Kontent qismiga oʻtish

Jahon boks assotsiatsiyasi (WBA)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Jahon boks assotsiatsiyasi (WBA), ilgari Milliy boks assotsiatsiyasi (NBA) nomi bilan tanilgan, Jahon boks kengashi (WBC), Xalqaro boks federatsiyasi (IBF) va Jahon boks tashkiloti (WBO) bilan bir qatorda professional boks musobaqalarini tashkil etuvchi eng qadimgi va to‘rtta yirik tashkilotdan biridir. WBA professional darajada o‘zining jahon chempionlik unvonini beradi. 1921-yilda Qo‘shma Shtatlarda 13 shtat vakili tomonidan NBA nomi bilan tashkil etilgan, 1962-yilda u boksning butun dunyo bo‘ylab tobora ommalashib borayotganini e’tirof etib, o‘z nomini o‘zgartirdi va boshqa xalqlarni a’zo sifatida qabul qila boshladi.

1975-yilga kelib, ovozlarning aksariyati Lotin Amerikasi davlatlariga tegishli bo‘ldi va tashkilot shtab-kvartirasi Panamaga ko‘chirildi. 1990-yillar va 2000-yillarning boshlarida Venesuelada joylashgan tashkilot ofislari 2007-yilda Panamaga qaytib keldi.

2024-yil avgust oyidan boshlab boks sayti BoxRec endi WBA jahon chempionlik janglari yoki jahon chempionlarini tan olmaydi[1].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jahon boks assotsiatsiyasini 1921-yilda tashkil etilgan Milliy boks assotsiatsiyasiga borib taqaladi. U tan olgan birinchi jang Nyu-Jersi shtatidagi og‘ir vazn toifasida Jek Dempsi-Jorj Karpentier jangi bo‘ldi.

NBA Amerikaning 13 shtatidan, jumladan Sem Milner a'zosi bo'lgan vakillar tomonidan Nyu-York shtati Atletika Komissiyasi (NYSAC) ta’sirini muvozanatlash uchun tashkil etilgan. NBA va NYSAC ba’zan bir xil divizionda turli xil "jahon chempionlari"ni chempion sifatida tan olgan, bu esa kim haqiqiy chempion ekanligi haqida chalkashliklarga olib kelgan[2].

Xalqaro boks tadqiqot tashkiloti NBAning dastlabki davrini quyidagicha ta’riflaydi:

Dastlab, o'zidan keyingilarga qaraganda hozirgi Amerika boks komissiyalari assotsiatsiyasi bilan ko‘proq taqqoslanadigan NBA chempionlik janglarini ruxsat berdi, eng yaxshi raqiblar ro‘yxatini e’lon qildi, kamarni e’tirofdan voz kechdi, ammo o‘zining kamar uchun janglari rasmiylarini tayinlashga yoki boshqacha tarzda chempionlik janglariga o‘z irodasini qo‘yishga urinmadi. Shuningdek, u janglardan moliyaviy foyda olmagan yoki jangchilardan "jang buyrug'i uchun to'lov" so'ramagan[3].

NBA 1962-yil 23-avgustda rasman WBAga aylandi[4]. Gilberto Mendoza 1982-yildan 2016-yilda vafotigacha WBA prezidenti bo‘lgan, shundan so‘ng kichik Gilberto Mendoza prezident lavozimini egallagan. 1990-yillarda WBA o‘zining markaziy ofislarini Panamaning Panama shahridan Venesuelaning Karakas shahriga ko‘chirdi. 2007-yil yanvar oyida u o‘z ofislarini Panamaga qaytardi.

Muhokamali vaziyatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Boksda jangga buyruq beruvchi barcha yirik tashkilotlarda bo‘lgani kabi, WBA ham korrupsiyaga oid amaliyotlarda ayblangan. 1981-yilda Sports Illustrated maqolasida boks hakami WBA prezidenti Gilberto Mendoza tomonidan o‘z kamarlari uchun kurashayotgan ba’zi jangchilarni yaxshiroq baholashga undaganini da’vo qildi. Xuddi shu maqolada, shuningdek, WBA rasmiylariga chempionlik janglari imkoniyatlarini olish yoki tashkilot reytinglarida yuqori o‘rinni egallash uchun to‘langan turli poralar muhokama ham eslatib o'tilgan[5]. 1982-yilda bergan intervyusida boks promouteri Bob Arum o‘z jangchilari uchun reyting olish uchun WBA rasmiylariga pul to‘lashi kerakligini ta’kidladi[6]. Ushbu turdagi da’volarni qo‘shimcha qo‘llab-quvvatlash 1980 va 1990-yillarda sodir bo‘ldi, chunki boshqa ikkita tashkilot shunga o‘xshash korruptsiya bilan fosh qilindi, jumladan, IBF prezidenti Bob Li va Graciano Rokchiganining WBC ustidan sudda muvaffaqiyatga erishdi, natijada tashkilot o'zini qutqarib qolgan shartnoma imzolashidan oldin qisqa muddat bankrotlik to‘g‘risida ariza berdi.

Bokschi reytingi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tashkilot 2000-yillarda murakkab, hujjatlashtirilgan reyting formulasini qabul qilganiga qaramay, bokschilar reytingiga nisbatan salbiy e’tiborni kuchaytirdi. Misol uchun, 2015-yilda Ali Raymiy Yaman qurolli kuchlarida polkovnik bo‘lib xizmat qilayotganib o‘ldirilganiga qaramay oltinchi o‘ringa qo'yilgan edi. Uning o‘limi WBAdagi reyting pozitsiyasiga sezilarli darajada to‘sqinlik qilmadi, chunki keyingi reytingda u atigi o‘n birinchi o‘ringa tushib ketdi[7].

