi Islom kabi adolatli boʻlsa, nega Islom nomidan chiqarilgan qonunlar va siyosatlar adolatsizlikni yuzaga keltiradi?“. Islomdagi opa-singillar (SIS) asoschilari Islom nomidan muslima ayollarga nisbatan kamsitish muammosiga yechim izlay boshlaganlarida ana shu savolga duch keldi.[7] 

Islomdagi opa-singillar 1988-yilda tashkil etilgan va 1993-yilda SIS Forum Malaysia nomi bilan nodavlat tashkilot sifatida roʻyxatga olingan. Islomdagi opa-singillar nomi mualliflik nomi sifatida saqlanib qolgan.

„Islomdagi opa-singillar“ tashkilotiga yetti nafar ayol asos solgan: Zayna Anvar, Amina Vadud, Askiya Adam, Norani Usmon, Rashida Abdulla, Rose Ismoil va Sharifa Zuriya Aljeffri. Boshqa aʼzolar orasida Toni Qosim kabi faollar ham bor.

Faoliyatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bugungi kunda Islomdagi opa-singillar ish sohalari kengayib, demokratiya, inson huquqlari va konstitutsiyaviylik, shuningdek, inson huquqlari tamoyillariga va Malayziya hukumati tomonidan imzolangan xalqaro shartnoma va konvensiyalarga rioya qilishga chaqiruvchi kengroq masalalarni qamrab oldi. Shundan soʻng Islomdagi opa-singillar Islomdan chiqishga urinayotgan musulmonlarni jinoiy javobgarlikka tortish va Islomdagi turli fikrlarni oʻchirishga urinishlar oldida muhim ahamiyatga ega boʻlgan davlat pozitsiyalarini egallay boshladi. 

„Telenisa“ — bu ayollarga (va erkaklarga) shariat Islomiy Oila huquqi boʻyicha yordam berish uchun telefon va WhatsApp orqali bepul yuridik maslahat xizmati mavjud.[8][9]

Bu faoliyatlar zamirida jamiyatni yaxshilash uchun harakat qilayotgan manfaatdor guruh sifatida Islomdagi opa-singillar mamlakatdagi yirik inson huquqlari va demokratik harakatlardan ajralib turolmaydi, degan qatʼiy ishonch yotadi. Gender adolati uchun harakat, albatta, inson huquqlarini himoya qilish harakatining bir qismi boʻlishi kerak va aksincha. Fuqarolik jamiyatining rivojlanishiga imkon beruvchi demokratik makonni himoya qilish va kengaytirish „va Malayziya Konstitutsiyasining asosiy erkinliklarini qoʻllab-quvvatlash“ barcha fuqarolarning burchidir, chunki aynan mana shu erkinliklar Islomdagi opa-singillar kabi guruhlarning mavjud boʻlishiga imkon bergan.[10]

Mufassira (tafsir boʻyicha mutaxassis) Amina Vadudning tajribasi orqali guruh Qurʼon germenevtikasi modelini yaratishda faol ishtirok etdi, bu esa Vahiyning ijtimoiy-tarixiy kontekstini va alohida Qurʼon kontekstini bir butun sifatida oʻrganib chiqdi. Guruh Matn tilini va uning sintaktik va grammatik tuzilishini oʻrganib chiqdi va uning dunyoqarashini tushunish uchun Matnni bir butun sifatida koʻrib chiqdi. Ushbu qoʻshma metodologiya bir tomondan ilohiyot va talqin, ikkinchi tomondan, zamonaviy ijtimoiy-huquqiy kontekstda musulmon ayollarning kundalik voqeliklari oʻrtasida hayajonli interfeys paydo boʻlishiga imkon berdi.[11] Ayollar oʻzlarining bilimlari bilan kuchga kirgan holda, Islom ayollarni kamsitadi, degan hukmron eʼtiqodni yoʻq qilish uchun oʻz xulosalarini jamoatchilik bilan baham koʻrishga majbur boʻldilar.[12]

Ularning vazifasi gender tengligi, adolat, erkinlik va islomning qadr-qimmati tamoyillarini ilgari surish va ayollarga oʻzgarishlar tarafdori boʻlish huquqini berishdir.[13] Ular ayollar tajribasi va voqeliklarini inobatga olgan Islomda ayollar huquqlarining asosini yaratishga intilishadi; ayollarni erkaklarnikidan pastroq deb hisoblaydigan tafakkurni oʻzgartirish orqali ayollar duch kelishi mumkin boʻlgan adolatsizlik va kamsitishlarga barham bermoqchi; va ular jamoat bilimini oshirishni, qonunlar va siyosatlarni Islomda adolat va tenglik doirasida isloh qilishni xohlaydilar.[14]

„Islomdagi opa-singillar“ yetakchilari quyidagilarni taʼkidlaydilar: „Biz Islomning inqilobiy ruhini qoʻllab-quvvatlaymiz, bu din 1400 yil avval nozil boʻlganida ayollarning mavqeini koʻtargan. Ishonamizki, Islom ayollarga nisbatan zulm va ularning tenglik va inson qadr-qimmati kabi asosiy huquqlarini inkor etishni maʼqullamaydi. Biz din ayollarni erkaklarnikidan past va boʻysunuvchi deb hisoblaydigan madaniy urf-odatlar va qadriyatlarni oqlash uchun foydalanilganidan chuqur qaygʻudamiz va buning imkoni boʻldi, chunki erkaklar Qur’on matni talqini ustidan mutlaq nazoratga ega edilar.“[15] 

