Kalenderhane masjidi
| {{{yapı_adı}}} | |
|---|---|
| Temel bilgiler | |
| Meʼmor | |
| Xususiyatlari |
Kalenderhane masjidi - ilgari Theotokos Kiriotissa cherkovi nomi bilan tanilgan ( yunoncha : Kyēsia tēs ēēoτōkaos ), Sharqiy Roman davrida Dasikoi shahridagi Ekklisia davridagi binodir. Hozirgi Istanbulning Vefa tumanida joylashgan. Bo'zdo'g'on akvedukining eng sharqiy uchidan janubda joylashgan. Sharqiy pravoslav cherkoviga o'xshash shaklda qurilgan inshoot. XVIII asrda Usmonlilar tomonidan masjidga aylantirilgan. Ehtimol, cherkov dastlab Theotokos Kiriotissaga bag'ishlangan. Bino - yunoncha uslubda xochli arklar bilan bezatilgan, u Vizantiya cherkovining mavjud kam sonli namunalaridan birini ifodalaydi. Uning rejasi va uslubiy xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, 9-10 -asrlarga tegishli deb taxmin qilinadi.
Bino birinchi marta Usmonlilar davrida Kalenderiy darveshlari tomonidan foydalanilganligi sababli qalandarlar qo'nim topgan joy - ya'ni Kalenderhane deb nomlangan edi. Masjid hovlisida cherkovning ilk davrlarida bino tarkibiga kirgan, hozir esa qulab, xarobaga aylangan devor xarobalari bor. Masjid gumbazi chorburchak shaklidagi ustunlardan iborat bo'lib, ayvonning umumiy shakli aylana ko'rinishidadir. Gumbaz ichida qadimiy ko'rinadigan mozaika naqshlari mavjud. Bino ichidagi marmar qoplamalar, ayniqsa, diqqatni o'ziga jalb etadi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ushbu shahardagi birinchi inshoot Rim hammomi edi. VI asrdan keyin (dastlabki toshga asoslangan) cherkovning katta gumbazi va yarim gumbazlari Bo'zdag'an inshootiga qaramay ko'tarilgan. Keyinchalik, ehtimol VII asrda ilk cherkovning janubida kattaroq cherkov qurilgan. Uchinchi cherkov yana ma'bad sifatida ishlatilgan. Cherkovlardagi yarim gumbazlar keyinchalik XII asr oxiriga to'g'ri kelishi mumkin bo'lgan Kommenlar davrida Usmonlilar tomonidan vayron qilingan. Cherkov monastir binolari bilan o'ralgan bo'lib, ularning barchasi Usmonlilar davrida butunlay vayron qilingan. Konstantinopol lotinlar tomonidan bosib olingandan so'ng, bino Rim-katolik cherkovi sifatida ishlatilgan. 1453-yilda Istanbul fath qilinganidan keyin cherkov Fatih Mehmed tomonidan Kalenderi darveshlariga berilgan. Darveshlar bu joydan madrasa sifatida foydalanganlar. O'shandan beri u Kalenderhane (Kalendar uyi) nomi bilan tanilgan. 18-asrga kelib, Kalenderhane - Babussaade (saroy) ogʻa, Maktul Beshir ogʻa tomonidan masjidga aylantirilgan. Keyinchalik yong'in va zilzila natijasida vayron bo'lgan masjid 1854 - yilda qayta tiklangan. Kalenderhane masjidining minorasi 1930 - yilda chaqmoq chaqishi natijasida vayron bo'lgan. Minorasi yonib, qulab tushgani uchun xaroba ahvolga kelib qolgan. 1966-1975 - yillarda Garvard universiteti va Istanbul texnika universiteti bilan hamkorlikda olib borilgan tadqiqot va qazish ishlari natijasida, 1968-yilda qayta tiklanib, ibodat qilish uchun qayta ochilgan.
Qo'shimcha
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vikiomborda Kalenderhane Mosque mavzusiga oid fayllar bor
Manba
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Cogito 17 - Vizantiya - YKY
- Matheus, Tomas F. (1976) Istanbuldagi Bzyantin cherkovlari Fotosurat tadqiqoti . Universitet parki: Pensilvaniya shtat universiteti nashriyoti. ISBN 0-271-01210-2
- Gulesoy, Chelik (1976). Istanbul uchun qo'llanma . Istanbul: Kutubxona. OCLC 3849706 (Wayback Machine saytida 2007-09-29 sanasida arxivlangan) 29 Eylül 2007 tarihinde </link>
- Krautheimer, Richard (1986). Architettum paleocristiane va bizantine Turin: Einaudi . ISBN 88-06-59261-0
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Archnet[sayt ishlamaydi] [ o'lik/buzilgan havola ]