Kerak telor
 Kerak Telor | |
| Milliy oshxona | Indoneziya miiliy oshxonasi |
|---|---|
| Asl nomi | Kerak telor |
| Kelib chiqishi | Indoneziya |
| Asosiy komponentlari | Yopishqoq guruch, tuxum, kopra, piyoz |
| Boshqa komponentlari | Qisqichbaqa, piyoz, ziravorlar |
| Oʻxshashlari | omlet |
Kerak telor (indon: kerak telor) – Indoneziya milliy oshxonasining taomi hisoblanadi. Ovqat tarkibi asosan tuxum , kopra , piyoz va boshqa baʼzi ingredientlar bilan qovurilgan glyutinli guruchni oʻz ichiga oladi. Jakartada u asosan koʻchalarda turli bayramlar va tadbirlar paytida savdogarlar tomonidan sotiladi.
Kelib chiqishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kerak telor – Jakarta milliy oshxonasining uzoq vaqtdan beri milliy taomlaridan biri boʻlib kelgan. Maʼlumki, ovqat Indoneziyaning boʻlajak poytaxti Bataviya aholisi oʻrtasida mustamlaka davrida juda ommaviy boʻlgan. Bataviya shahri esa bu paytda Niderlandiya Sharqiy Hindistonining maʼmuriy markazi hisoblangan[1]. Taxminlarga koʻra, bu taomning kelib chiqishi asosan hamyonbopligigi tufayli bu taom turi tez tarqalib ommaviylashgan. Jakarta aholisining oʻsha paytdagi kambagʻallik holatida bu taom uchun asosan kopra ishlatilgan[1]. Mustamlaka davrida ham kerak telor mashhur koʻcha taomiga aylandi – uni koʻplab shahar bozorlarida, odamlar gavjum boʻladigan joylarda savdogarlar tayyorlab sotardilar. Guruchning yopishqoq boʻlmagan navlarini keng qoʻllash tufayli u asta-sekin poytaxt aholisining oddiy uy oshxonasining asosiy taomlaridan biri boʻlmay qoldi[2]. Xozirgi paytda Kerak telor koʻcha taomi sifatida asosan zamonaviy Jakarta shahrida saqlanib qolgan. Koʻpincha turli ommaviy tadbirlar paytida koʻchalarda tayyorlab sotiladi. Xususan, har yili oʻtkaziladigan Jakarta yarmarkasida savdogarlar ushbu taomni sotishning kuchli anʼanasi mavjud boʻlib, u odatda minglab tashrif buyuruvchilarni jalb qiladi. Tadbirlar uchun Kerak telor taomi koʻplab jakartanliklar tomonidan yarmarka ramzlaridan biri sifatida ishlatish uchun qabul qilingan[2][3][4]. Jakartadan tashqarida bu taom juda kam tarqalgan. Baʼzida u Yavaning baʼzi shaharlarida, xususan , Markaziy Yava provinsiyasining poytaxti Semarangda koʻcha savdogarlari tomonidan tayyorlab[5]. Jakartaning oʻzida Kerak telor tayyorlash va uni sotish kamayib bormoqda. Bu asosan Indoneziya poytaxtining yuqori immigratsiya jozibadorligi bilan bogʻliq : bu yerdagi koʻcha savdogarlarining tobora koʻproq qismi Yavaning boshqa qismlaridan kelgan va mahalliy oshpazlik anʼanalarini yaxshi bilmaydigan odamlardir. Natijada, hatto mahalliy jakartanliklar orasida ham bu taom qadimiy va nodir, oʻziga xos „tarixiy yodgorlik“ sifatida qabul qilingan[3][6].
Tayyorlanishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oshpazlik nuqtai nazaridan qaraganda Kerak telor omletning koʻproq masalliqlar bilan toʻldirilgani hisoblanadi. Ushbu toʻldirishning asosi qaynatilgan glyutinli guruch boʻlib, u qizitilgan idishda oʻsimlik yogʻi bilan pishiriladi. Olingan guruch-tuxum aralashmasi qovurishda davom etiriladi va vaqti-vaqti bilan aralashtiriladi. Qovurish jarayonida unga turli xil mahsulotlar qoʻshiladi. Asosiy ingredient serundang kabi mashhur yava ziravoridir. Qovurilgan piyozning bir qismi qovurish vaqtida Kerak telorga qoʻshiladi, baʼzilari esa tayyor yoki deyarli tayyor idishga sepiladi[4][7]. Bundan tashqari, Kerak telorga odatda maydalangan quritilgan qisqichbaqalar, tuz, shakar, kokos suti, shuningdek, turli xil ziravorlar qoʻshiladi: qora qalampir, maydalangan qizil qalampir, zanjabil va galangal ildizi. Baʼzan pishirish paytida idish oz miqdorda bugʻdoy yoki makkajoʻxori uni bilan yanada quyuqlashtiriladi[4][7]. Barcha asosiy ingredientlarni qoʻshgandan soʻng, hosil boʻlgan aralash qizitilgan idish yoki tovaning pastki qismiga tekislanadi va yana bir muddat qovuriladi. Qovurishning oxirgi pftbosqichida kerak telorni Indoneziya oshxonasining boshqa taomlaridan ajratib turadigan maxsus oshpazlik texnikasi amalga oshiriladi: idish agʻdariladi va idishning yuqori qatlamini taʼminlash uchun olovda bir muddat teskari ushlab turiladi. idish qovuriladi. Bunday holda, Kerak-telor qovurilgan idishdan tushmaydi, chunki qovurish paytida – yogʻsiz yoki yogʻsiz – u pastki qismiga mahkam yopishadi
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Maria Endah Hulupi. „Betawi cuisine, a culinary journey through history“ (en) (deadlink). The Jakarta Post (2003-yil 22-iyun). — Электронная версия газеты «Джакарта пост». 2015-yil 14-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 16-fevral.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 P. J. Leo. „Rows of `kerak telor' at fair“ (en). The Jakarta Post (2008-yil 3-iyul). — Электронная версия газеты «Джакарта пост». 2015-yil 16-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 10-fevral.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Leo Wahyudi. „'Kerak telor', a traditional Jakarta snack tries to survive“ (en). The Jakarta Post (2002-yil 1-iyul). — Электронная версия газеты «Джакарта пост». 2012-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 16-fevral.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 „Gurih dan Legitnya Kerak Telor“ (en). Indonesia Kaya (2014-yil 3-fevral). — Информационный портал «Индонесиа Кая». 2015-yil 16-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 10-fevral.
- ↑ 5,0 5,1 „Kerak Telor, Omletnya Betawi Zaman Belanda“ (en). Seputar Semarang (2014-yil 3-fevral). — Электронная версия газеты «Сепутар Семаранг». 2015-yil 16-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 10-fevral.
- ↑ 6,0 6,1 Dian Dewi Purnamasari. „Kuliner Betawi, Kekayaan Kota yang Kian Terpinggirkan“ (id). Kompas (2014-yil 8-dekabr). — Электронная версия газеты «Компас». 2015-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 17-fevral.
- ↑ 7,0 7,1 668 Resep 2008, s. 132.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Yullia T. & Astuti Utomo. 668 Resep Masakan Khas Nusantara dari 33 Provinsi. Ciganjur: Agromedia Pustaka, 2008 — 131—132-bet. ISBN 978-979-0062-009.