Tanqid

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Islomdagi opa-singillar oʻz qarashlari tufayli konservativ musulmon davlati va nodavlat aktyorlarining tanqidiga uchradi. Masalan, monogamiyani Qur’on ideali sifatida targʻib qilishda uning pozitsiyasi[16] Islom taraqqiyoti departamenti (JAKIM) tomonidan eʼtirozga uchradi.[17] Guruh, shuningdek, Pan-Malayziya Islomiy partiyasining (PAS) 1993-yildagi Kelantan Syariah Jinoiy qonun loyihasini (H) Malayziyalik ayollarni kamsitgani va dindan qaytganlik uchun oʻlim jazosini belgilagani uchun tanqid qilgani uchun gʻazablantirdi.[18] Pan-Malayziya Islomiy partiyasi 2009-yilda Islomdagi opa-singillarni tekshirishga va uning aʼzolarini „reabilitatsiya qilishga“ chaqirdi.[19]

2010-yilda Malayziya masjid yoshlari assambleyasi (MAMY) tashkilot nomidagi „islom“ soʻzini notoʻgʻri ishlatganlikda ayblab, „Islomdagi opa-singillar“ga qarshi sudga murojaat qilgan. Biroq, Oliy sud arizani rad etdi.[20] Boshqa oʻng qanot guruhlari „Islomdagi opa-singillar“ diniy tamoyillarni notoʻgʻri talqin qilmoqdalar, deb daʼvo qilmoqdalar.

2014-yilda Selangor islom diniy kengashi (MAIS) fatvo chiqardi va unda „Islomdagi opa-singillar“, shuningdek, diniy liberalizm va plyuralizmni targʻib qiluvchi boshqa tashkilotlar islom taʼlimotidan chetga chiqishadi, deb eʼlon qildi. Farmonga koʻra, liberal va plyuralistik diniy tafakkurni targʻib qiluvchi nashrlar noqonuniy deb eʼlon qilinadi va musodara qilinadi, ijtimoiy tarmoqlar ham nazorat qilinadi va cheklanadi.[21] Malayziyada fatvolar qonuniy kuchga ega boʻlgani uchun[22] Islomdagi opa-singillar konstitutsiyaviy asoslarga koʻra unga eʼtiroz bildirmoqda.[23]

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Polygamy not a God-given right to Muslims“.
  2. ↑ „Syariah court fails to protect and safeguard Muslim girls — Sisters in Islam“. 2014-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  3. ↑ „Archives“. 2014-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  4. ↑ „Sisters In Islam: News / Comments / Dress and Modesty in Islam“. 2013-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  5. ↑ „Sisters In Islam: Sisters in Islam remains firmly opposed to the implementation of Hudud law for Malaysia“. 2017-yil 20-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  6. ↑ Gürkan, Senem; Barut, Yaşar (7 June 2021). „Feminizmden Esinlenen İslami Bir Oluşum: Sisters in Islam (SIS)“. Ondokuz Mayıs University Journal of Women's and Family Studies (turk). 1-jild, № 1. Ondokuz Mayıs University. 41–53-bet. {{cite magazine}}: Unknown parameter |trans_title= ignored (|trans-title= suggested) (yordam)
  7. ↑ „Sisters In Islam: The SIS Story“. 2014-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  8. ↑ Aiman. „Domestic violence main cause of marriage breakdowns in 2020, says SiS“ (en-US). Free Malaysia Today (FMT) (2021-yil 27-may). 2021-yil 27-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-iyun.
  9. ↑ „Telenisa - Sisters in Islam“ (en-US). Qaraldi: 2021-yil 25-iyun.
  10. ↑ „Sisters In Islam: The SIS Story“. 2014-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  11. ↑ „Sisters In Islam: The SIS Story“. www.sistersinislam.org.my. 2014-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 16-noyabr.
  12. ↑ „Sisters In Islam: The SIS Story“. www.sistersinislam.org.my. 2014-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 16-noyabr.
  13. ↑ „Sisters In Islam: Mission Statement and Objectives“. www.sistersinislam.org.my. 2015-yil 17-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 16-noyabr.
  14. ↑ „Sisters In Islam: Mission Statement and Objectives“. www.sistersinislam.org.my. 2015-yil 17-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 16-noyabr.
  15. ↑ „Sisters In Islam“. www.facebook.com. Qaraldi: 2015-yil 16-noyabr.
  16. ↑ „Attack on Monogamy Campaign“. 2014-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  17. ↑ „Refuting Sisters in Islam“. 2012-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  18. ↑ „No Country for Muslim Women“. Muslimah Media Watch. 2022-yil 25-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  19. ↑ „Archives“. 2009-yil 10-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  20. ↑ „Sisters in Islam get to keep name“. 2016-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  21. ↑ „Selangor | Portal Rasmi Fatwa Malaysia“. 2014-yil 3-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 3-noyabr.
  22. ↑ „Selangor | Portal Rasmi Fatwa Malaysia“. 2014-yil 3-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 3-noyabr.
  23. ↑ Bedi. „Sisters in Islam files for judicial review on fatwa“ (en). The Star. Qaraldi: 2021-yil 25-iyun. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Islomdagi_opa-singillar&oldid=3965210" dan olindi