Ko'z ichki bosimi
 | Bu maqola vikilashtirilishi kerak. |
Koʻz ichi bosimi haqida umumiy maʼlumot. Koʻz olmasining sharsimon shakli va uning ichki tuzilmalarining toʻgʻri joylashishi koʻz ichi bosimiga bogʻliq. Koʻz ichi bosimining kattaligi koʻzning membranalari egiluvchanligi va uning hajmga bogʻliq. Koʻz membranalarining qattiqligi doimiy qiymatdir, shuning uchun koʻz ichidagi bosimning oʻzgarishi faqat koʻz tarkibidagi suyuqlik hajmining dinamikasi, suyuqlikning hajmiga bogʻliq. Har bir odamning koʻz ichi bosimi darajasi nisbatan barqarordir. Uning ozgarishi kun davomida har xil boʻladi, uning amplitudasi odatda 4-5 mm Hg dan oshmaydi. Odatda bosim erta tongda maksimal boʻladi, kechqurun pasayadi Turli odamlarda koʻz ichidagi haqiqiy bosim 9 dan 21 mm Hg gacha.[1].
Tonometrik bosim
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tonometrik bosim kattaroqdir, chunki u koʻzning membranalari egiluvchanligini hisobga oladi. Maklakov tonometridan foydalanib aniqlanadigan normal bosim 17 dan 26 mm Hg gacha. Koʻz ichi bosimi darajasida sezilarli oʻzgarishlar koz ichi suvining aylanishi buzilganda yuz beradi. Suvni ishlab chiqarish tezligi gipotalamus va avtonom nerv tizimi tomonidan boshqariladi. Uning chiqib ketishiga siliyar mushaklarining bir maromda tebranishlari va trabekulyar apparatlarning holati taʼsir qiladi. Suv kipriksimon tanadagi epiteliy tomonidan doimiy ravishda hosil boʻladi va avval orqa kameraga kiradi, soʻngra qorachiqdan oldingi kamerasiga oʻtadi. Trabekulyar apparat old kameraning burchagida joylashgan, teshiklari orqali suv skleral sinusga filtrlanadi (Shlemm kanali). Suyuqlik Shlemm kanalidan 20-30 kollektor naychalar orqali episkleral tomirlarga oqib chiqadi.
Koʻzning drenaj tizimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Trabekula, Shlemm kanali va kollektor kanallari koʻzning drenaj tizimi deb ataladi. Koʻzning drenajidan koʻz ichi suyuqligining 85% oqib chiqadi. Suvning taxminan 15% kipriksimon tananing stromalari orqali uveaskleral venalarga oʻtadi. Suvning chiqish yoʻliga uveoskleral kanal deyiladi. Gidrodinamik koʻrsatkichlarga koʻz ichi bosimi, chiqish bosimi, suyuqlikning daqiqalik hajmi va uning koʻzdan chiqib ketishi qulaylik koeffitsienti kiradi. Chiqish bosimi – bu haqiqiy koʻz ichi bosimi va episkleral venalardagi bosim oʻrtasidagi farq.
Suving minutlik hajmi – 1 daqiqada kub millimetrda koʻrsatilgan suyuqlikning chiqish tezligi (F harfi bilan koʻrsatilgan). F qiymati matematik ravishda hisoblanadi. Odatda, suvning daqiqalik hajmi 1,5 dan 4 mm3 / min gacha.
Chiqishning yengilligi koeffitsienti (S harfi bilan belgilanadi) 1 mm Hg bosimga ega suyuqlikning 1 minut ichida koʻzdan qancha oqib chiqishini koʻrsatadi. Chiqish bosimi sogʻlom koʻzlarda u 0,18 dan 0,45 mm3 / min-mmHg gacha. Klinik amaliyotda, chiqish oqimining yengilligi koeffitsientining qiymati tonografik ravishda aniqlanadi[2].
Patologiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Koʻz ichi bosimi darajasidagi patologik oʻzgarishlar glaukoma, oftalmik gipertenziya va koʻzning gipotenziyasi bilan farqlanadi[3].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Muxamadiyev. Ko'z ichki bosimi, Toshkent, 2020 — 271-272-bet. ISBN 418-499-08-2020.
- ↑ Muxamadiyev. Ko'z ichki bosimi, Toshkent, 2020 — 271-272-bet. ISBN 418-499-08-2020.
- ↑ Yuldasheva. Ko'z fiziologiyasi, 6, Toshkent: Cho'lpon, 2017 — 46-47-bet. ISBN 978-9943-05-869-9.