Janubiy Afrika — Yaponiya munosabatlari

Diplomatik aloqa	1937-yil
Qayta tiklangan	1961-yil

Janubiy Afrika — Yaponiya munosabatlari — Janubiy Afrika va Yaponiya oʻrtasida 1937-yilda oʻrnatilgan, 1941-yilda uzilgan va 1961-yilda tiklangan ikki tomonlama diplomatik munosabatlar. Aparteid rejimiga qaramay, 1950—1980-yillarda ikki davlat oʻrtasidagi munosabatlar doʻstona boʻlgan va hozirda Janubiy Afrika Yaponiyaning Afrikadagi asosiy savdo sherigi, shuningdek, Yaponiyaning Afrikadagi toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiyalarining asosiy xaridori hisoblanadi.

Tokiodagi Janubiy Afrika elchixonasi

Tarixi

Ikki davlat oʻrtasida diplomatik aloqalar 1937-yilda, Pretoriyada Yaponiya elchixonasi ochilganda oʻrnatilgan. Janubiy Afrika Ittifoqi (oʻsha paytda Britaniya imperiyasining bir qismi) Tokio bilan diplomatik aloqalar oʻrnatgan uchinchi Afrika davlatiga aylandi (Misr va Efiopiyadan keyin). Urushdan oldingi davrda Janubiy Afrika Yaponiyaga jun yetkazib bergan. 1941-yil dekabr oyida Tokio Ikkinchi Jahon urushiga kirganidan keyin Janubiy Afrika Ittifoqi Yaponiya bilan diplomatik munosabatlarni uzdi va unga qarshi urush eʼlon qildi. Shunga qaramay, har ikki davlat bir-biriga, birinchi navbatda, iqtisodiy hamkorlikda haqiqatan ham kerak edi. 1952-yilda Pretoriyada Yaponiya konsulligi ochilgan (shu bilan birga, diplomatik munosabatlar 1961-yilda tiklangan). 1962-yilda Yaponiyada Janubiy Afrikaning birinchi konsulligi, 1964-yilda esa Janubiy Afrikada (Keyptaunda) ikkinchi Yaponiya konsulligi ochilgan. 1950—1960-yillar oxirlarida oʻzaro savdo juda tez oʻsdi. 1957—1967-yillarda Yaponiyaning Janubiy Afrikaga eksporti 50 million dollardan 157 million dollarga, Yaponiyaning Janubiy Afrikadan importi esa 34 million dollardan 267 million dollargacha oshgan.

Janubiy Afrika hukumati tomonidan olib borilayotgan aparteid siyosati ham ikki tomonlama yaqin munosabatlarni buzolmagan, chunki yaponlar (xitoyliklardan farqli oʻlaroq) Janubiy Afrikada „faxriy oq tanlilar“ maqomini olganlar. Oʻz navbatida Yaponiya aparteid masalasini koʻtarmaslikka harakat qildi. 1962-yilda Yaponiya delegatsiyasi BMT Bosh Assambleyasining aparteid rejimini qoralovchi 1761-sonli rezolyutsiyasi qabul qilinishiga qarshi ovoz berdi va 1973-yilda Yaponiya aparteidni insoniyatga qarshi jinoyat deb tan olgan 3068-sonli rezolyutsiya boʻyicha ovoz berishda betaraf qoldi. 1990-yilda N. Mandela Yaponiyaga tashrif buyurdi, biroq iliq kutib olinganiga qaramay, prezidentning moliyaviy yordam soʻrashi rad etildi. Tokioning ehtiyotkor siyosati oʻz samarasini berdi — 1980-yillar oxirida Yaponiya Janubiy Afrikaning, Janubiy Afrika esa Yaponiyaning Afrikadagi asosiy savdo sherigiga aylandi.

Aparteid rejimi qulaganidan beri ikki tomonlama munosabatlar doʻstona boʻlib qoldi. 1993-yilda Yaponiya hukumati, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi va BMTning Afrika boʻyicha maxsus maslahatchisi idorasi tomonidan 5 yilda bir marta oʻtkaziladigan Afrika taraqqiyoti boʻyicha Tokio xalqaro konferensiyasi (TICAD) tashkil etildi (2013-yildan boshlab ham Jahon banki va Afrika Ittifoqi), 1994-yilda Yaponiya hukumati Janubiy Afrikadagi erkin saylovlar uchun mablagʻ ajratdi. 2002-yilda Yaponiya Bosh vaziri D. Koidzumi Janubiy Afrikaga tashrif buyurdi. Janubiy Afrika Respublikasi Prezidenti T. Mbeki Yaponiyaga 4 marta — 2000-, 2001-, 2003- va 2008-yillarda tashrif buyurgan.

Iqtisodiy hamkorlik

Janubiy Afrika Yaponiyaning eng muhim savdo sherigi, shuningdek, Yaponiya sarmoyasining asosiy xaridori boʻlib qolmoqda. 2014-yilda Janubiy Afrikadan Yaponiyaga eksport 5724 million dollarni (Yaponiyaning Afrikadan eksportining 34 foizini), Yaponiyaning Janubiy Afrikaga importi 3259 million dollarni (Yaponiyaning Afrikaga importining 31 foizini) tashkil etdi.

2014-yil oxirida Afrikaga toʻplangan toʻgʻridan-toʻgʻri Yaponiya investitsiyalari 10,467 million dollarni tashkil etdi, shundan 7,702 million dollari Janubiy Afrikaga toʻgʻri kelgan (74 %).