Kamarlarni kamaytirish rejasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil avgust oyida Boks komissiyalari assotsiatsiyasi (ABC) tomonidan yuborilgan maktubda WBA bir nechta kamarlarga ega ekanligi "omma va bokschilarni chalg‘itishi" aytilgan. ABC, shuningdek, agar WBA masala bo‘yicha qoniqarli harakat qilmasa, o‘z a’zolariga quyidagilarni tavsiya qilishini ta’kidladi[8]:

  • AQSHda tan olingan WBA kamari hurmat qilinmasligi kerak
  • WBA rasmiy tavsiyalarini qabul qilmaslik.
  • WBA kuzatuvchisini ring atrofidagi nazorat qilinadigan hududda joylashtirmaslik.

Bu AQShda WBA bloklanishiga olib kelishi hamda WBA biznesiga jiddiy ta’sir qilishi mumkin edi.

WBA, o‘z navbatida, barcha vaqtinchalik unvonlarini vakant deb e’lon qildi[9]. Keyin ular o‘z vazn toifalarida yagona chempionni aniqlash maqsadida janglarga buyruq berishdi.

G‘alaba kamarlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2015-yildan beri WBA o'zining katta chempionlik janglarga WBA Super chempion kamarining moslashtirilgan versiyasini taqdim etadi. WBA buni Mayweather va Pacquiao jangi g‘olibiga beriladigan kubok nomi bilan nomlangan G‘alaba kamari deb atadi. Kamar plastinkasida ikki bokschining jang qilayotgan tasvirlari bor. Kichik Floyd Meyvezer kamarning birinchi oltin qoplangan versiyasini qabul qilib oldi, Manny Pakyaoga esa bir martalik rodiy qoplangan versiya berildi[10]. Maxsus oltin kamarning boshqa egalari Entoni Joshua[11], Vasil Lomachenko[12], Menni Pakyao[13], Aleksandr Usik[14], Kanelo Alvares[15] va Kallum Smit[16].

IBA bilan hamkorlik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

WBA 2022-yilda Rossiya boshchiligidagi havaskorlar boshqaruvi organi Xalqaro boks assotsiatsiyasi bilan hamkorlik shartnomasini imzoladi[17][18]. WBA, shuningdek, Rossiya va Belarus bokschilarini Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishidan keyin olib tashlanganidan keyin o‘z reytinglariga qaytardi[19][18]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Jay, Phil „Boxrec drops WBA title recognition as WBN considers similar“. World Boxing News (2024-yil 10-avgust).
  2. ↑ Mullan, Harry. The Ultimate Encyclopedia of Boxing. London: Carlton Books, 1996 — 121-bet. ISBN 0-7858-0641-5. 
  3. ↑ "Boxing Bodies: A Brief Chronology and Rundown". International Boxing Digest 40 (1): 58. January 1998. 
  4. ↑ "World Boxing Association History". WBA. Retrieved September 2, 2018.
  5. ↑ Heller, Peter. Bad Intentions: The Mike Tyson Story. New York: New American Library, 1988 — 141–142-bet. ISBN 0-688-10123-2. 
  6. ↑ Mullan. The Ultimate Encyclopedia of Boxing — 122-bet. 
  7. ↑ „WBA ranking update leaves questions and criticism“. Asian Boxing.
  8. ↑ Iole, Kevin. „Boxing commissions holding WBA's 'feet to the fire' with scathing letter, threatening not to sanction belts“. Yahoo (2021-yil 12-avgust). 2021-yil 12-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-may.
  9. ↑ Press WBA.. „WBA interim championships will be vacated“. WBA (2021-yil 25-avgust). 2021-yil 25-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-may.
  10. ↑ „WBA "Man of Triumph" Trophy“ (2015-yil 30-aprel).
  11. ↑ „WBA special belt for the Klitschko-Joshua“ (2017-yil 26-aprel).
  12. ↑ „Lomachenko and Linares Special Super Belt Made“ (2018-yil 10-may).
  13. ↑ „Paccquiao and Matthysse Special Super Belt Made“ (2018-yil 13-iyul).
  14. ↑ „Gilberto Jesus Mendoza will travel to Russia“ (2018-yil 18-iyul).
  15. ↑ „Boxing News: Special WBA belt for GGG-Canelo winner » December 4, 2019“ (2017-yil 14-sentyabr).
  16. ↑ „The WBA will make history in Saudi Arabia“ (2018-yil 27-sentyabr).
  17. ↑ Milano, Jesús „WBA signs cooperation agreement with IBA“. WBA (2022-yil 28-noyabr). Qaraldi: 2022-yil 30-noyabr.
  18. ↑ 18,0 18,1 „Wladimir Klitschko Upset With WBA-IBA Pact, WBA Reinstating Russian, Belarusian Boxers“ (en-us). BoxingScene.com (2022-yil 20-dekabr). Qaraldi: 2024-yil 6-iyun.
  19. ↑ Songalia, Ryan. „Sanctioning bodies to bar Russian, Belarusian boxers from championship fights“. The Ring (2022-yil 1-mart). Qaraldi: 2024-yil 6-iyun.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
 Vikiomborda Jahon boks assotsiatsiyasi (WBA)
haqida turkum mavjud 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Jahon_boks_assotsiatsiyasi_(WBA)&oldid=5253208" dan olindi