Konotop hujjatlari

Konotop hujjatlari — Konotop yaqinidagi Kazak Dibrova qishlogʻining Kazaklar Radasida tuzilgan bitim. Ukrainaning chap qirgʻogʻidagi kazak jamoalari va Rossiya qirolligi hukumati oʻrtasida 1672- yil 17-iyunda imzolangan. U Getmanat va rus podshosi Aleksey Mixaylovich oʻrtasidagi munosabatlarni tartibga solgan.

Tarixi

Konotop hujjatlariga 1672-yil martdagi Baturinskiy toʻntarishi ortidan Ivan Samoylovichning Baturindagi Oqsoqollar kengashida kazak polki regimantari — qoʻmondoni deb eʼlon qilinishi sabab boʻldi. Shuningdek, u Ukrainaning chap qirgʻogʻi hududlari getmani etib saylangan hamda 1669-yilgi Gluxov hujjatlaridagi bandlar qonuniyligi tasdiqlangan edi^[1].

Shartnoma mazmuni

Shartnoma rasman ikki qismdan iborat edi:

Podshoh nomidan uning vakolatli knyazi Grigoriy Romodanovskiy tomonidan taklif qilingan va Rada ishtirokchilari tomonidan maʼqullangan Nizomlar;
Kazak oqsoqollari tashabbusi bilan tuzilgan va rus podshosi tomonidan tasdiqlangan Nizomlar.

Kazak oqsoqollarining takliflari 1672-yil mart oyi oxirida, keyinchalik, may oyining boshida takroran podshohga topshirildi. „Ukraina tarixi entsiklopediyasi“da yozilishicha, hujjatlar mazmuniga koʻra, ular faqat 1669-yilgi Gluxov shartnomasiga qoʻshimcha hisoblanishi hamda bitim mohiyatini aniqlashtirishi yoki uning bandlarini toʻldirishi kerak edi. Yangi qoidalar 1669-yildan keyingi voqealar kun tartibiga chiqargan masalalarni tartibga solish maqsadida chiqarilgan edi. Xususan, kazak oqsoqollari taklifi bilan getmanning ichki va tashqi siyosat sohasidagi hokimiyati uning manfaatiga cheklandi. Podshoh tashabbusi bilan esa, Getmanlik hududining Janubiy Belarus yerlari hisobiga kengayishiga toʻsiqlar qoʻyildi. Bundan tashqari, Getman delegatsiyasining Getmanat bilan bogʻliq boʻlgan Rossiya-Polsha muzokaralarida majburiy ishtirok etishi toʻgʻrisidagi qoida bekor qilindi^[1]. Umuman olganda, Konotop hujjatlari getman hokimiyatini kazak oqsoqollari foydasiga cheklar edi va Getmanlik muxtoriyati imkoniyatlarini toraytirdi^[1].

Amal qilish muddati

Konotop shartnomasi rasman 1687-yilgacha huquqiy kuchini saqlab qoldi, ammo 1670-yillarning ikkinchi yarmidan soʻng, Ivan Samoylovich oʻz hokimiyatini sezilarli darajada mustahkamlagach, hujjatning koʻpgina qoidalari oʻz ahamiyatini yoʻqotdi^[1].

Yana qarang

Xluxiv maqolalari

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Горобець В. М. Конотопськi статтi 1672 // Енциклопедія історії України: Т. 1: А-В / Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. — К.: Наукова думка, 2003. — 688 с.

Adabiyotlar

Gorobets V. M. Konotopskiy statti 1672 // Yensiklopedіya іstorії Ukraїni : 10 jildda. / Tahririyat: V. A. Smolij (bosh) va in. ; Ukraina Milliy fanlar akademiyasining Ukraina tarixi instituti. — K.: Naukova Dumka, 2009. — V. 5: Kon — Kyu. — S. 36. — ISBN 978-966-00-0855-4. (ukr. )
Mironenko O. M., Chexovich V. A.. Konotop statti 1672 // Yuridik entsiklopediya : [6 jildda] / ed. hisoblash Yu. S. Shemshuchenko (ikkinchi nashr) [ta in.]. — TO. : Ukraina entsiklopediyasi im. M. P. Bazhan, 1998-2004. — ISBN 966-749-200-1.
Sergiychuk V.L. Konotopskiy statti 1672 // Ukraina Diplomatik Entsiklopediyasi : 2 jildda / Tahririyat kengashi: L.V. ISBN 966-316-039-X

[Горобец-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Горобець В. М. Конотопськi статтi 1672 // Енциклопедія історії України: Т. 1: А-В / Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. — К.: Наукова думка, 2003. — 688 с.

[1]