Koriolis tezlanishi

Koriolis tezlanishi, buri lish tezlanishi — murakkab koʻchma harakatda (ilgarilanma harakat qilmaganda) jism olgan qoʻshimcha tezlanish; jism toʻliq tezlanishining tarkibiy qismi. Koriolis tezlanishi koʻchma harakatning jismning nisbiy tezligi ish oʻzgarishiga va jismning nisbiy harakatining uning koʻchma tezligi oʻzgarishiga taʼsirini hisobga oladi. Koriolis tezlanishi yoʻnalishini \>nis vektorini yukoʻch ga tik tekislikka proyeksiyalab va bu proyeksiyani koʻchma aylanish tomoniga 90° ga burib aniqlanadi. Mas, Yerning Shimoliy yarim sharida shim.dan janubga tomon harakat qilayottan jiyemning Koriolis tezlanishi (bu tezlanish Yerning sutkalik aylanishini hisobga oladi) sharqqa tomon yoʻnalgan boʻladi. Quyidagi hollarda Koriolis tezlanishi nolga teng boʻladi: a) koʻchma harakat ilgarilanma harakat boʻlsa, yaʼni cokV4=0; b) harakatdagi nuqtaning nisbiy tezligi Koʻchma aylanish uqiga parallel boʻlsa, yaʼni <x = 0.

Kinematika va dinamikad,ap\ qator masalalarni yechishda "Koriolis tezlanishi" tushunchasidan foydalaniladi. Turli harakatlarda, ayniqsa, transport harakatida, kosmonavtikada Koriolis tezlanishining ahamiyati katta.