Kreusa

Kreuza (Creusa (Erexteyning qizi) (qadimgi yunoncha: Κρέουσα qadimgi yunoncha: Κρέουσα) — qadimgi yunon mifologiyasi qahramoni. Erechtheus va Praxithealarning qizi. Rivoyatning Afina namunasiga koʻra, Apollon Afina akropolining shimoliy yonbagʻridagi gʻorlardan birida Kreuza bilan qoʻshiladi va undan Ion tugʻilgan. Fessaliyalik Ksufga turmushga beriladi va undan va ikki oʻgʻil: Achaea va Ionni hamda qizi Diomedesni dunyoga keltirgan. Boshqa bir afsonaga koʻra, u Germesdan Kefalusni tuqqan.

Afsona Sofoklning „Kreuza“ va „Ion“ tragediyalarida, Evripidning „Ion“ tragediyasida qayta ishlangan.

1902-yilda kashf etilgan asteroid Kreuza sharafiga (488) Creusa deb nomlangan.

Afsonashunoslikda

Kreuza oʻz opa-singillari taqdiridan xalos boʻlgan edi, chunki ular oʻzaro birortasi vafot etsa, oʻz joniga qasd qilishga qasamyod qilganda Kreuza goʻdak edi.

„Ion“ tragediyasi syujetiga koʻra, Kreuza Ksufga turmushga chiqishdan ancha oldin Apollondan homilador boʻlgan. Apollon Kreuzani otasining gʻazabidan himoya qilish uchun homiladorlikni yashirish maqsadida oʻz kuchidan foydalangan. Keyin Kreuza yana Apollon yordami bilan uzoq gʻorda yolgʻiz holda farzandini dunyoga keltirgan, lekin otasining haqoratlaridan qoʻrqib, goʻdakni oʻsha gʻorda qoldirishga majbur boʻlgan. Shundan soʻng, Apollon Germesdan chaqaloqni oʻz ibodatxonasiga olib borishni va chaqaloqning u yerda voyaga yetishi uchun choralar koʻrishni iltimos qiladi. Bu orada Kreuza vijdon azobi chekib, pushaymon boʻlib, bolani olish uchun gʻorga qaytib keladi. Uni o‘sha yerda topa olmagach, „go‘dak yovvoyi hayvonlarning qurboni bo‘lgan“, degan oʻy bilan yuragi ezilib, uyiga qaytadi.

Yillar oʻtgach, Ksuf Kreuza bilan nikohida farzand boʻlmayotganing sababini folbindan soʻrash uchun Delfiga boradi va Apollon maʼbadida oʻsgan Ionni uchratadi. Apollon tomonidan aytilgan bashorat tufayli Ion Ksufga uning oʻgʻlidek koʻrinadi, shuning uchun Xuthus (Ksuf) oʻsmir yigitni asrab olishga qaror qiladi. Kreuza erining bepushtligini taxmin qilmay, Ion Xuthusning oʻtmishdagi qilmishidan bo‘lgan bola deb o‘ylab, yigitni zaharlamoqchi bo‘ladi. Biroq Ion bu fitnani oʻz vaqtida fosh etib, Kreuzani o‘ldirmoqchi ham bo‘ladi. Ion Kreuzani Apollon qurbongohida bosib oladi, Kreuza esa rahm-shafqat qilishni soʻraydi. Oxir-oqibat, Kreuza Pifiyaning aralashuvi tufayli omon qoladi. Pifiya Ionga tashlandiq holda topilganini aytib beradi. U Ionga uni olib kelishgan savatni koʻrsatadi. Oʻsha paytda, savatdagi narsalar tavsifidan soʻng, Kreuza Ion Apollondan tugʻilgan, gʻorga tashlab ketgan oʻz oʻgʻli ekanligini anglaydi. Sahna soʻnggida Afina Kreuzaga eridan ikki oʻgʻilli boʻlishini vaʼda qiladi, buning uchun Xuthus esa maʼbadda sodir boʻlgan voqealar haqida hech narsa bilmasligi kerak edi.