Kuzatuvchi ko'z effekti

Kuzatuvchi-ko'z effektida aytiladiki, insonlar ko'zlar tasvirlangan rasmlar mavjud bo'lganda o'zini ko'proq fe'l-atvorli tutadi va kamroq g'ayrioddiy xatti-harakatlarni namoyon qiladi, chunki bu rasmlar ularning kuzatuvda ekanligini anglatadi. Ko'zlar odamlar uchun idrokning kuchli signalidir. Ular bizning harakatlarimiz hatto ko'z tasvirlari orqali ham ko'rilishini va e'tibor berilishini anglatadi. ^[1]

Bu shuni ko`rsatadiki, ushbu effektlar shunchalik aniq, hattoki ko'zlarning rasmlari ham ularga turtki bo'lishga yetarli. Bu shuni anglatadiki, odamlarni kuzatishning hojati yo'q, ammo ko'zlarning oddiy fotosurati ham odamlarda kuzatilayotgan his-tuyg'ularni uyg'otish uchun yetarli, bu ularning xatti-harakatlariga ko'proq ijtimoiy va kamroq jamiyatga qarshi bo'lishiga ta'sir qilishi mumkin. ^[2] Empirik psixologik tadqiqotlar doimiy ravishda shuni ko'rsatib keladiki, ko'zlar tasvirlandigan rasmlar mavjudligi odamlarni biroz, ammo o'lchovli darajada halolroq va ijtimoiy tarafdorlikdagi xatti-harakatlarga undaydi. ^[3]

Konseptsiya kuzatuv psixologiyasining bir qismi hisoblanadi va jinoyatchilikni kamaytirish va oldini olish sohalarida haqiqiy kuzatuvni kuchaytirmasdan, faqat psixologik choralar orqali ta'sir qiladi. Shunchaki ko'zlarni tasvirlaydigan belgilarni kiritish va boshqalarni ularning kuzatilayotganiga ishontirish orqali jinoyatni kamaytirish mumkin, chunki bu ijtimoiy jihatdan ma`qul. ^[4]

Effekt psixik qarash effektidan farq qiladi, chunki ikkinchisi kuzatuvda ekanlik tuyg'usini tasvirlaydi, holbulki kuzatuvchi-ko'z effektiga berilib ketgan odamlar odatda ko'zlar faqat tasvir ekanligini bilishadi. ^[2]

↑ Mackenzie. „Big Brother' eyes make us act more honestly“ (en-US). New Scientist. Qaraldi: 2020-yil 20-mart.
↑ ^2,0 ^2,1 Dear, Keith; Dutton, Kevin; Fox, Elaine (2019-05-01). "Do 'watching eyes' influence antisocial behavior? A systematic review & meta-analysis" (en). Evolution and Human Behavior 40 (3): 269–280. doi:10.1016/j.evolhumbehav.2019.01.006. ISSN 1090-5138. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":1" defined multiple times with different content
↑ Oda, Ryo; Kato, Yuta; Hiraishi, Kai (2015-09-01). "The Watching-Eye Effect on Prosocial Lying" (en). Evolutionary Psychology 13 (3): 1474704915594959. doi:10.1177/1474704915594959. ISSN 1474-7049.
↑ Nettle, Daniel; Nott, Kenneth; Bateson, Melissa (2012-12-12). "'Cycle Thieves, We Are Watching You': Impact of a Simple Signage Intervention against Bicycle Theft" (en). PLOS ONE 7 (12): e51738. doi:10.1371/journal.pone.0051738. ISSN 1932-6203. PMID 23251615. PMC 3520908. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3520908.

[:4-1] Mackenzie. „Big Brother' eyes make us act more honestly“ (en-US). New Scientist. Qaraldi: 2020-yil 20-mart.

[:1-2] 2,0 ^2,1 Dear, Keith; Dutton, Kevin; Fox, Elaine (2019-05-01). "Do 'watching eyes' influence antisocial behavior? A systematic review & meta-analysis" (en). Evolution and Human Behavior 40 (3): 269–280. doi:10.1016/j.evolhumbehav.2019.01.006. ISSN 1090-5138. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":1" defined multiple times with different content

[:0-3] Oda, Ryo; Kato, Yuta; Hiraishi, Kai (2015-09-01). "The Watching-Eye Effect on Prosocial Lying" (en). Evolutionary Psychology 13 (3): 1474704915594959. doi:10.1177/1474704915594959. ISSN 1474-7049.

[:2-4] Nettle, Daniel; Nott, Kenneth; Bateson, Melissa (2012-12-12). "'Cycle Thieves, We Are Watching You': Impact of a Simple Signage Intervention against Bicycle Theft" (en). PLOS ONE 7 (12): e51738. doi:10.1371/journal.pone.0051738. ISSN 1932-6203. PMID 23251615. PMC 3520908. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3520908.

[1]

[2]

[3]

[4]