Kopetdag yarim cho'l
Kopetdogʻ yarim choʻli ekohududi (WWF ID: PA1319) kichik ekohudud boʻlib, janubi-gʻarbiy Turkmanistondan shimoli-sharqiy Erongacha boʻlgan hududni qamrab oladi. Bu hudud shimol va gʻarbdagi choʻllar hamda sharqda Kopetdog‘ togʻlari va janubdagi Alborz togʻlaridagi togʻ etaklari dashtlari va oʻrmonzorlari oʻrtasidagi oʻtish zonasini qamrab oladi. Relyefi asosan quruq yarim choʻl va keng tarqalgan 'takir', yaʼni interdune depressiyasidagi mavsumiy shoʻrxok yoki qurigan loy yotqiziqlardan iborat.[1][2]
Manzil va tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hudud asosan togʻ etaklarida, ayniqsa, Ashxobot poytaxtigacha 300 km (190 mi) sharqqa choʻzilgan, kengligi 20 km (12 mi) boʻlgan qishloq xoʻjaligiga yaroqli yerlar tasmasida joylashgan. Kaspiy pasttekislik cho‘li ekohududi Kopetdogʻ yarim choʻli va Kaspiy dengizi orasidagi kengligi 20 km boʻlgan yer tasmasini egallaydi. Shimolda yana bir choʻl, Markaziy Osiyoning janubiy sahrosi joylashgan. Janubda esa Kopetdog‘ o‘rmonlari va dashtlari ekohududi hamda Kaspiy Girkaniya aralash o‘rmonlari ekohududi joylashgan. Ekohudud gʻarbdan sharqqa qariyb 350 km (220 mi) va shimoldan janubga 200 km (120 mi) oraligʻida joylashgan.
Iqlim[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ekohududning iqlimi Sovuq yarim quruq iqlim (Köppen iqlim tasnifi (BSk)). Bu iqlim dasht iqlimlari uchun xos boʻlib, odatda choʻl va nam iqlimlar oʻrtasidagi oraliq zonani tashkil etadi va yogʻingarchilik evapotranspiratsiyadan yuqori boʻladi. Kamida bir oy davomida oʻrtacha harorat 0 °C (32 °F) dan past boʻladi.[3][4] Yogʻingarchilik yillik 200 mm ga yetishi mumkin.[5]
Oʻsimlik va hayvonot olami[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hududning katta qismi oʻsimliklardan mahrum. Biroq, Kopetdogʻning shimoliy chekkasidagi tasmaning bir qismida muhim qishloq xoʻjaligi ishlari amalga oshirilmoqda. Shuningdek, hududning janubiy qismida, ayniqsa, Eron hududida 50–100 km (31–62 mi) masofada oʻtloqli oʻsimlik qoplamasi va qishloq xoʻjaligi ishlari mavjud.[6]
Muhofaza[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ekohududda kamdan-kam muhofaza qilinadigan hududlar mavjud. Golestan milliy bog‘ining kichik bir qismi Eronning Kopetdogʻ yarim choʻliga kiradi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Palearktik cho‘l va kserik butazor ekohududlari | Turkmaniston ekohududlari
- ↑ „Kopet Dag semi-desert“ (en). World Wildlife Federation (WWF). Qaraldi: 2020-yil 22-iyun.
- ↑ „Map of Ecoregions 2017“ (en). Resolve, using WWF data. Qaraldi: 2019-yil 14-sentyabr.
- ↑ Kottek, M.; Grieser, J.; Beck, C.; Rudolf, B.; Rubel, F. „World Map of Koppen-Geiger Climate Classification Updated“ (en). Gebrüder Borntraeger 2006 (2006). Qaraldi: 2019-yil 14-sentyabr.
- ↑ „Dataset - Koppen climate classifications“ (en). World Bank. Qaraldi: 2019-yil 14-sentyabr.
- ↑ A.Shahriaria, F.Khormalia, M.Bläsingb, S.Vlaminckc. „Biomarkers in modern and buried soils of semi-desert and forest ecosystems of northern Iran“ (en). Qaraldi: 2020-yil 22-iyun.
- ↑ „Kopet Dag semi-desert“ (en). Digital Observatory for Protected Areas. Qaraldi: 2020-yil 22-iyun.