Joʻlmurza Oymurzayev

Joʻlmurza Oymurzayev
Joʻlmurza Oymurzayev
Tavalludi	Jolmurza (Dzholmurza) Murzauli Aymurzaev 1910-yil 9-may Chimboy tumani (hozirgi Chimboy tumani,
Vafoti	1996
Taxallusi	oʻzbekcha: Jolmurza Aymurzaev
Ijod qilgan tillari	Qaraqalpoq
Fuqaroligi	SSSR Oʻzbekiston

Joʻlmurza (Jolmurza) Murzauli Aymurzayev (1910-yil 9-may. Qoraqalpogʻistonning Chimboy tumani (hozirgi Chimboy tumani) – qoraqalpoq sovet shoiri, nosir va dramaturgi, Oʻzbekiston SSRda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi (1946). Oʻzbekiston SSR xalq yozuvchisi (1981). Hozirgi qoraqalpoq adabiyotining asoschilaridan biri, Oʻzbekiston (1981) va Qoraqalpogʻiston xalq yozuvchisi (1974). Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi (1957).

Taʼlim

U dastlab u yerda 1922-yildan 1926-yilgacha maktab-internatida oʻqigan. 1926-yildan 1927-yilgacha Chimboy shahridagi „Kommuna“ maktabida oʻqigan, shundan soʻng pedagogika texnikumiga oʻqishga kirgan. Oʻqishni tamomlagach, Taxtakoʻpir tumanida oʻqituvchi boʻlib ishlagan (1932—1933).

Keyin u GITISda oʻqiydi. Lunacharskiy Moskvada va oʻqishni tugatadi (1934—1939).

Mehnat faoliyati

U 1942-yilgacha Qoraqalpog‘iston Yozuvchilar uyushmasi kotibi boʻlgan.

Joʻlmurza Aymurzaev – Ulugʻ Vatan urushi qatnashchisi. 1944-yilda frontdan qaytgach, Qoraqalpogʻiston Yozuvchilar uyushmasiga rahbarlik qilgan, 1962—1963-yillarda boshqarma raisi boʻlgan. Qoraqalpogʻiston sanʼat boʻlimi boshligʻi, 1963—1972-yillarda Oʻzbekiston hujjatli va ilmiy-ommabop filmlar studiyasining Qoraqalpogʻiston boʻlimiga rahbarlik qilgan.

1934-yildan Yozuvchilar uyushmasi aʼzosi boʻlgan.

1946-yildan KPSS aʼzosi etib tayinlangan.

Mehnat faoliyatini maktabda oʻqituvchilikdan boshlagan, soʻng gaz va jurnal tahririyatlarida ishlagan, bir necha yil davomida Qoraqalpogʻiston yozuvchilari uyushmasini boshqargan (1944—1951; 1958—1962). „Oʻzbekxronikalfilm“ studiyasining Qoraqalpogʻiston filialida rahbar, katta muharrir (1968—1984). Ijodiy faoliyati 1927-yildan boshlangan.

Ijodi

„Kurash“ (1935), „Biz kurashda gʻolib chiqdik“ (1938) dostonlari yangi qoraqalpoq sheʼriyatining shakllanishi va rivojiga sezilarli taʼsir koʻrsatgan. Oymurzayev „Qahramonona kurash“ (1942), „Mening pahlavonlarim“ (1943), „Taskin“ (1946), „Shoir soʻzi“ (1949), „Yosh avlodga“ (1951), „Shonli doʻstlar“ (1954), „Nurli yoʻldan“ (1955), „Amudaryo boʻyida“ (1958), „Odamlar, men sizlarni sevaman“ (1978) va boshqa sheʼriy va nasriy kitoblar muallifi.

Asarlari 1927-yildan nashr etila boshlangan. Ular muallifning chuqur qiziqishi bilan darhol oʻquvchi va yozuvchilar eʼtiborini tortdi. Bu fazilatlar muallifning 30-yillar va Ulugʻ Vatan urushi sheʼriyatida, shoir nafaqat qalam bilan, balki miltiq bilan ham dushmanlarga qarshi kurashganida rivojlangan. Uning jangovar sheʼriyati toʻliq fuqarolik ovoziga ega boʻldi. Ayniqsa, „Kurash“ sheʼri qoraqalpoq sheʼriyati rivojida alohida ahamiyat kasb etadi. Qoraqalpoq tilida birinchi sheʼriy toʻplami „Sheʼrlar“ 1935-yilda nashr etilgan. Bu toʻplamga qishloqdagi sinfiy kurashni aks ettiruvchi va qoraqalpoq sheʼriyatining salmoqli yutugʻi boʻlgan „Kurgʻun“ sheʼri kiritilgan.

1930-yillarning boshlaridayoq J.Aymurzayev dramaturg sifatida shakllandi. Uning bir pardali pyesalari dolzarbligi bilan ajralib turardi. Ular orasida eng muhimlari „Byurokratlar“ (1933) va „Oʻz tayoq bilan“ (1940) juda mashhurdir.

Urush yillarida 1940—1941-yillarda Amet Shamuratov bilan hamkorlikda „Orol qizi“, 1944-yilda „Leytenant Elmuratov“ dramatik asarlarini yozgan.

Urushdan keyingi yillarda yozuvchi ijodini dramatik asarlar yaratishga bagʻishladi: „Oygul-Abat“ (1944—1962), „Berdaq“ (1958—1977), „Aziz tabib“ (1960), „Raushan“ bilan hamkorlikda. T. Allanazarov (1958), „Sheberxon toʻri“ (1964), „Umr bahori“ (1967). „Oygul-Abat“ spektakli alohida oʻrin tutadi.

Tarjima asarlari

Oymurzayev dramaturg sifatida „Byurokratlar“, „Leytenant Yeshmuratov“ (1943), „Oygul va Obot“ (1946—62), „Berdaq“ (1958—77), „Ravshan“ (1959), „Sevikli doktor“ (1960), „Hayot bulogʻi“ (1967) singari pyesalar yaratgan. „Koʻmekboyning nayranglari“ (1958) birinchi qoraqalpoq hajviy romani va „Yetim qalbi“ (1961—67) memuar qissasi mashhur. O. rus, yevropa va oʻzbek adabiyo-tining namunalarini qoraqalpoq tiliga tarjima qilgan. Berdaq nomidagi Qoraqalpogʻiston Davlat mukofoti laureata (1968).

Tanlangan bibliografiya

Qoraqalpoq, oʻzbek va rus tillarida 14 ta sheʼriy toʻplamlar, hikoyalar, qissalar, romanlar, pyesalar muallifi.